Page 67 - İZMİR AKADEMİ DERGİSİ

MAKALE

1751 yılında İtalyan bir kaptanın çizdiği Sancakkale, İşlenerek (Pınar,1996)

İzmir konumu, sahip olduğu doğal kaynak ve güzellikleri yer almaktadır. En eski kayıtlarda kalenin bulunduğu alan
nedeniyle târihin hemen her döneminde bir câzibe merke- Luvi dilinde ''Akhila'' su geçidi anlamına gelen ve daha
zi olagelmiştir. Heredot Târihi'nde İzmir ve civarı ''…bizim sonra da Helen dilinde ''-yeri'' anlamında kullanılan
yeryüzünde bildiğimiz en güzel gökyüzü altında ve en ''-eion'' takısının eklenmesiyle ''Akhilleion'' -su geçidi yeri-
güzel iklimde…'' (Heredot Târihi, 1973:96) şeklinde tanım şeklinde adlandırılmıştır (Umar, 2011). Kalenin, İzmir
lanmaktadır. Her medeniyetin sahip olma arzusu taşıdığı Körfezi'nin oldukça stratejik bir 'geçit' alanına inşa edilmiş
bu güzellik, doğal olarak beraberinde bir koruma refleksi- olması önemini de artırmaktadır. Nitekim şehre ve limana
nin gelişmesine de zemin hazırlamıştır. Bu nedenledir ki, ulaşmak isteyen her deniz taşıtı bu 'geçit'ten ilerlemek
İzmir aynı zamanda bir kaleler şehri hüviyeti taşımaktadır. zorundadır. Buranın tam bir 'geçit' olarak tanımlanmasının
Farklı dönemlerde inşa edilmiş bu kaleler, İzmir'in târihî, bir diğer nedeni ise vaktiyle tam karşı yakasında körfeze
mîmârî, kültürel, ticârî ve başka pek çok yönüne de ışık dökülen Gediz Nehri'nin oluşturduğu alüvyal birikintidir.
tutmaktadır. Yakın döneme kadar Kuşadası'nın da İzmir'e 1890 yılına kadar bu noktadan Ege Denizi'ne bağlanan
bağlı bir ilçe olduğu gerçeği göz önünde tutulursa, güney- Gediz Nehri taşıdığı tortu kütlesiyle bölgeyi bir hayli sığlaş-
de Küçükada Kalesi'nden başlayarak Ayasuluk Kalesi, tırmış, hatta zaman zaman limana giden güzergâh kapan-
Sığacık Kalesi, Çeşme Kalesi, Urla Kalesi, Sancakburnu ma tehlikesiyle karşı karşıya kalmıştır. Gemilerin Sancakbur-
Kalesi, Liman Kalesi, Kadifekale, Foça ve Çandarlı Kalele- nu Kalesi'ne yakın seyretmeleri bir zarûret halini almıştır.
riyle birlikte yirminin üzerinde kalenin varlığından söz Körfezin kapanma tehlikesine karşı Gediz'in yatağı değişti-
edilebilir. Bu kalelerden bilhassa körfezi kontrol ve denetim rilmiş ve mezkûr târihten sonra Foça'nın güneyinden
altına alan Sancakburnu, Liman (Okkalesi) ve Kadifekale akıtılarak denizle buluşması sağlanmıştır (Ülker, 1994).
ayrı bir öneme sahiptirler. Bölgenin stratejik öneminin farkında olan Osmanlı yöneti-
mi, limanın kontrolünü kolaylıkla sağlayabileceği bu alana
Sancakburnu Kalesi, İzmir'in Narlıdere ilçesi sınırları içinde Sancakburnu Kalesi'ni inşa etmiştir.

65