Page 53 - özbakış ekım-2024 -

BAĞ ODAKLI, GÜVEN VEREN SINIRLAR NASIL YAPILANDIRILIR?

Son yıllarda sosyal medyada söylemleriyle ön plana çıkan Dr. Gabor Mate ve Gordon Neufed (2020) ‘‘Çocuklarınıza
Tutunun’’ isimli kitaplarında güvene dayalı pozitif sınırlar yapılandırılmadan önce ebeveynlerin dikkat etmesi gereken yedi
ilkeyi tanımlar:

1. Çocukları disipline etmek için ayrılığı değil,
bağı kullanmak;

Ne yazık ki bazı ebeveynler çocuklarının hatalı davranış-
ları neticesinde “böyle davranırsan seni bırakırım, senin
annen/baban olmam, sen böyle davrandıkça seni bırakıp
kaçmak istiyorum v.b.” ayrılık ifadeleri kullanarak çocuk-
larıyla kurdukları bağı bir tehdit unsuru olarak kullanarak
çocuğunu disipline etmeye çalışır. Muhtemelen kendileri
de çocukken benzer şekilde disipline edilmiş bu ebeveyn-
ler, ayrılıkla tehdit etmek ya da “mola” yöntemiyle çocuğu
yalnız bırakmak yerine daha iyi bir yöntem bilseydi onu
kullanmayı tercih ederdi. Çocuklar hatalı davrandığında ya
da öfke krizi geçirdiğinde bu durum karşısında sakin kalmak
ebeveynler için zorlayıcıdır. Ancak burada çocuğun bize olan
bağını zedeleyip kırılganlığı tetiklemektense aramızda olan konuşmak ve neden sınır koyduğumuzu net şekilde bir kez
bağın önemine vurgu yaparak çocuğu tetikleyici ortam ya daha ifade etmek çocuğun anlaşıldığını ortaya çıkaracak ve
da durumdan uzaklaştırmak ve yalnız bırakmak yerine onun davranışıyla ilgili neden sonuç ilişkisini kurmasını kolaylaş-
yanında olup sakinleşmesini desteklemek ve onunla teması tıracaktır. Örneğin ebeveyn, çocuk sakinleştiğinde “Bana
sürdürmek uzun vadede daha etkili bir yöntem olacaktır. kızgınsın ancak istediğini yapmamız o an mümkün değildi.”
Çocuk ve ebeveyn sakinleştikten sonra çocukla duygusunu gibi bir ifade kullanabilir.

2. Disiplinin amacı çocuğa her daim ders ver- davranışının doğal sonucunu görüp deneyimlemesine alan
mek değil, çocuğun deneyiminin doğal sonu- açarken ‘‘Üzülüyorsun. Bu zorlayıcı bir duygu. Durumu ya

cunu görmesine izin vermektir; da olayı değiştiremem. Ama yine de sana nasıl destek
olabilirim.’’ ifadelerini kullanarak hissettiği duyguyu onay-
Bazı ebeveynler çocuklarını eğitmeye onlarla bağ kur- layarak çocuğa destek olabilir.
maktan daha fazla önem verir. Çocuğun doğru, dürüst
ve ahlaki olarak iyi eğitilmiş olması ebeveynlik görevini
layıkıyla yaptığını hissettireceği için bağ kurmaktan daha
önemli görülebilir. Oysa Gabor Mate’nin ifade ettiği üzere
“bağlanma çocukta iyi biri olma arzusunu uyandırır.”Bu
açıdan ele aldığımızda bağ kurmak ve bağı korumak çocuğa
öğüt vererek eğitmekten daha etkilidir. Uzun öğütlerin,
tavsiyelerin, vaazların gerçekte etkisi oldukça azdır. Ancak
ebeveynler görevini yaptığına dair iç huzuru hissetmek için
çocuklarının hataları karşısında öğüt vermeye ve bu saye-
de çocuklarını eğitmeye odaklanmaya devam eder. Oysa
negatif davranışın sonucunda çocuğun üzülmesi, utanması,
bazen kendini suçlu ya da pişman hissetmesi normaldir ve
bazen davranışı neticesinde isteklerinin olmaması dolayı-
sıyla engellenmiş hissetmesi de olasıdır. Böyle durumlarda
çocuklar gözyaşı dökebilir. Ebeveynler “Bak gördün mü ben
sana söylemiştim”, “Anne/ baba sözü dinlesen böyle olmaz-
dı.” sözlerini kullanmak ya da “Üzülme ben ne gerekiyorsa
yapar seni üzüntüden kurtarırım.” demek yerine çocuğun

Eylül 2024 53