Page 58 - özbakış ekım-2024 -

Akran zorbalığını, bir ya da daha fazla öğrencinin gü- ciddi değildir. Çatışma sonunda pişmanlık duyulabilir ve
cünü başka bir öğrenciye ya da gruba karşı zarar verecek davranışın sorumluluğu alınarak problemler çözülmeye
şekilde kullanması olarak ifade edebiliriz. çalışılır. Yaşanan olayda iki taraf da duygusal olarak olumsuz
etkilenir. Bir davranışın akran zorbalığı mı, akran çatışması
Olweus’a (1993) göre bir davranışı akran zorbalığı olarak
tanımlamak için davranış şu üç temel özelliği barındır- mı olduğu bu farklara bakarak değerlendirilmelidir.
malıdır; Akran zorbalığı doğrudan görünür davranışlar şeklinde
yapılabildiği gibi dolaylı yöntemlerle de yapılabilmektedir.
• Bilinçli ve kasıtlı olarak karşı tarafı incitmeye, zarar Doğrudan zorbalıkta; zorbalığı yapan zorbalığa uğrayan
vermeye yönelik olması, kişiye yönelik fiziksel ya da sözel gücünü, olumsuz etkilere
• Tekrarlayıcı ve sürekli olması, yol açacak şekilde, görünür biçimde kullanabilir. Fakat
• Öğrenciler arasında güç dengesizliğinin olması (zorbalık zorbalık her zaman görünür şekilde yapılmaz. Zorba bazen
yapan öğrencinin fiziksel, zihinsel veya yaş olarak daha sanal dünyada kimliğini gizleyerek ya da üçüncü kişileri aracı
büyük olması) kılarak zorbalık yapabilir. Bu sebeple dolaylı zorbalığın kimin
Zorbalığın öğrenciler için ağır travmatik etkileri olduğu, tarafından yapıldığı anlaşılmayabilir.
etkilerinin zorbalığın yaşandığı süreyle sınırlı kalmayıp, ZORBALIK TÜRLERİ
yaşamın tüm sürecini etkilediği ve dolayısıyla toplumun
sağlığı üzerinde de olumsuz etkileri olduğu görülmektedir. Akran zorbalığı fiziksel, sözel, ilişkisel ve sanal zorbalık
Akran zorbalığına maruz kalan çocuklarda psikosomatik başlıkları altında toplanabilir.
belirtiler, depresyon gibi içe atım sorunları artmaktadır. Yine Fiziksel zorbalık: Fiziksel gücün öğrencinin bedenine
bu çocuklarda saldırganlık davranışlarında artış, baş etme veya eşyalarına zarar verecek şekilde kullanılmasıyla ken-
becerilerinde azalma, travma sonrası stres bozukluğu ve dini gösterir. Anlaşılması en kolay zorbalık türüdür. Okul
hatta intihar etme eğilimi gibi sonuçlar da görülebilmektedir. ortamlarında üzerinde en fazla durulan ve müdahale edilen
Zorbalık yapan çocuklar ise kendi hallerine bırakılırlarsa zorbalık türüdür.
başkalarının üzerindeki güçlerini kötüye kullanmaya devam
edebilmekte, çevresindekiler için tehdit oluşturabilmekte
ve toplumdan soyutlanıp yalnız kalabilmektedirler (Çelen
vd., 2020).
Zaman zaman akran zorbalığı ve akran çatışması birbiriyle
karıştırılmaktadır.
Akran zorbalığında zorbalığı yaşayanlar arasında ar-
kadaşlık ilişkisi ve güçler arası denge yoktur. Olumsuz
davranışların tekrarı vardır, bu durum kişiye kalıcı zararlar
verebilir. Zorbalığı yapan davranışından dolayı pişmanlık
duymaz, davranışının sorumluluğunu almaz ve ortaya çıkan
konuyu çözme ihtiyacı duymaz. Sadece zorbalığa maruz Sözel zorbalık: Öğrenciye yönelik söylenen rahatsızlık
kalan olumsuz duygulanım yaşar. verici ifadelerdir. Her türlü incitici yargı, küfür ve lakap
takma sözel zorbalıktır. Okul ortamında fiziksel zorbalığa
göre fark edilmesi daha zordur ve maruz kalma süresi de
daha uzun olabilir.

Akran çatışmalarında ise arkadaşlık ilişkileri ve güçler
arasında denge vardır. Çatışmalar arada sırada yaşanır ve
sürekli değildir. Akran çatışmalarının sonuçları çoğunlukla

58 Özel Eğitim ve Rehberlik Dergisi