Page 50 - özbakış ekım-2024 -

ireylerin doğduğu andan itibaren yaşamlarını güvenli Bazı çocuklar hassas bir sinir sistemiyle dünyaya gelir
Bşekilde sürdürebilmeleri için bazı duygusal gereksinim- ve bulunduğu ortamlardaki uyaranlara karşı daha tepkisel
lerinin zamanında ve uyum içinde karşılanması önemlidir. yaklaşır. Bu çocuklar genellikle ortamdaki riskleri hızlıca fark
Bu ihtiyaçların başında, fark edilmek ve temas edilmek gelir. etmek için adeta tetiktedir. Uykuya dalmakta, beslenmekte,
Birey, söz konusu temel duygusal ihtiyaçları, zamanında ve rahatlamakta zorlanır. Yüksek kontrol ihtiyacı nedeniyle
şefkatle karşılandığında, ilişki içinde olduğu bakım verenleriy- ebeveynlerin çizdiği sınırlara direnç gösterebilir. Eğer ebevey-
le bağ kurmaya ve bulunduğu ortama ait hissetmeye başlar. nler kuralları konusunda katı bir yaklaşıma sahipse çocuğu
Bireyin fark edilmek ve temas edilmek kadar kontrol ve güç mevcut duygusal ihtiyaçlarıyla uyumlanmak yerine çocuğu
ihtiyacının da karşılanması, sağlıklı gelişim ve güven duygusu kendi kurallarına uydurmaya yönelik bir çaba içine girer.
geliştirmesi açısından önemlidir. Çocuklar henüz bebekken Bazı çocuklar ise yüksek hareket ihtiyacı ve düşük risk
önce bedenlerini kontrol etmeyi öğrenir. Başını, bedeninin algısıyla dünyaya gelir. Bu tür çocuklar şefkat ve özenle çizi-
üst kısmını kontrol eden bebek doğrulup yürümeye başla- lecek daha net sınırlara ihtiyaç duyar. Belirsiz esnek sınırlar
dığı andan itibaren merak duygusunu karşılamak için keşfe karşısında yörüngesini kaybetmiş olan çocuk, uydu gibi bir
çıkar. Gücünü anlamak için bazı nesneleri kaldırır, fırlatır ya yandan diğer yana savrulup sıklıkla kendisi ya da diğerleri
da ilişki içinde olduğu kişilere vurarak ya da sıkıştırarak güç için risk oluşturabilecek davranışlara yönelebilir. Böyle du-
kullanır. Bu davranışların uygunluğunu anlayabilmek için rumlarda ise kaygı ve öfkeyle tetiklenen ebeveynlerin aşırı
sınırlara ihtiyaç duyar. Çocuğun neyin uygun neyin uygun katı davranışlarıyla karşılaşabilir. Söz konusu bu iki durum da
olmayan davranış olduğunu anlaması sınırların nasıl çizildiği çocuğun güven duygusunu geliştirerek büyümesi için ihtiyaç
ile yakından ilişkilidir. Sınırların çocuğun ihtiyacı doğrultu- duyduğu sağlıklı gelişim ortamını sağlayamaz. Her şeyden
sunda güvenle çizilebilmesi için çocuğun mizaç özellikleri önce ebeveynlerin ya da bakım verenlerin sınırların önemi
kadar ebeveynlerin inançları, değerleri, duygusal durumları kadar, ne amaçla sınır koymakta olduklarını bilmesi gerekir.
ve bunlar doğrultusunda ortaya koyduğu tutumları büyük
önem taşır.

Sınırlar çocukları güvende his-
settirmek içindir. Ayrıca kendileri
ve diğerleri için riskli olabilecek
davranışları önlemek ve çocuk-

ların sosyal-duygusal becerilerini
geliştirebilmek içindir. Bu nedenle
“sınır” her şeyden önce önleyici
ve çocuğa yol gösterici olmalıdır.

Çocuğun gelişimsel ve bireysel
özellikleriyle uyumlu olmayan
“sınırlar” çocuğun gelişimini desteklemek yerine onu örseleyebilir. Bu ne-
denle sınırların gelişim dönemine, bireysel özellik ve ihtiyaçlarına uyumlu

olması gerekir.

50 Özel Eğitim ve Rehberlik Dergisi