Page 60 - özbakış ekım-2024 -

olumsuz duygularıyla baş etme becerileri kazandırmalarını Akran zorbalığına maruz kalan öğrencilere yönelik uy-
desteklemeleri, severken şiddet göstermemeleri ve şiddeti gulanacak müdahalelerde ise;
öven söylemlerden kaçınmaları, aileler olarak olaylara cinsi- kendini ifade etme, atılganlık, arkadaşlık ilişkileri kurma
yetçi yaklaşmadan çocuklara olumlu rol model olabilmeleri ve sürdürme, olumlu özelliklerini keşfetme gibi temalar
konuları üzerinde durulmalıdır (Şahin ve Aral, 2023). üzerinde çalışılmalıdır (Doğan ve Yüzbaşı, 2021).
Okuldaki zorbalık davranışları kesinlikle görmezden
ÖĞRENCİ: Öğrencilerin ders başarısı, duygusal ve dav- gelinmemeli, anlaşmazlıkların çözüm yöntemleri konu-
ranışsal alanlardaki ani değişiklikler dikkatle izlenmeli ve sunda öğrenciler bilgilendirilmeli, zorbalığa maruz kalan
nedenleri anlaşılmaya çalışılmalıdır. İhtiyaç halinde ilgililerle öğrencilere okul ve sınıf içi çalışmalarda görev verilerek
(Okul psikolojik danışmanı, aile, okul idaresi vb.) işbirliği ya- özgüvenleri yükseltilmeli, kabul ve değer görmeleri sağ-
pılmalıdır. Ders notları düşük öğrenciler kendilerini becerileri
ile ifade edebilecekleri, kabul görecekleri sosyal ve sportif lanmalıdır.
alanlara dahil edilmeli; onlara enerjilerini üretici alanlara Zorbalık anında zorbalık yapana karşı izlenmesi gereken
yönlendirmeleri konusunda destek olunmalıdır. şu adımlar, zorbalığa maruz kalan öğrencilere önerilebilir:
Okul ortamındaki arkadaş ilişkileri, gruplar iyi gözlenmeli, • Sakin ol.
riskli ilişkilere yönelik önleyici müdahalelerde bulunulmalı- • Dik dur.
dır. Zorbalık olaylarında cezalandırıcı tutum yerine olumlu • Kişinin gözlerine bak.
davranış geliştirme yöntemleri kullanılmalıdır. • Kararlı, net ve güçlü bir ses kullan.
Arkadaşlık ilişkileri geliştirecek programlar ve aktivite- • Rahatsız eden, hoşlanmadığın davranışı adlandır.
ler yapılmalıdır. Öğrencilerin olumlu yönleri okul ve sınıf
ortamında daha çok vurgulanarak ön plana çıkarılmalıdır. • Ona durmasını söyle.
Öğrenciler arasında dayanışmayı geliştirecek çalışmalar • Kişinin adını söyle, davranışı adlandır ve onlara durma-
yapılmalıdır. larını söyle.

Müdahale ve destek sadece zorbalık yapan öğrenciye Bu yöntem basitçe şu şekilde formüle edilebilir:
yönelik olmamalı, zorbalığa maruz kalan ve izleyici ko- İsim + Rahatsız Eden Davranış + Yapma / Dur
numda olana da yapılmalıdır. İsim + Bundan Hoşlanmadım + Yapma / Dur

Bu rollerin sürdürülmesini önleyecek uygun bireysel Girişken tepkiler tehlikeli olmayan durumlarda denen-
ve grup çalışmaları yapılmalıdır. Hangi davranışların ak- melidir. Zorbalık ilk başladığında verilen girişken tepkiler
ran zorbalığı olduğu öğrencilere anlatılmalıdır. Öğrenciler daha fazla işe yarar. Bu tepkiler işe yaramazsa öğrencilerin
ihtiyaç duydukları sosyal, duygusal beceriler konusunda yetişkinlerden destek istemeleri teşvik edilmelidir (Kalaycı,
desteklenmeli ve duygularını yönetme konusunda çalış- 2024).
malar yapılmalıdır. Sonuç olarak, akran zorbalığına karşı idareciler, öğret-

Akran zorbalığı durumunda öğrencilere yönelik psikolojik menler ve aileler her an tetikte ve duyarlı olmalıdır.
müdahaleler şu içerikte olabilir: Öğrencilerin okulda ve diğer sosyal ortamlarda güvenli
Zorbalık yapan öğrencilere yönelik uygulanacak müda- bir şekilde yaşamlarını sürdürmeleri sağlıklı gelişimleri
halelerde; için son derece önemlidir. Olumlu insan ilişkileri geliştiren

duygudaşlık, öfke yönetimi, farklılıkların kabulü ve saygı bireylerden oluşan toplumda yaşamak, hem bireye hem
gibi temalara yer verilmesi önerilmektedir. de topluma güvenli bir gelecek sağlayacaktır.

KAYNAKÇA

• Barik, E. ve Yurtal, F. (2023). Akran zorbalığı ile baş etmede öğretmen/psikolojik danışmanlar için kitapçık. Ankara: MEB
sınıf öğretmenlerinin kullandıkları stratejiler ve karşılaştıkları Yayınları.
güçlükler, Turkish Journal of Educational Studies, 10(1), 133-150. • Morkan-Şahin, M. ve Aral, N. (2023). Ergenlerin akran zorbalığı
• Kalaycı, B. M., Akran zorbalığı. 12 Nisan 2024, https:// algıları ile öğretmenlerin akran zorbalığına ilişkin tutumlarının
bilgemervekalayci.com/akran-zorbaligi/ incelenmesi. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(3), 1106-
• Çelen, Ç., Çöp, E., Dinç, G. S., Hekim, Ö., Göker, Z., Sekmen, 1122. doi:10.33206/mjss.1159316.
E. ve Üneri, Ö. Ş. (2020). Çocuk psikiyatrisi polikliniğine başvuran • Olweus, D. (1999). Sweden. P. K. Smith, Y. Morita, J. Junger-
ergenlerde akran zorbalığı ile siber zorbalık ve öfke ifade tarzlarının Tas, D. Olweus, R. Catalano ve P. Slee, (Ed.), The nature of school
ilişkisi. Türkiye Çocuk Hastalıkları Dergisi, 14, 108-118. bullying: A cross national perspective içinde (s. 7-27). London
• Doğan, A. ve Yüzbaşı, D. V. (2021). Akran zorbalığı: Rehber and New York: Routledge.

60 Özel Eğitim ve Rehberlik Dergisi