Page 56 - ÖZ BAKIŞ - İzmir İl Milli Eğitim Müdürlüğü - Özel Eğitim ve Rehberlik Dergisi

Kaygı Bize Zarar Mı Verir? kendimizi korumamızı sağlar. Ancak bozulmuş
alarmın her etmende sinyal vererek bizi yanıltması
Kaygı yaşayan kişiler genellikle rahatsızlık gibi ortada gerçekçi bir neden yokken aşırı ve
hissederler ve bir an önce bu duygudan kurtulmak sürekli kaygı içinde olmak zarar verir.
isterler. Özellikle ebeveyn olarak çoğumuz
20. yüzyıl başlarında Robert Yerkes ve John Dodson
çocuklarımızın kaygı yaşamamaları için çaba
isimli psikologlar “dans eden fare” adını verdikleri
gösteririz. Oysa gerek korku gerekse kaygı sanıldığı
bir deney modeli üzerinde çalıştılar. Düzenekte
gibi olumsuz değildir; umut, neşe ve sevgi gibi birer
fareler beyaz geçiş yoluna her girdiklerinde zararsız
duygudur. Dolayısıyla tüm duygular gibi normaldir
bir elektrik şoku aldılar ancak ona paralel siyah
ve işlevseldir. Bizim için önem taşımayan bir sınava
yolda hiçbir şok verilmedi. Böylece siyah-beyaz
hazırlanmak için çaba göstermeyeceğimizden düşük
ayrımını öğrenmeleri hedeflendi. Deney sonunda
puan alma olasılığımız yüksektir. Umursamadığımız
şoklar zayıf olduğunda çok daha yavaş öğrendikleri
bir insanı kırmamak için özenli davranmayız. Kaygı
şokun şiddeti çok fazla olduğunda ise farelerin
gelecekte yaşayabileceğimiz olumsuzluklara dikkat
odaklanamadıkları ve hangi tarafın güvenli hangi
etmemizi sağladığı için aslında koruyucu bir özelliğe
tarafın güvensiz olduğunu hatırlayamadıkları
sahiptir.
gözlendi. En üst seviyede öğrenmenin ise orta
Kaygı konusunda yaygın kullanılan metaforlardan şiddette şok verildiğinde olduğu ortaya çıktı. Daha
biri yangın alarmıdır. Alarm çalıştığında hiç kimse sonra Yerkes-Dodson yasası olarak literatüre giren
sesten rahatsız olduğu için kulaklarını tıkamayı ya ters U teorisi olarak da bilinen bu deneyin farklı
da başka bir odaya gitmeyi düşünmez. Tersine versiyonları yapıldı ve özellikle sınav kaygısı
alarmın çalışmasına neden olan kaynağı araştırır, konusunda bir miktar kaygının başarıyı arttırdığını
gerekli önlemleri almaya çalışır. Benzer şekilde gösteren sonuçlara ulaşıldı.
yerinde ve dozunda kaygı harekete geçerek

56
l Özel Eğitim ve Rehberlik Dergisi