Page 51 - özbakış ekım-2024 -

0-3 yaş arasında temel güven duygusunun inşasında ço-
cuğun ihtiyaç duyduğu fiziksel ve duygusal bakımı sağlamak
kadar “kontrol” ihtiyacını karşılamasında da doğru yaklaşımı
ortaya koymak gerekir. Bebekler önce bedenlerini kontrol
etmeyi öğrenirler. Henüz duygularını düzenlemelerine
yardımcı olacak beyin bölümü olan pre-frontal korteks
gelişmediği için bu yaş aralığında çocukların duygularını
çevresel değişime uyumlamasını beklemek gerçek dışı
olacaktır. Bu gelişim evresinde çocuk bedenini doğrultup
hareket ederek çevresini tanımaya yönelmiştir. Bu aşamada
bebeğin kendine zarar vereceğine dair kaygıları ebevey-
nlerin kontrolünü artırabilir ve çocuğun hareket alanını
sınırlandırmaya yönelmelerine neden olabilir. Aşırı sınır-
landırılmış çevrede çocuk hareket ihtiyacını karşılamakta
zorlanır ve bu durum otokontrolle birlikte gelen “güven”
hissini örseleyebilir. Bu demek değildir ki çocuk kendine
zarar verinceye kadar özgürce hareket etsin. Ancak çocu-
ğun keşif ve kontrol ihtiyacıyla çıktığı yolculukta ona yol
gösterecek esnek sınırlar koyarak arada düşüp kalkmasına
izin vermek ve düştüğünde suçlayıcı olmayan bir yaklaşımla
yanında olmanın oto kontrol becerisini destekleyeceğini
hatırda tutmak önemlidir. Bu yaş aralığı çocuğun bedensel
sınırlarını öğrenmesi için de önemlidir.

Beslenme ve hijyen ihtiyaçlarının karşılanmasında çocuğun bedenine saygı duy-
mak, zorlayıcı bir yaklaşım yerine nazik, hassas bir yaklaşımla çocuğa yaklaşmak
bedensel sınırlarını fark etmesi açısından önemlidir. Yemek istemediği durumda

zorla ağzını açarak yemek yedirmek “Bu senin bedenin değil, benim kontrolümde
olan bir beden; senin için neyin iyi olduğunu ben bilir, bedenini ben kontrol ederim.”
mesajını vermektir. Böyle bir yaklaşımla çocuğun bedensel sınırlarını fark etmesi
mümkün değildir.

2-4 yaş arasında çocuk, “kimlik duygusunu” geliştirmeye Bu değişim hem evden ayrılma hem de ayrışma sürecini
başlar. Bu aşamaya “hayır” dönemi adı da verilmektedir. etkiler. Yuvadan ilk ayrılış duygusal olarak çocuğun az ya da
Çocuğun kendi kararlarını vermeye yöneldiği bu dönemde çok zorlandığı bir durumdur. Okul sınırların net olduğu bir
uzlaşmacı olmak yerine direnç göstermek, başka bir ifadeyle sosyal yapıdır ve evde sınırları net olarak deneyimlemeyen
“çocukla çocuk olmak” yani onunla inatlaşmak çocukta çocuk açısından okula uyum zorlaşabilir ve süresi uzayabilir
öfkeyi tetikleyebilir. Mizaç özelliğine göre bu öfke bazen Bazı çocuklar evdeki esnekliği ve rahatı aradığı için okula
çocuğun kendisine bazen de çevreye yönelebilir. Çocuk bir gitme konusunda direnç gösterebilir. Bu yaşa gelinceye
durumla ilgili “hayır” dediğinde bunun ebeveyne karşı bir değin sınırlarını fark etmeden büyümüş çocuklar akran
tutum olmadığı, kendi kimliğini yapılandırma ihtiyacının bir ilişkilerinde de zorlanabilir. Özellikle fiziksel sınırlar söz ko-
ifade biçimi olduğu unutulmamalıdır. nusu olduğunda kendi bedeninin sınırlarını çizemediği gibi
4-6 yaş arasında çocuk, korunaklı aile ortamından okul ötekinin bedeninin de sınırlarının olduğunu kavramakta
ya da oyun grupları gibi daha sosyal ortamlara geçiş yapar zorlanabilir ve daha çok yetişkin desteğine ihtiyaç duyabilir.

Eylül 2024 51