Page 28 - İZMİR AKADEMİ DERGİSİ

MAKALE

MAKALE

ARKEOLOJİ VE KÜLTÜREL MİRAS
FARKINDALIĞI YARATMA ÜZERİNE
BİR UYGULAMA:
ANTANDROS’UN

KÜÇÜK ARKEOLOGLARI

Doç. Dr. Yasemin POLAT *

Türk Dil Kurumu sözlüğünde kültür; “tarihsel, toplumsal, çalışmaları desteklemek” şeklinde yer almaktadır. Tüm
gelişme süreci içinde yaratılan bütün maddi ve manevi dünyanın sorumluluğunda olan kültürel mirasa sahip çıkma
değerler ile bunları yaratmada, sonraki nesillere iletmede bilincine yönelik vurgu ayrıca Milli Eğitim Bakanlığının
kullanılan, insanın doğal ve toplumsal çevresine egemenli- Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı’nda da (2018) yer
ğinin ölçüsünü gösteren araçlar bütünü” olarak tanımlanır almaktadır. Öğrencilerin farklı dönem ve mekânlara ait
(TDK, 2022). Kültürel miras ise Birleşmiş Milletler Eğitim, tarihsel kanıtları sorgulayarak değişim ve sürekliliği algıla-
Bilim ve Kültür Kurumu (UNESCO) tarafından; “geçmiş maları gerekliliği dersin özel amaçları içerisinde belirtil-
nesillerden miras alınan, günümüzde muhafaza edilen ve mektedir. Ayrıca programın içerisinde öğretim sürecinde
gelecek nesillerin yararına sunulan, bir grubun veya toplu- okul dışı ortamlar arasında sayılan tarihi mekânlarda tarih
mun fiziksel eserlerinin ve maddi olmayan niteliklerinin çalışmaları yapılması dikkat edilecek hususlar olarak vurgu-
mirası” şeklinde detaylı olarak açıklanır. Kültürel mirasın lanmaktadır. Benzer şekilde sosyokültürel ve çevresel
somut olanı kültür varlıklarıdır . Anıtlar, sit alanları, heykel- durumlarla ilişkilendirmelerine imkân sağlayan, aktif olarak
ler, seramik, metal cam eserler ve eşyaların tümü kültür katılabilecekleri etkinlik ve çalışmalara yer verilmesi
varlıkları içinde yer alır. Kültürel miras sadece elle tutulup öğretim programlarında belirtilmektedir. Günümüz eğitim
gözle görülen eserler ve eşyalardan ibaret değildir. sürecinde 21. yüzyıl becerilerinin geliştirilmesi hedefi
UNESCO maddi olmayan kültürel mirası “Somut Olmayan içerisinde disiplinlerarası anlayışa sahip bireylerin yetiştiril-
Kültürel Miras” olarak adlandırmış ve “toplulukların, mesi yer almaktadır. Arkeoloji biliminin; tarih, jeoloji, antro-
grupların ve kimi durumlarda bireylerin, kültürel mirasları- poloji gibi alanlardan başlayan ve mühendislik, görsel
nın bir parçası olarak tanımladıkları uygulamalar, temsiller, sanatlar gibi alanlara yansıyan geniş bir yelpazede disiplin-
anlatımlar, bilgiler, beceriler ve bunlara ilişkin araçlar, ler arası bir yerinin olduğu düşünüldüğünde 21. yüzyıl
gereçler ve kültürel mekanlar” olarak tanımlamıştır. becerilerinin geliştirilmesi için de önemli bir yere sahip
(UNESCO, 2003). olduğu görülmektedir. Ülkemizin sahip olduğu zengin
Türkiye yukarıdaki tanımların her birini kapsayan tarihsel, kültürel mirasa, bu mirasın korunmasına ve farkındalık
sanatsal, etnografik, somut ve somut olmayan kültürel kazandırılmasına ilişkin tüm bu vurgulara rağmen eğitim
miras zenginliği açısından dünyanın sayılı ülkeleri içinde sistemi içerisinde kültürel mirasa yaklaşım konusu geliştiril-
yer alır. Tarih öncesi dönemlerden itibaren pek çok uygarlı- mesi gereken bir alan olarak görülmektedir.
ğa kesintisiz olarak ev sahipliği yapmış olan ülkemizde, bu İlkokuldan liseye kadar öğretim programlarında okul dışı
uygarlıklardan günümüze oldukça fazla sayıda taşınabilir öğrenme ortamı olarak müzeler, ören yerleri ve tarihi
veya taşınmaz kültür varlığı kalmıştır. Elle tutulup, gözle mekanlardan yararlanılması önerilmesine karşın teorik ve
görülür bu kültür varlıklarının yanı sıra çok sayıda efsane, pratik birbiriyle uyum içinde olmadığından uygulamalara
masal, söylence, mitos da bu zenginliğin içinde yer almak- yansımamaktadır. İçinde bulunulan durumun sorumlusu
tadır. Bu zenginliklerin korunması Birleşmiş Milletlerin okullar, müfredat ve öğretmenler değil; konunun muhatabı
Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri (UNESCO, 2015) içinde tüm kurum ve kuruluşlar arasındaki koordinasyonun sağla-
“Sürdürülebilir Şehir ve Yaşam” maddesinde “Dünyanın namamasıdır. Bu soruna ayrıca yönetmeliklerde, öğrencile-
kültürel ve doğal mirasını korumak ve sahip çıkmak için rin okul dışına çıkarılmalarındaki zorluklar da eşlik etmektedir.

Kültür varlıkları taşınır ve taşınmaz kültür varlıkları olarak ayrılır, bk. 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu, Tarih: 23/7/1983 Sayı: 18113.
26 * Doç. Dr., Ege Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Arkeoloji Bölümü.