Page 93 - özbakış şubat -2024

Ülkemizde özel yetenekli olarak belirlenmiş ve örgün 1990’lı yıllarda özel yetenekli bireylerin eğitimi
eğitim kurumuna devam eden öğrenciler destek eğitim konusunda önemli gelişmeler olduğu görülmektedir. Bu
odalarından faydalanabilmektedir. Bu uygulama yolu gelişmelerin bir kısmı yeni yasal düzenlemelerin olması
bireysel farklılıklarına uygun Bireyselleştirilmiş Eğitim bir kısmı da resmi ve özel okulların açılmasıdır. 1993
Programı (BEP) kapsamında hazırlanan farklılaştırılmış yılında, özel bir girişim ile maddi imkanları yetersiz olan
ve zenginleştirilmiş etkinliklerle desteklenmeye özel yetenekli öğrenciler için Özel İnanç Lisesi açılmıştır.
çalışılmaktadır. Aynı zamanda, MEB’in belirlediği Bilim 2002 yılında Okul Türk Eğitim Vakfına devredilmiş ve adı
Sanat Merkezleri (BİLSEM) tanılama yerleştirme takvimi TEVİTÖL olmuştur. İstanbul’da 1991 yılında özel yetenekli
doğrultusunda BİLSEM’e kayıt ve kabul hakkı kazanan öğrenciler için açılmış olan Yeni Ufuklar Koleji 2001 yılına
öğrenciler, BİLSEM yönergesinde esasları belirlendiği gibi kadar faaliyetlerini sürdürmüştür. Konuyla ilgili en önemli
uyum, destek eğitimi, bireysel yetenekleri fark ettirme, gelişmelerden biri 1997 yılında 573 sayılı KHK özel eğitim
özel yetenek geliştirme, proje üretimi ve yönetimi yönetmeliğinin kabul edilmesidir. 1995 yılında Türkiye’de
programlarına devam edebilir. Her program sonunda ilk Bilim Sanat Merkezi olan Yasemin Karakaya Bilim ve
Bilsem müdürlüğünce “Program Tamamlama Belgesi” Sanat Merkezi Ankara’da açılmıştır.
verilmektedir. Türkiye de özel yetenekli öğrencilere özel eğitim imkânı
Bilim Sanat Merkezlerine öğrenci seçimi ise Millî Eğitim sağlamak adına İstanbul Üniversitesi Hasan Ali Yücel
Bakanlığı tarafından yürütülmektedir. Her yıl diğer merkezi Eğitim Fakültesi (HAYEF) tarafından yürütülen “Üstün
sınavlarda olduğu gibi kılavuz yayınlanmakta ve bu kılavuz Zekâlıların Eğitimi Projesi” için uygulama okulu olarak
doğrultusunda özel yetenekli bireylerin tanılama ve açılan tek resmi okul Beyazıt Ford-Otosan İlköğretim
yerleştirme işlemleri yapılmaktadır. okuluydu. Ancak bu okul, 2013 yılında MEB ile İstanbul
Geçtiğimiz günlerde 2023-2024 yılı Bilim ve Sanat Üniversitesi arasındaki protokolün bitmesi nedeniyle
Merkezleri öğrenci tanılama ve yerleştirme kılavuzu” kapanmıştır.
yayımlandı. Kılavuza aşağıdaki bağlantıyı tıklayarak 2006 yılında özel eğitim hizmetleri yönetmelik değişikliği
ulaşabilirsiniz. ile birlikte özel yetenekli birey; “zekâ, yaratıcılık, sanat,
https://www.meb.gov.tr/bilsem-ogrenci-tanilama-ve- spor, liderlik kapasitesi veya özel akademik alanlarda
yerlestirme-kilavuzu-yayimlandi/haber/32075/tr akranlarına göre yüksek düzeyde performans gösteren
birey” olarak tanımlanmıştır. Aynı yönetmeliğin 28.
Maddesinde yer alan “Okul ve kurumlarda, yetersizliği
Türkiye’de Özel Yetenekli Öğrencilerin Eğitimine olmayan akranlarıyla birlikte aynı sınıfta eğitimlerine
Tarihsel Bir Bakış ve BİLSEM devam eden özel eğitime ihtiyacı olan öğrenciler ile özel
Türkiye’de Özel Yetenekli çocukların eğitim yetenekli öğrenciler için özel araç-gereçler ile eğitim
alanındaki ilk pratik uygulamaları 1960’lı yıllarda materyalleri sağlanarak özel eğitim desteği verilmesi
gerçekleştirilmiştir. Ankara Rehberlik Araştırma Merkezi amacıyla destek eğitim odası açılır” ifadesi ile destek
ve Gazi Eğitim Enstitüsü öncülüğünde, 1959 yılında Sarar eğitim odasından faydalanmalarının yasal dayanakları
İlkokulu’nda,1960 yılında, Ergenekon İlkokulu’nda grup oluşmuştur.
yetenek ölçekleri uygulanarak türdeş ilkokul başlatılmıştır 2007-2008 yılları arasında TÜBİTAK desteği ile
(Cevher-Kılıç, 2015; Çitil, 2009; Konur 1992; Özmen ve Anadolu Üniversitesi Üstün Zekâlıların Eğitimi Ana Bilim
Kömürlü, 2013). Dalı Başkanlığı tarafından özel yetenekli öğrencilerin

1962 yılında önce Ankara’da daha sonra İstanbul, Bursa eğitimlerine yönelik Özel Yetenekli Bireyler Eğitim
ve Eskişehir illerinde üst özel sınıflara çılmıştır ancak bu Programı ÜYEP uygulamaya geçmiştir. 2010 yılında
şekilde ayrıştırılmış eğitim düşüncesinden vazgeçilmiş Karabük Üniversitesinde Özel Yetenekli Bireyler Eğitim
ve sınıflar MEB İlköğretim Genel Müdürlüğü tarafından Uygulama ve Araştırma Merkezi kurulmuştur. 27.08.2015
1967 yılı Haziran ayında kapatılmıştır. 1964 yılında yine Bilim ve Sanat Merkezlerinin kuruluş ve işleyişine ilişkin
Ankara’da ilk Fen Lisesi açılmıştır (Akt. Çitil, 2018). usul ve esaslar ile bu merkezlere öğrenci seçimi, kayıt
1970’li yıllarda uzun süre özel yetenekli öğrencilerin kabul, eğitim-öğretim yönetici ve öğretmen seçimi ile
eğitim ile ilgili pratik adımlar olmamasına karşın, 1975 yetiştirilmesine ilişkin usul ve esaslara yönelik 2007
yılında Anadolu liselerinin ortaya çıkışı özel yetenekli yılında yayınlanan Bilim ve Sanat Merkezleri Yönergesinin
öğrencilerin eğitimde önemli rol oynamıştır. 1983 yılında güncellenmesi tamamlanmıştır.
Türkiye’de özel eğitim hizmetleri konusunda doğrudan 7.07.2018 tarihli 30471 sayılı Özel Eğitim Hizmetleri
çıkarılmış ilk kanun olan 2916 sayılı Özel Eğitime Muhtaç Yönetmeliğinin 33. Maddesinde özel yetenekli bireylerin
Çocuklar Kanunu 8. maddesi ile birlikte “üstün zekalı ve eğitimi amacıyla açılan kurumlar bölümünde BİLSEM’
özel yetenekli çocuklar için de özel okul ve sınıf açılabilir” lere yer verilmiştir. MEB, Özel yetenekli bireylerin eğitimi
ifadesi yer almıştır. Bu madde ile ayrı sınıf uygulamalarının alanında destek eğitim kurumu olarak 1995 yılından beri
yasal dayanakları oluşmasına rağmen günümüze kadar hizmet veren Bilim ve Sanat Merkezlerinin sayısının, 2022
ayrı sınıf uygulaması tekrar gündeme gelmemiştir. yılında 81 ilde 279 tane olduğu açıklamıştır.
Şubat 2024 93