Page 75 - İZMİR AKADEMİ DERGİSİ

MAKALE

Lider, bir amaç doğrultusunda örgüt üyelerini yönlendire- mek gibi görevler üstlenirler. Bu sebeple okul larımızın
bilen, örgüt üyelerini düşünceleri ve ilkeleri etrafında geleceğe ayak uydurabilmesi için okul yöneticilerinin aynı
bütünleştirebilen kişidir (Avcı ve Topaloğlu, 2009). Koçel zamanda birer lider olmaları ve geleceği öngörebilmeleri
(2011) ise lideri, örgütteki kişilere örnek olup takip edilen gerekir. Okul yöneticisi iyi bir yönetici değilse zaten iyi bir
ve verdiği emir ve talimatları doğrultusunda örgüt üyelerini öğretimsel lider olması da beklenemez. Okul yöneticileri
harekete geçirebilen kişi olarak tanımlamıştır. 1950’li hem etkili bir yönetici hem de güçlü bir lider olmalıdır ki
yıllardan günümüze kadar tartışılan yönetici ile lider arasın- liderlik ve yönetim becerileri bütünleşebilsin.
da yakın bir ilişki olduğunu gösteren çalışmaların varlığının
yanı sıra iki kavram arasında farklılıklar olduğunu belirten
araştırmalar da bulunmaktadır (Dubrin, 1997; Çırpan, KAYNAKLAR
Arıkan, S. (2001). Liderlik, yönetim ve organizasyon, (Ed. Güney, S.). Ankara:
1999). Yöneticilik; planlama, kontrol gibi klasik işlevlere Nobel Yayınları.
odaklanırken liderlik; bir işin yapılmasında beşeri yönün Avcı, U. & Topaloğlu, C. (2009). Hiyerarşik kademelere göre liderlik
üzerinde durarak onları güdüleme, yönlendirme ve hareke- davranışlarını algılama farklılıkları: otel çalışanları üzerinde bir araştırma.
KMU İİBF Dergisi, 11(16), 1-30.
te geçirme üzerinde durmaktadır. Yönetici, örgütün amacı- Aydın, M. (2007). Çağdaş Eğitim Denetimi (5. Baskı). Ankara: Hatipoğlu
na ulaşması için örgüt yapısını kuran ve yönetim sürecini Yayınları.
sağlamaya çalışan kişiyken lider bunların yanı sıra etkileme Aydın, M. (2010). Eğitim Yönetimi (9. Baskı). Ankara: Hatipoğlu Yayınları.
Aytürk, N. (2007). Yönetim sanatı (5. Baskı). Ankara: Nobel Yayınları.
gücüne sahip olan kişidir (Gardner, 1986). Yani bir yönetici- Başaran, İ. (2000). Yönetim. Ankara: Umut Yayıncılık.
nin etkileme gücü yoksa çalışanları gerçekleştiril mesi Besler, S. (2012). Yönetim ve yönetim bilimi. Besler, S. ve Oktal, Ö. (Ed.),
istenen amaç için yönlendirmesi güçtür. Fakat lider çalışan- Yönetim Bilimi 1 (1. Baskı) (s.2 – 23) içinde. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi
Yayınları.
ları etrafında toplayarak harekete geçirebilir. Ayrıca başarılı Binbaşıoğlu, C. (1983). Eğitim Yöneticiliği. Ankara: Binbaşı Yayınevi.
bir lider de örgütün geleceğine yönelik vizyona sahip olma Bursalıoğlu, Z. (2002). Okul Yönetiminde Yeni Yapı ve Davranış:Okulda
yeteneği öne çıkar. Bu durum da örgütlerin yıllara meydan Yönetim Süreçleri ve İşleri. Ankara: Pegem Yayıncılık.
Çırpan, H. (1999). Lider mi, yönetici mi?. Active Bankacılık ve Finans
okuyup ayakta kalmasının kilididir. Dergisi. 7, 1-5.
Dal, A. (2012). Grup iletişimi ve örgüt içi iletişim. Orhon, E., N. ve Eriş, U.
Liderlik ile yöneticilik arasındaki ilişki çok karmaşıktır. Bazı (Ed.), İletişim Bilgisi (1. Baskı) (s.94 – 115) içinde. Eskişehir: Anadolu Üniversi-
yöneticilerin liderlik özelliklerine sahip olmadığı gibi bazı tesi Yayınları.
liderlerin de yöneticilik özelliklerine sahip olmadığı görül- Demirtaş, H. & Güneş, H. (2002) Eğitim Yönetimi ve Denetimi Sözlüğü.
Ankara: Anı Yayıncılık.
mektedir (Sabuncuoğlu ve Tüz, 2001). Örneğin lider, Demirtaş, H. (2014). Okul Örgütü ve Yönetimi, Sarpkaya, R. (Ed.), Türk Eğitim
vizyon ve misyon oluşturma yeteneğine sahipken, yönetici Sistemi ve Okul Yönetimi (4. baskı). Ankara: Anı Yayıncılık
başkası tarafından o pozisyona getirilen ve onların misyon Dubrin, A. J. (1997). Fundamentals of organizational behavior: An applied
approach. Ohio: South-Western College Publishing.
ve vizyonuna ulaşmak için çabalayan kişidir. Lider ve yöneti Efil, İ. (2004). İşletme Yönetimi Yönetim Düşüncesi Fonksiyonları ve Yeni
ci arasındaki farklar şu şekilde sıralanabilir (Lunenburg ve Yönetim Teknikleri. İstanbul: Alfa Yayıncılık.
Ornstein, 2013; Sullivan ve Harper, 1997; Arıkan, 2001; Erdoğan, İ . (1996). İşletme Yönetiminde Örgütsel Davranış. İstanbul:
İ.Ü.İşletme Fakültesi Yayın.
Aytürk, 2007): Eren, E. (2016). Yönetim ve Organizasyon; Çağdaş ve Küresel Yaklaşımlar (12.
Baskı). İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Lider doğru işler yaparken yönetici işleri doğru yapar. Gardner, J. W. (1986). Liderlik görevi: nesneleri harekete geçirmek, yetki
• Lider yenilikçiyken yönetici taklit etme eğilimdedir. devri (Ronald G Wells), (çev. Vedat Üner), İstanbul: Kişisel Gelişim ve
• Lider kuralları biçimlendirirken yönetici kuralları yürütmek Yönetim Dizisi.
Gürsel, M. (2003). Okul Yönetimi. Konya : Eğitim Kitabevi.
le ilgilenir. Koçel, T. (2011). İşletme Yöneticiliği (13. Baskı). İstanbul: Beta Yayınları.
• Liderlik bir yetenekken yöneticilik bir yetkidir. Lunenburg, F., C., & Ornstein, A. C. (2013). Eğitim Yönetimi (Çev. Ed.
•Liderin odağında insan varken yöneticinin odağında Arastaman, G.). Ankara: Nobel Yayınevi. (Özgün çalışma 2011, 6. Baskı).
Mucuk, İ.(2000). Modern İşletmecilik. İstanbul: Türkmen Kitabevi.
sistem ve yapı vardır. Nartgün, Ş., S. (2003). Stratejik planlama ve eğitim. Elma, C. ve Demir, K.
• Lider güveni özendirmeye çalışırken yönetici kontrol (Ed.), Yönetimde Çağdaş Yaklaşımlar: Uygulamalar ve Sorunlar (2. Baskı)
içinde (277 – 300). Ankara: Anı Yayıncılık.
eğilimindedir. Öztaş, N. (2017). Yönetim: örgüt ve yönetim kuramları (5.Baskı). Antalya:
• Lider astları motive ederek çalıştırırken yönetici zorla Otorite Yayıncılık.
çalıştırır. Sabuncuoğlu, Z. & Tüz, M. (2001). Örgütsel psikoloji. Bursa: Ezgi Kitabevi.
Sullivan G., R. & Harper, M., V. (1997). Umut Bir Yöntem Olamaz. (Çeviren:
• Lider “ne? ve ne için?” sorularına odaklanırken yönetici Dicleli, A. B.). Ankara: Boyner Holding Yayinlari.
“nasıl? ve ne zaman?” sorularına odaklanır. Şişman, M. (2012). Türk Eğitim Sistemi ve Okul Yönetimi (6. Baskı). Ankara:
• Lider astlarından görüş alıp danışırken yönetici emir verir. Pegem Akademi.
Taymaz, H. (2003). İlköğretim Ve Ortaöğretim Okul Müdürleri İçin Okul
• Lider daima mevcut durumu sorgularken yönetici mevcut Yönetimi. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
durumu kabul etme eğilimdedir. Tofur, S. & Yıldırım, R. (2021). Okul Müdürlerinin Okul Yönetim Süreçleriyle
İlgili Görüşlerinin İncelenmesi (Demirci İlçesi Örneği). Elektronik Sosyal
Lider ve yönetici arasındaki farklar incelendiğinde, okul Bilimler Dergisi, 20(78): 961-987.
yönetiminde yöneticinin lider olmasının önemi de ortaya Yiğit, B. (2000). Yönetim Bilimi: Eğitim Yönetimi Kursu Ders Notu, Celep, C.
(Ed.). Edirne: T. Ü. Eğitim Fakültesi Yayını.
çıkmaktadır. Unutulmamalıdır ki “İnsanların her biri ayrı ses
çıkaran enstrümanlara benzer, lider; orkestra şefi gibi, bu
topluluktan gürültü değil, melodi çıkaran kişidir ”. Okulla-
rımızda çeşitli kültürlerden gelen öğretmenler, öğrenciler,
veliler ve daha birçok eğitim paydaşı mevcuttur. Okul
yöneticilerinin orkestra şefi olmaları kaçınılmazdır. Liderler,
okul misyonunu oluşturmak, olumlu bir öğrenme ortamı
geliştirmek, öğretim sürecini gözlemlemek ve uygun
dönütlerde bulunmak, öğretim programlarını değerlendir-
73