Page 23 - ÖZ BAKIŞ - İzmir İl Milli Eğitim Müdürlüğü - Özel Eğitim ve Rehberlik Dergisi

İkincil travmatik stres, travmaya maruz kalan kişilerle iletişime geçen ve empati yapabilen herkesin maruz
kalabileceği bir durumdur. Özellikle bu kişileri tedavi eden ve bakım veren kişiler kendi travmatik anılarının da etkisiyle
yaygın kaygı, depresyon, sürekli uyarılma ve içinde bulunduğu durum ve ortamdan kaçınma gibi davranışlar
gösterebilirler. Travma mağduru kişi ile olan iletişim süresi arttıkça, ikincil travmatik stres şefkat stresine dönüşerek
şefkat yorgunluğu gelişmesine katkıda bulunur.

Dolaylı travmatizasyon ise travmaya maruz kalan hastalara profesyonel olarak yardım eden kişilerin, empati
yaparken günlük hayatının bu durumdan olumsuz etkilenmesi ile oluşur. Özellikle travma mağdurları ile sürekli çalışan
ruh sağlığı uzmanları sadece dinleyerek bile, bu travmalara maruz kalır. Sayı arttıkça bu durum yığılmalı bir etki
yaratarak kişiyi olumsuz yönde etkilemeye başlar. Bu durumda empati yeteneği, kişinin şefkat yorgunluğu hissetmesine
neden olan bir risk faktörüne dönüşür.

Travma sonrası stres bozukluğuna değinme nedenimiz ise şefkat yorgunluğunda görülen belirtilerin büyük bir
bölümünün travmaya maruz kalmış insanlarla uzun süre temas eden kişilerde de görülmesidir. Bu belirtiler ise aşırı
uyarılmışlık, kaygı, hatırlatıcı faktörlere karşı duyarlılık, üzüntü ve uyku bozukluklarıdır (Pehlivan, Güner, 2018).

Tükenmişlik ise, şefkat yorgunluğunun iç içe geçtiği bir diğer kavramdır. Aralarında benzerlikler olmasına rağmen,
birbirinden farklı oldukları noktalar vardır. Solmaz (2021), bu iki kavram arasındaki farkı aşağıdaki şekilde özetlemiştir.

Şefkat Yorgunluğu Tükenmişlik

 Birdenbire gelişir.  Yavaş bir şekilde ilerler.

 Travmaya maruz kalan kişiyle iletişim vardır.  Kişinin yaptığı iş ve meslekle ilgilidir.

 Travmaya maruz kalan kişilere yardım eden ve hasta-  Kişinin iş yerindeki durumu ve olaylara bağlı olarak
lara bakım veren profesyonellerde oluşur. gelişir.

 Kişinin iyileşme süreci çabuk olur.  Kişi iyileşme sürecinde oldukça dirençlidir.

 Kişi yaptığı işi bıraktığında durum düzelmez.  Kişi yaptığı işi bıraktığında durum düzelir.

l 23
Özel Eğitim ve Rehberlik Dergisi