Page 36 - İZMİR AKADEMİ DERGİSİ

MAKALE

maktadır. Bu cinsler altındaki virüsler insan, yarasa, domuz,
kedi, köpek, kemirgen ve kanatlılarda bulunabilmekte ve
insanlarda soğuk algınlığından pnömoniye ( zatüre ) kadar
değişen solunum yolu enfeksiyonlarına neden olmaktadır.
MAKALE Alfa ve beta CoV insanları, gama ve delta CoV hayvanları
enfekte eder.
Coronovirüsler HCoV-229E, HCoV-OC43, HCoV-NL63,
COVID-19 HCoV-HKU1, SARS-CoV (ağır akut solunum sendromu),
MERS-CoV (Orta Doğu solunum sendromu) ve SARS-CoV
-2 (Covid-19 ) olmak üzere bilinen 7 türü ile insanları
TANISI VE PCR enfekte eden (HCoV) ve en yaygın olarak görülen virüs
ailesidir. Ağır akut solunum yolu yetmezliği sendromu
(Severe akut respiratory syndrome, SARS) Kasım 2002
Dr. Güllü POLAT *
yılında Çin’de ortaya çıkmıştır. Etkeni genellikle hayvanlar-
da hastalık oluşturan SARS-CoV, himalaya misk kedileri
orjinli olup, virüsün insanları enfekte ettiği, 2012 yılında
Eski Yunanca pan: tüm ve demos: insanlar terimlerinden Suudi Arabistan’da görülen MERS-CoV’ün ise çöl devesin-
türetilen pandemi, bir kıta veya tüm dünya yüzeyi gibi çok den insana geçmesiyle salgınların ortaya çıktığı saptanmış-
geniş bir alanda yayılan ve etkisini gösteren salgın hastalık- tır. Aralık 2019’dan beri gündemimizde olan yeni coronavi-
lar için kullanılır. Tarih boyunca birçok salgın hastalık görül- rüs ise daha önce insanda rastlanmayan bir tür olup
müştür. Salgın hastalıklardan insanlık tarihine en çok etki SARS’a neden olan coronavirüs ile aynı virüs ailesine ait
edenler veba, kolera, tifüs, çiçek, ebola ve grip olduğu farklı bir tür olarak biliniyor.
bilinmektedir. Örneğin 1918-1920 yılları arasında H1N1
virüsünün ölümcül bir alt türünün yol açtığı İspanyol gribi 11 Şubat 2020 tarihinde Dünya Sağlık Örgütü hastalığın
salgını, Birinci Dünya Savaşı’nın sonlarında tüm dünyayı adını coronavirüsten “Co ve Vi”, İngilizcede hastalık
etkisi altına almış, yaklaşık yarım milyar insanı enfekte anlamına gelen “disease” sözcüğünden “d”, olguların
etmiş ve 17-50 milyon insan bu salgın sebebiyle hayatını görülmeye başlandığı yıl olan 2019’dan “19” alarak
kaybetmiştir. Bu salgınlarda yaşamını yitiren insan sayısı, I. COVID19 (coronavirüs disease 2019) olarak değiştirmiş,
Dünya Savaşı’nda hayatını kaybeden insan sayısından daha virüsün adını da SARS-CoV-2 (severe acute respiratory
fazladır. Covid-19, İspanyol Gribi sonrası dünyanın yüzleşti- syndrome coronavirus 2) olarak belirlemiştir. Coronavirüs
ği bu kapsam ve büyüklükteki ilk bulaşıcı salgın hastalıktır teşhisinde kullanılan yöntemlerden bazıları solunum
(TÜBA,2020). sistemi örnekleri ile bazıları ise kandan izole edilen serum
Soğuk algınlığına sebep olan ve genel olarak birkaç ana analizleri ile yapılır. Hücre kültüründe virüs izolasyonu, PCR
virüs ailesine ait 200’den fazla farklı virüs tipi olduğu (polimeraz zincir reaksiyonu) ve insan coronavirüs antikor-
bilinmektedir. ları için serolojik test kullanılan tanı testlerindendir.
En yaygın testlerden biri olan moleküler test virüsün kendi-
sini, diğeri ise bağışıklık sisteminin virüse verdiği yanıtı
algılamaya yöneliktir (TÜBA, 2020 ).
Covid-19’un doğrudan tespiti için kullanılan çoğu test,
genellikle moleküler bir yöntem olan PCR kullanılarak
nükleik asit amplifikasyonu yoluyla viral RNA’yı tanımlıyor.
Test edilen en yaygın örnek türleri, nazofarenks ( geniz,
yutağın üst kısmında burnun gerisinde yer alan, yanlarda
östaki tüpü ile orta kulağa, aşağıda boğaza ve önde burun
boşluğuna açılan bir boşluk) ve/veya orofarenks’ten (boğa-
zın hemen arkasındaki boşluk) alınan sürüntülerdir. Örnek
alma işleminden sonra, örnek alma çubukları örnekten viral
RNA’yı almak için bir çözelti içine yerleştirilir. Daha sonra,
Şekil1: Soğuk algınlığına neden olan virüsler (Tübitak, 2020) viral RNA bu çözeltiden ekstrakte edilir, PCR tekniğiyle
Coronovirüslerin neden olduğu soğuk algınlığı belirtileri çoğaltılır.
rhinovirüslerinkine göre çok daha ciddidir. Coronavirüsler 1985 yılında K. Mullis ve arkadaşları tarafından bulunan
hayvanlardan insanlara geçebilen bir virüs türü olduğu için PCR ( Polymerase Chain Reaction = Polimeraz Zincir
zoonotik olarak adlandırılır. İnsanların bağışıklık sistemi Reaksiyonu ), bir DNA zincirinin bilinen iki parçası arasında
daha önce bu virüslerle karşılaşmadığı, dolayısıyla da uzanan özel bir DNA bölümünün enzimatik olarak çoğaltıl-
vücutta daha önce bu patojenlere karşı bağışıklık gelişme- dığı in vitro bir tekniktir ve moleküler biyoloji ile moleküler
diği için zoonotik hastalıklar ölümcül olabilir. tıp için çok önem kazanmıştır (Jaiki ve ark. 1985). Başlan-
Coronavirüsler, Coronaviridae ailesi, Orthocoronavirinae gıçta sadece belirli bir genin küçük bir parçası elde edilebi-
alt ailesi içinde yer alırlar. Orthocoronovirinaea alt ailesi lirken, günümüzde PCR kullanılarak birkaç saat içinde tek
Alfa, Beta, Gama ve Delta olmak üzere dört cins ve bu bir gen kopyasından milyonlarca kopya çoğaltılabilmekte-
cinslerin altında da çok sayıda alt cins şeklinde sınıflandırıl- dir. PCR teknikleri diagnostik ve adli tıpta genlerin belirlen

34 * Bornova Anadolu Lisesi