Page 51 - ÖZ BAKIŞ - İzmir İl Milli Eğitim Müdürlüğü - Özel Eğitim ve Rehberlik Dergisi
P. 51
Eşsiz bir birey olarak dünyaya gelen çocuk, kendi
benlik tasarımını, ona bakım veren kişilerin
ihtiyaçlarını karşılaması sürecinde gösterdiği
tepkiler ve bu süreçte onunla kurduğu ilişkiler
doğrultusunda oluşturmaya başlar. Bununla
birlikte çocuğun kendisi ve dünyayı algılama
biçimi de şekillenir. Son yıllarda yapılan
çalışmalar çocuklarla duygularını fark etmeleri
ve uygun yolla ifade etmeleri ile ilgili konularda
çalışmanın oldukça önemli olduğunu ortaya
koymuştur. Çocuklara duygularını düzenleme
becerisi kazandırmanın, çocukların davranışları
ve çevreleriyle kurdukları ilişkileri olumlu yönde
etkilediği açıkça ortaya çıkmıştır. yapıları kullanmak için kendi donanımını ustaca
kullanan bir yetişkine ihtiyacı vardır ve çocuğun
Neye ihtiyacı olduğunu bir şekilde ifade etmek
duygularını düzenlemesi ilk başlarda ancak onun
zorunda olan çocuk için hissettiği her duygu
yardımıyla yapılabilir ( Goleman, 2019).
yenidir ve bu duyguları da kontrol etmesi pek
mümkün değildir. Hissettiği bu duyguların onun Çocuk yaşamın ilk yıllarında, ona bakım veren
için yaşamsal bir fonksiyonu bulunmaktadır. kişilerin duygularını ayna nöronlar sayesinde
Çocuk, temel ihtiyaçlarının karşılanması ile kopyalayarak öğrenecektir. Çocuğun ne
bedensel ve ruhsal olarak doyuma hissettiğiyle yakından ilgilenen kişilerin aynı
ulaşabiliyorken, bu ihtiyaçların karşılanmaması zamanda kendi duygularını tanıması ve
durumunda uyum ve davranış bozuklukları yaşamında bu duygularına yer vermesi son
yaşamaya başlayabilir. Bu temel ihtiyaçlardan derece önemlidir. Çünkü çocuklar için en hızlı
biri de çocuğun ne hissettiğinin fark edilmesidir. öğrenme biçimi gözlem yapmaktır. Bu durumda
Henüz duyguları konusunda deneyimi olmayan çocuğa en basit becerileri öğretebilmek için bile
çocuk ancak ona bakım veren kişilerin model olmak belirleyicidir. Çocuğun ilk
yardımıyla bu becerisini geliştirebilir. Çünkü tecrübeleri ona bakım veren kişilerin ne denli
çocuğun beyin yapısı, nörofizyolojik olarak duygu düzenleme becerisine sahip olduğunu
yetişkinin beyin yapısından farklıdır. Yani izlemesiyle başlar. Yaşanan bir olay karşısında
çocuğun, akıl yürütme, duygular arası bağlantı nasıl tepkiler vereceğini, en yakınındaki kişilerin
kurma, bir sonraki anı düşünme gibi becerileri duygu ifadelerini kopyalayarak öğrenirler. Bu
sağlayacak beyin yapısı henüz gelişmemiştir. sebeple ilk olarak aile içinde duygulara yer
Çocuk herhangi bir duygu yaşadığında, bu açmak önemlidir. Çocuk ancak “Şuan çok üzgün
duyguyu düzenlemesi mümkün olmaz. Çünkü bu olduğum için ağlıyorum”, “ Böyle davrandığım
durum sınırlı bir araç-gereçle karmaşık bir için pişman oldum” ya da “ Yemeği yaktığım için
makinayı tamir etmeye benzer. Çocuk bu kızgınım” diyebilen bir aile ortamında, kendi
duyguyla baş etmek için yeterince donanıma yaşadığı duyguları da normalleştirebilir (Filliozat,
sahip değildir. Zamanla gelişecek olan bu 2016).
Özel Eğitim ve Rehberlik Dergisi l 51
Özel Eğitim ve Rehberlik Dergisi
