Page 29 - özbakış subat-2025 - p

tüm paydaşlara müşavirlik hizmeti sunulması ile özel
gereksinimli öğrencilere genel eğitim sınıflarında eğitim 4. Türkiye’de Okul Öncesi ve İlköğretimde
verilmesi şeklinde açıklanabilir. Tanımda da bahsedildiği OSB Alanında Uygulanan Kaynaştırma
üzere;
Uygulamaları
Ülkemizde kaynaştırma/bütünleştirme uygulamaları;
Kaynaştırma hiçbir düzenleme yapılmaksızın öğrencinin 1980’li yıllarda 2828 sayılı “Sosyal Hizmetler ve Çocuk
kaynaştırma uygulamasına dâhil edilmesi demek Esirgeme Kanunu” ile düzenlenmiş olup bu yasayla birlikte
değildir. engelli bireyin tanımı yapılmıştır. 1983 yılında yürürlüğe
giren 2916 sayılı “Özel Eğitime Muhtaç Çocuklar Kanunu”
Bu uygulamanın doğru bir şekilde yürütülebilmesi için, ilk kez özel gereksinimli çocukların eğitimlerini kaynaştırma
genel eğitim sınıflarında eğitim alan özel gereksinimli yoluyla alabileceklerinden bahsetmesi nedeniyle önemlidir.
öğrencilerin, özel eğitim hizmetleri ile desteklenmesi Fakat bu kanunda kimlerin kaynaştırma eğitimi alacağıyla
gerekmektedir (Sucuoğlu ve Kargın, 2006). ilgili belirsizlik bulunmaktadır. 1997 yılında yürürlüğe giren
573 sayılı “Özel Eğitim ile ilgili Kanun Hükmünde Kararname”
3. Dünyada Okul Öncesi ve İlköğretimde özel gereksinimli çocukların tanılanması, değerlendirilmesi

OSB Alanında Uygulanan Kaynaştırma ve eğitimlerine yönelik en kapsamlı düzenlemelerin yapıldığı
Uygulamaları kararname olarak karşımıza çıkmaktadır (Sucuoğlu ve
Kargın, 2006).
Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD) kaynaştırma/
bütünleştirme yoluyla eğitim uygulamaları 1970’li yıllarda 2000 yılında yürürlüğe giren Özel Eğitim Hizmetleri
çıkarılan kaynaştırma/bütünleştirme yasası ile başlamıştır. Yönetmeliği’nin 68. maddesinde özel eğitim gerektiren
Amerika’da 1997 senesinde “Engelli Kişilerin Yeniden her bireyin akranlarıyla birlikte aynı ortamda eğitim
Değerlendirilmesi Yasası” ile özel gereksinimli öğrencilerin görebileceğini, hizmetlerin her kişinin yetersizliğine
örgün eğitim sınıflarına dâhil edilmesi kararlaştırılmıştır. göre değil eğitim ihtiyacına göre planlanması gerektiğini,
Otizm Spektrum Bozukluğu olan öğrencilerin yaşadıkları hizmetlerin okulu merkez aldığını, karar verme sürecinde
temel gelişimsel sorunlar kaynaştırmaya uyum sağlamalarını aile -okul-eğitsel tanılama izleme ve değerlendirme ekibiyle
zorlaştırmıştır. “Otizm Spektrum Bozukluğu Kaynaştırma İş işbirliği içinde yürütülmesini vurgular. Yönetmeliğin
birliği Modeli” ile öğretmenlere OSB olan öğrencilerin başarılı özel gereksinimli bireyi merkeze aldığı ve ekip çalışması
bir şekilde örgün eğitime dahil edilmesini kolaylaştıracak bilincinin yerleştirilmesini hedeflediği görülmektedir.
eğitimler verilmiştir (Çakıcı, 2020; Simpson vd., 2003). Yine aynı yönetmeliğin 72. maddesinde ise kaynaştırma
ABD Ulusal Araştırma Konseyi Davranışsal ve Sosyal uygulamasında rol alanların görev ve sorumluluklarına
Bilimler ve Eğitim Bölümü’nün oluşturduğu Otistik detaylı olarak yer verilmiştir. 2006 yılında yenilenen
Çocuklara Eğitsel Müdahale Komitesi ‘‘Otistik Çocukların Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği’nde ise kaynaştırma
Eğitimi’’ başlıklı bir rapor hazırlamıştır. Hazırlanan bu uygulamasında dikkat edilmesi gereken hususların yanı
raporda yalnızca iki program Otistik ve Benzer İletişim sıra kaynaştırma öğrencilerinin başarıya ulaşmasında okul
Güçlüğü Olan Çocuklar İçin Eğitim Programı (Treatment BEP biriminin ve BEP planı hazırlamanın öneminden de
And Education Of Autistic And Related Communication bahsedilmiştir.
Handicapped Children [TEACCH]) ve Okul Öncesi Çocuklar
ve Ebeveynleri için Öğrenme Deneyimleri ve Alternatif Türkiye’de ilk kez Prof. Dr. Gönül Kırcaali-İftar tarafından
Programı (Learning Experiences and Alternate Program for 2006’da “Otistik Çocuklar için Davranışsal Eğitim Programı”
Preschoolers and their Parents [LEAP]) hakemli dergilerde (OÇİDEP) uygulanmaya başlanmıştır. Yoğun, sürekli ve
yayınlanmış ve uygulanabilmiştir. TEACCH; 1972 yılından birebir davranışsal eğitim vermeyi amaçlayan OÇİDEP’te
itibaren ABD’de OSB olan çocuklara uygulanan çocuğun asıl amaç çocuğa göre uyarlanan öğrenme ortamında
bireysel özellikleri, ilgileri, gereksinimleri ve öğrenme eğlenerek/oyunla öğrenmesidir. Anadolu Üniversitesi
stillerini belirleyip ailenin beklentilerini dikkate alarak her Engelliler Araştırma Enstitüsü’nde 0-6 yaş arasında OSB’li
çocuğa özel bireysel eğitim programı hazırlanmasını sağlayan çocuklar için geliştirilen OÇİDEP Türkiye’de yürütülen ilk
ilk resmi programdır. LEAP ise 1982 yılından itibaren OSB araştırma olması açısından önemlidir (Güleç-Aslan vd.,
tanısı almış çocuklara yönelik hem okul öncesi eğitim 2009).
programı, hem de Uygulamalı Davranış Analizi yöntem ve
tekniklerini öğretmeyi hedefleyen bir aile programına yer Diğer önemli bir gelişme ise Aile ve Sosyal Hizmetler
vermektedir. LEAP, ABD’de OSB çocukların kaynaştırılmasını Bakanlığı [ASHB]’nın OSB olan bireylere yönelik 2016-2019
başlatarak akran ve sosyal beceri öğretimini de içine alan ilk tarihleriini kapsayan Otizm Spektrum Bozukluğu Olan
program olması nedeniyle önemlidir. (Kırcaali-İftar, 2003) Bireylere Yönelik I. Ulusal Eylem Planı’dır. II. Ulusal Eylem
Planı ise 2 Nisan 2023 tarihinde uygulamaya konulmuş ve

Şubat 2025 29