Page 61 - izmir meb ozbakıs dergi deprem özel sayısı456

Öz Bakış

kullanımı, öfke patlamaları vb.), k ler arası l k ler (sosyal
hayatlarında sorun ya ama vb.) bunlar arasında sayılab l r. Her
b rey n stres tepk ler le ba a çıkma yöntem farklıdır. Bunu
k sel yapı, ps koloj k sağlamlık, geçm deney mler, toplumsal
destek ağları vb. özell kler etk ler. K ler zaman çer s nde
normal ya antılarına ger döner. Bazı k ler bu durumu daha da
güçlenerek atlatab l r.
Travmat k olaylarda ver len tepk ler ne zaman sorun
olarak algılanır?
Eğer travmat k olayların üzer nden zaman geçmes ne rağmen
(3 ay ve daha fazla) tepk ler devam ed yorsa;
Bu tepk ler kes nt s z en az b r ay süreyle sürekl ya anıyorsa
K n n normal hayat akı ını olumsuz etk l yorsa
Günlük rut n yaptığı lerde c dd aksamalar oluyorsa profes-
yonel destek almakta fayda olacaktır.
Duygularını (dostluk, sevecenl k, c nsell k vb.) h ssedeme-
Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) Ned r? me, ya ayamama
Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB), korkunç b r olay Ya adığı acıları anlayamayacakları nancıyla nsanlardan
tarafından tet klenen b r z h nsel sağlık durumudur. Travmayı uzakla ma
ya amak ya da tanık olmak bu rahatsızlığa sebep olmu olab l r.
Semptomlar; geçm e dönü ler, kabuslar ve ddetl kaygının Ya am süres n n kısaldığına l k n ya da , a les le lg l
yanı sıra olayla lg l kontrol ed lemeyen dü ünceler de çereb - kaygılarında artma
l r. Daha önceden lg s n çeken, sevd ğ etk nl klere kar ı lg
kaybı ya ama
Travmat k olaylar ya ayan çoğu nsan, uyum sağlama ve ba a
çıkma konusunda geç c olarak zorluk çekeb l r ancak zamanla K travmayı hatırlatan tet kley c lere maruz kaldığında,
ve y b r k sel bakımla, genell kle daha y olurlar. Semptomlar kaçınma semptomları göstereb l r. Bu da k n n günlük rut nle-
kötüle rse, aylarca hatta yıllarca sürerse ve günlük ley m z r n farklıla tırmasına neden olur. Örneğ n, depremden sonra
etk lerse TSSB'den üpheleneb l r z. k evde yalnız kalmaktan kaçınab l r ya da b rl kte ya adığı
nsanların heps uyumadığı zamanlarda uyumaya d kkat edeb -
TSSB semptomları ortaya çıktıktan sonra etk l tedav almak; l r. (Hacıoğlu ve d ğerler , 2002)
semptomları azaltmak veya ortadan kaldırmak ç n öneml d r.
c-Uyarılma ve Tepk�sell�k Bel�rt�ler�
Tssb Bel rt ler Ve Semptomları
Kolayca ürkmek
Travma geç rm k ler n çoğunluğu kısa sürel semptomlar
ya arken, devamında (kron k) TSSB gel t rmez. Semptomlar Gerg n veya "sınırda" h ssetmek
genell kle erken ba lar. Çoğunlukla travmat k olaydan sonrak 3 Uyumakta güçlük çekmek
ay ç nde görülür ancak bazı durumlarda yıllar sonra da ortaya
çıkab l r. TSSB olarak kabul ed leb lmes ç n semptomların b r Öfke patlamaları ya amak
aydan uzun sürmes ve l k ler veya etk leyecek kadar Yoğunla ma güçlüğü çekmek
ddetl olması gerek r. Hastalığın seyr farklıdır. Bazı nsanlarda Uyarılma bel rt ler stab ld r. K de stres ve s n rl b r ruh hal
6 ay sürerken bazılarında daha uzun süreb l r hatta kron kle e- h ssett r r. Bu da günlük rut nler n (uyumak, yemek yemek vb.)
b l r. Bel rt ler dört grupta sıralayab l r z:
yapılmasını zorla tırır.
a-Yen�den Deney�mleme Bel�rt�ler�
d-B�l�ş ve Ruh Hal� Bel�rt�ler�
Geçm e dönü ler (Hızlı kalp atı ı, terleme g b f z ksel Travmat k olayın temel özell kler n hatırlamada sorun
bel rt ler de dah l olmak üzere travmayı tekrar tekrar
ya amak) Kend s veya dünya hakkında olumsuz dü ünceler
Olayla lg l kabus ve kötü rüyalar görme Suçluluk veya suçlama g b çarpık duygular
Korkutucu dü ünceler Eğlencel akt v telere kar ı lg kaybı
B rkaç san ye ya da günlerce süreb len ve o olayı tekrar tekrar Bu bel rt ler genell kle travmanın ya anmasından sonra ba lar.
ya ıyor g b h ssed p bu ek lde davranma Bu bel rt ler k n n yalnızla masına, sevd kler nden uzakla ma-
Tet kley c olaylar kar ısında ps koloj k sıkıntı ve f zyoloj k sına ve kend s n bo lukta h ssetmes ne neden olur.
tepk hal ya ama Travmat k olaylardan sonra bu bel rt ler n bazılarının ya anma-
b-Kaçınma-Küntleşme Bel�rt�ler� sı çok normald r. Eğer semptomlar k n n normal ya antısını
olumsuz olarak etk l yorsa bunun sebeb ba ka
Travmat k deney m hatırlatan yerlerden, olaylardan veya
nesnelerden uzak durma
Travmat k olayla lg l duygu ve dü üncelerden kaçınma
Travmat k olayın öneml b r bölümünü ya da özell ğ n
hatırlayamama

61