Page 87 - özbakış şubat -2024

iziksel aktivite, iskelet kaslarının katılımıyla beraber
Fenerji harcaması ile sonuçlanan hareketlerdir.
Aktiviteyle beraber kalp atımında ve vücut sıcaklığında İnsanın hareket etmesi aslında anne
artış ayrıca terleme gözlemlenir (Caspersen vd., 1985). karnında başlayan bir süreç olmakla
İnsanın hareket etmesi aslında anne karnında başlayan bir birlikte, doğumdan itibaren gözlemlenen
süreç olmakla birlikte, doğumdan itibaren gözlemlenen ve yaşam boyu devam eden bir özelliğe
ve yaşam boyu devam eden bir özelliğe sahiptir (Demir, sahiptir. Bu doğrultuda insan neslinin
2019). Bu doğrultuda insan neslinin fizyolojik yapısının fizyolojik yapısının hareket etme üzerine
hareket etme üzerine kurulu olduğunu rahatlıkla kurulu olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz.
söyleyebiliriz. Vücudumuzda organlarımızın sağlıklı bir
şekilde büyüyüp gelişmesi, kişinin kendisini sağlıklı ve
zinde hissedebilmesi hareket etmesi ile doğru orantılıdır.
Yani birey yaşamında ne kadar fazla hareket halindeyse 2.Fiziksel Aktivitenin Tipi
o kadar sağlıklı olabilmektedir. Fiziksel aktivitenin tam Aerobik ve dirençli ağırlık kaldırma fiziksel aktivite
olarak ne olduğu ve hayatımızdaki yerini anlamlandırmak tiplerini ifade eder. Aktivitenin tipi, hızına ve varılmak
için fiziksel uygunluk ve egzersiz kavramlarına da açıklık istenen sonuca bağlı olarak değişebilir. Aerobik aktiviteler;
getirmekte fayda vardır. solunum ve kalp atım hızını artıran, kasların orta seviyede
Fiziksel uygunluk; ise bireyin niteliklerine bağlı olarak zorlandığı büyük kas gruplarını içeren hareketlerdir. Ağırlık
değişebildiği için fiziksel aktivite kavramından farklıdır kaldırma ise ağır objeleri itme ve çekme gibi hareketler
(Bates, 2006). Fiziksel uygunluk bireyin kardiyovasküler olup, kas gücünü artırmaya yönelik aktivitelerdir. Fiziksel
ve kas dayanıklılığına, performansına, kas kuvvetine, aktivitenin tipi bireyin ihtiyaçlarına, fiziksel uygunluğuna
denge reaksiyonlarına ve hızına bağlı olarak değişen bir ve hastalıklarına bağlı olarak belirlenir. Aerobik ve
durumdur (Caspersen vd., 1985). kuvvetlendirme egzersizlerinin dengeli bir halde yapılması
Egzersiz; fiziksel uygunluk göz önüne alınarak koşuluyla tüm yaş grupları için önerilir (Sherphard, 2003).
gerçekleştirilen planlı ve yapılandırılmış tekrarlı 3.Fiziksel Aktivitenin Şiddeti/Yoğunluğu
hareketlerdir. Egzersiz günlük yaşamın akışında devam Aerobik ve kuvvetlendirme egzersizleri, hareketi
etmez. İçeriğinde sportif, planlı ve kurallı hareketler yaparken gösterilen çabadır. Fiziksel aktivite şiddeti
vardır. Bunun yanında fiziksel aktivitenin içeriğinde sportif genelde vücut ağırlığına ve istirahat metabolizmasına
olan veya olmayan hareketler vardır (Bates, 2006; Güzel bağlıdır. Enerji harcaması ve tepe performansı ile ilgili
ve Kafa, 2017). Sportif aktiviteler; bisiklet sürme, koşu, bir değerdir. Fiziksel aktivitenin şiddeti değerlendirilirken
yüzme, direnç egzersizleri, ip atlama vb. örnek olarak MET değerleri göz önünde bulundurulur. MET fiziksel
gösterilebilir (TCSB, 2014; MEB, 2023; WHO, 2020; TCSB, aktivite sırasında harcanan oksijen miktarını hesaplamayı
2022). Sportif olmayan aktiviteler ise; ev işleri (süpürge sağlar (TCSB, 2014). Kişinin metabolik hızının istirahat
yapma, yemek pişirme), kişisel bakım (banyo, saç tarama, metabolik hızına bölünmesine eşittir. Ortalama bir kişi
diş fırçalama, tıraş olma), yürüyüş, bahçe işleri, eşya dakikada 200-25 mL oksijen tüketir, bu durumda kişi
taşıma, boş zaman aktiviteleri, merdiven inip çıkma, örneğin 3 MET’lik aktivitesinde 3 misli oksijen tüketir. 1
ulaşım aktiviteleri, oyun oynama, kol-bacak ve baş-boyun MET= 3.5 mL/kg/dk’dır (McArdle vd., 2001).
hareketleri olarak örneklendirilebilir. Düşük Yoğunluklu Fiziksel Aktivite
FİZİKSEL AKTİVİTENİN BİLEŞENLERİ 3 MET, 3,5 kcal/min altında enerji harcaması ile
1.Fiziksel Aktivitenin Frekansı sonuçlanan aktivitelerdir (Piercy vd., 2018). Düşük
Belli günlerde yapılan fiziksel aktivite sayısı fiziksel yoğunluktaki fiziksel aktiviteler sırasında kalp hızı ve soluk
aktivitenin frekansını oluşturur. Aktivitenin parçalar frekansı istirahat halinin biraz üzerinde olur. Ev işleri,
halinde veya bir bütün olarak yapılması enerji harcamasını esneme ve ısınma egzersizleri, yavaş yürüyüşler bu gruba
etkiler. Fiziksel aktivite haftada belli günlere yayılarak ve girer (TCSB 2014).
devamlı olarak yapıldığında daha verimli olur. Örneğin Orta Yoğunluklu Fiziksel Aktivite
aerobik egzersizleri 3-7gün/hafta; kuvvet egzersizleri 2-3 3-5 MET, 3,5 – 7 kcal/min enerji harcaması ile sonuçlanan
gün/hafta şeklinde yapılması önerilmektedir. Öte yandan aktivitelerdir (Piercyvd 2018). Orta yoğunluktaki fiziksel
frekans mevsimlere bağlı olarak değişebilir (Sherphard, aktivitede kalp atım hızı düşük yoğunluktaki fiziksel
2003). aktiviteye göre daha yüksektir ve daha fazla çaba
gerektirir, kişi bu hareketleri yaparken anlaşılır bir şekilde
konuşabilir fakat şarkı söyleyemez. Orta yoğunluktaki
Fiziksel aktivite sayısı fiziksel aktivitenin fiziksel aktiviteye örnek olarak hızlı yürümek, dans etmek,
frekansını oluşturur. düşük tempoda bisiklet sürmek, düşük tempoda koşu

örnek olarak gösterilebilir (TCSB, 2014).

Şubat 2024 87