Page 89 - özbakış şubat -2024

ile uğraştığımızı çocuğumuzun görmesi, bizi doğru bir daha sağlıklı ve bağımsız bir yaşam sürdürme, toplumsal
rol model olarak benimsemesine yardımcı olur. Hareket hayatta daha aktif ve adaptif katılımda bulunma açısından
etmenin pozitif yönleri ve faydaları her fırsatta çocuklara oldukça önemlidir. Bu amaçla özel gereksinimli bireylerin
anlatılmalıdır (Trost vd., 1999). Çocuğun okulda beden bireysel ve takım sporlarına yönlendirilmeleri çok doğru
eğitimi derslerine katılmasının teşvik edilmesi ve okul bir hareket tarzı olarak karşımıza çıkmaktadır (İlhan,
içinde teneffüs araları için aktiviteler düzenlenmesi ise 2008). Özel gereksinimli bireylerin fiziksel aktivitelerine
çocuğun sosyal hayat içinde hareketli, sağlıklı ve keyifli bir daha iyi adapte olabilmeleri için çevresel sınırlılıklar
hayat sürmesini beraberinde getirir. (CentersforDisease azaltılmalıdır (OÖAE Rehberi, 2008). Özel gereksinimli
Control andPrevention, 2013). bireyler için fiziksel aktivite programı oluşturulurken
Yetişkinler bireyin fonksiyonları ve içinde bulunduğu özel durum
Dünya Sağlık Örgütü, yetişkinler için (18-64) haftada göz önünde bulundurulmalı, yaralanma riskine karşın
toplam 150 dakika orta, 75 dakika yüksek yoğunluklu ihtiyaç halinde uygun ekipman temin edilmeli ve
fiziksel aktiviteyi önermektedir. 10 dakika aralıklı aktiviteler kademeli olarak artırılmalıdır (Argün, 2019).
aerobik aktivitelerin, 300 dakika orta, 150 dakika yüksek Özel gereksinimli bireylere uygun spor tesisleri, fiziksel
yoğunlukta büyük kas gruplarını içeren kuvvetlendirici aktivitelerin gerçekleştirileceği alanlar oluşturulmalıdır
aktiviteler olması bireyin sağlığına ek fayda sağladığı da (Caspersen vd.,1985). Kaynağını pozitif ayrımcılıktan alan
ayrıca belirtilmektedir (WHO, 2010). 65 yaş üstü için ve erişebilirlik ilkesine dayanan bu çalışmalar sağlıklı birey
önerilen fiziksel aktivite düzeyi yetişkinler için aynı iken yetiştirebilmek adına büyük önem taşımaktadır.
kişinin ek sağlık sorunları göz önünde bulundurulmalı, Zihinsel Yetersizliği Olan Çocuklarda Fiziksel Aktivite
haftada 3-4 günü kapsayan dengeyi geliştirerek düşmeyi Zihinsel yetersizlik hem zihinsel işlevde bulunma hem de
önleyici egzersizler ve aktiviteler yapılmalıdır (WHO, pek çok günlük kavramsal, sosyal ve pratik becerileri içeren
2010). Yürüyüş, derin nefesle beraber kolları yana açarak uyumsal davranışlarda önemli ölçüde sınırlılıklarla tarif
yürüme (Soygüden ve Cerit, 2015), aerobik egzersizler, edilen ve 18 yaşından önce ortaya çıkan bir yetersizliktir.
esneklik egzersizleri, direnç egzersizleri (Aksoydan, Bu sınırlılıklara ek olarak, çocuğun ortalamanın altında
2010), yüzme, bisiklet, omuz ve kol egzersizleri, tek ayak zihinsel işleve sahip olması, zekâ testleri ile ölçülen zekâ
üstünde durma, markete yürüyerek gitmek, asansör puanının 70 zekâ bölümünün altında olması ile zihinsel
yerine merdiven kullanmak fiziksel aktivite seviyesini yetersizlik tanısı konulur. Zihinsel yetersizliği olan birey
artırır (Kaplanoğlu, 2012). Hatta son yıllarda teknolojinin iletişim, öz bakım, günlük yaşam, kendini yönetme ya da
hayatımızda yarattığı etkilerden biri olan akıllı telefon ve kişiler arası ilişkiler gibi beceri alanlarında sınırlılık yaşar
saatlerle birlikte günlük harcadığımız kalori miktarını, (ÖRGM, 2021).
kalp atım hızımızı ve fiziksel aktivitelerimizi görebiliyoruz. Zihinsel yetersizliği bulunan çocuklar temel motor
Attığımız adımların sayısı üzerinden fiziksel aktiviteyi becerilerde yaşadıkları zorluklar sebebiyle, fiziksel olarak
öğrenmek kendimize günlük rutinler oluşturabilmemiz daha az aktif bir gruptur (Özbey, 2006). Sedanter yaşam
açısından önemli katkılar sağlamaktadır. tarzı bu çocuklarda obezite, koroner kalp hastalığı, Tip II
ÖZEL GEREKSİNİMLİ BİREYLERDE FİZİKSEL diyabet, hipertansiyon, kemik erimesi için ciddi bir risk
AKTİVİTELER faktörüdür (Rimmer vd., 2005). Bunun yanında özellikle

Özel gereksinimli bireylerin fiziksel aktivite seviyesi Down Sendromu gibi zihinsel yetersizliğin yanında
motor performanslarını düşük bulmaları, sosyal ayrımcılık bedensel yetersizliğin de olduğu çocuklarda fiziksel
yaşamaları, fırsat eşitsizliği gibi sebeplerle sağlıklı aktivite yetersizliği bireyin yaşam kalitesini düşürmekte,
bireylere göre daha düşüktür (OÖAE Rehberi, 2008). Bu
doğrultuda Özer ve arkadaşları (2008),
77 zihinsel özel gereksinimli çocuk ve ailesinin fiziksel
aktivite düzeylerini değerlendirdikleri çalışma sonucunda
aktivitelere katılımların toplumun diğer bireylerine göre
daha düşük olduğunu saptamışlardır.
Topsaç ve arkadaşları (2015), 19 farklı üniversitede
öğrenim gören toplam 318 özel gereksinimli öğrenci ile
yaptıkları çalışma sonucunda; öğrencilerin fiziksel aktivite
seviyelerinin düşük olduğunu saptamıştır. Öğrenciler
bu durumun sebepleri arasında ulaşım, boş zaman
yetersizliği gibi faktörleri göstermiştir. Sınırlılığı olan
bireyler için fiziksel aktivite özellikle hareketsizliğin yol
açtığı hastalıkların önlenmesi, ruh sağlığının korunması,
öfke sorunları ile davranış bozukluklarının azalması,

Şubat 2024 89