Page 55 - özbakış ekım-2024 -

Sınırlar önleyicidir, öz disiplini geliştirir ve kişisel sorum- Okul çağına gelen çocuk kişisel tabletinde ya da evde
luluk alanını güçlendirir. Eisenberg, Valentine ve Spinrad herkesin ortak kullandığı alanda bilgisayar kullanabilir.
(2016) tarafından yapılan bir çalışmada sınırların çocukların Zaman sınırlamasına dikkat etmek önemlidir. En fazla bir
öz düzenleme yeteneklerini geliştirdiği gözlenmiştir. Tiberio saat ekran süresi tanınmalı, içerikler ebeveynler tarafından
ve arkadaşları (2016) tarafından gerçekleştirilen “Ebeveyn- denetlenmelidir. Arkadaşlarıyla çevrimiçi oyunları zaman
lik ve Erken Çocukluktan Ergenliğe Çabaların Kontrolünün sınırı dikkat edilecek şekilde oynamasına izin verilmeli ve
Gelişimi: Bir İşlemeli Gelişim Modeli” makalesinde sınırların önceden belirlenen zamana uyması istenmelidir. 12 yaşına
çocukların duygu düzenlemede çaba kontrolü becerilerini gelen bir çocuğa kişisel telefon alınabilir. Ancak öncesinde
boylamsal olarak nasıl etkilediği üzerinde durulmuştur telefonu hangi amaçla kullanabileceği ve hangi uygulamalara
Araştırmada anne ve babaların pozitif ebeveynlik be- girebileceği yine ebeveynle çocuk arasında yapılacak bir
cerileri çerçevesinde uyguladıkları disiplin yöntemlerinin kontrata bağlanmalıdır. Ergenlik sürecinde kişisel telefonu
çocukluktan ergenliğe, çocuğun duygu düzenleme becerileri gece yatarken odasında uyku modunda tutması konusunda
ile ilgili çaba kontrolü üzerinde en etkili yaklaşım olduğunu uzlaşmacı bir yaklaşımla sınır koymalı ve bunun özellikle
göstermiştir. Buna karşın pozitif ebeveynlik yaklaşımı erken uyku hijyeni açısından önemi üzerinde durulmalıdır.
dönemde çaba kontrolünü olumlu olarak etkilese de zayıf 2. Sınırlar konusunda net ve tutarlı olmak:
disiplin uygulandığında ergenlikte çaba kontrolü üzerindeki
etkisinin zayıfladığına işaret etmektedir. Bu demektir ki Çocuklar net ve tutarlı sınırlara ihtiyaç duyarlar. Kuralların
çocukların öz düzenleme becerilerini ergenlik sürecinde net olduğu ve uygulanabilir olduğu bir ortam, onların davra-
de gösterebilmesi için pozitif ebeveynlik başlı başına yeterli nışlarını anlamalarını ve sınırları aşmamalarını sağlar. Örneğin
olmamakta, pozitif disiplin yöntemleri çerçevesinde çizilen toplu yaşam alanlarında yüksek sesle konuşmanın uygun
olmadığını vurgulamak, “Burada alçak sesle konuşuyoruz.”
sınırlara da ihtiyaç duyulmaktadır.
diyerek sınırlamak ve bu konuda model olmak önemlidir.
Pozitif disiplin aracılığıyla sınır koyar- 3. Açık iletişimi sürdürmek:

ken dikkat edilecek hususlar şunlardır: Herkesle olduğu gibi çocuklarla da açık bir iletişim kurul-
malıdır. Onlara neden belirli kuralların ve sınırların olduğunu
1. Gelişime uygun sınırlar koymak: anlatmak zihinlerinde yapbozun parçalarını tamamlamalarını

Sınır koyarken gelişimsel ihtiyaçlara önem vermek önem- sağlar. Ayrıca, onların duygularını ve düşüncelerini ifade
lidir. Örneğin 0-3 yaş arasındaki bir çocuk tablet, telefon, etmelerine izin vermek ve anlamaya çalışmak önemlidir.
televizyon ekranından uzak tutulurken, 3 – 6 yaş arasındaki
bir çocuğa günde 30 dk. ekran verilebilir. Ancak bu ekran 4. Model olmak:
kesinlikle ebeveynlerin kişisel telefonları olmamalı ve çocuk Çocuklar çoğunlukla yetişkinlerin davranışlarını taklit
ekran karşısında yalnız bırakılmamalıdır. ederler. Bu yüzden çocuğun gelişimine ve ihtiyacına uygun
bir sınırlama getiren yetişkinlerin kendi davranışlarını da
düzenlemesi gerekir. Kitap okuması istenen ve bu konuda
yapılan programa uyması beklenen çocuk, diğer aile birey-
leri TV karşısına dizilmişken istenen bu eylemi ne derece
yapabilir? Ebeveynler ve çocuğun hayatında anlam taşıyan
diğer tüm yetişkinler çocuğun davranışından önce kendi
davranışını kontrol etme sorumluluğu içinde olduğunu
hatırlamalıdır.

6 Yaş itibariyle ekran süresi biraz daha uzayabilir ancak
yine çocuk ebeveynlerin kişisel telefonlarını almamalıdır. 6
yaş itibariyle çocuklar ekran aracılığıyla geliştirici oyunlar
(dikkat oyunları, bulmacalar, basit kodlama v.b.) ya da çalış-
malar yapabilir. Ekranla ilgili süre sınırlaması kadar gireceği
oyun ve uygulamalar da ebeveyn kontrolünde ilerlemelidir.

Eylül 2024 55