Page 18 - özbakış subat-2025 - p

Üstelik bunu haklı bir neden olarak görür. Bu durumda
Ailelere; zorbalık tanımı, belirtileri, sebepleri hızlı hareket etmek, tedbir almak ve zorbalık yapan
ve zorbalık davranışı ve tutumları hakkında bilgi çocuğun ailesini de sürece dâhil etmek önemlidir.
vermek bile önleyici olması bakımından son derece
önemlidir. Bu, ailenin bilinçlendirilmesi ve olumlu Zorbalığa maruz kalan çocuğunu, zorba olması
akran ilişkilerinin teşvik edilmesi ile sorunun konusunda telkin eden eğitimli birçok ailenin, çocuğunu
çözülmesi bakımından ileriye doğru gidilen bir yoldur. koruma güdüsüyle ‘‘o sana vuruyorsa sen de ona vur’’,
‘‘alay ediyorsa sen de onunla alay edecek bir şey bul’’
gibi nesnel gerçekliği olmayan çözümler üreterek aslında
Çocuğun davranışları ile ilgili sorunların varlığı, anne var olan sorunu derinleştirmek ve zorlaştırmak gibi bir
baba için zorlayıcı bir durumdur ve ailelerin birçoğu ilk defa davranış sergilediklerine sıkça rastlanır. Bu tutum zorba olan
bu durumla karşılaştığında kabullenmek istemezler. Diğer çocuğun ailesel özelliklerinden farklı olmamakla beraber,
tüm olumsuz durumlarda olduğu gibi zorbalık davranışı benzer şekilde zorlayıcı aile tanımına uyan bir yaklaşımdır.
gösteren çocuğun ebeveynlerinin durumu kabul etmesi
ve iş birliğine açık olması genellikle zor olmaktadır. Bu Zorbalık yapan çocuğun bireysel özelliklerini
bakış açısı elbette çözüme ulaşma konusunda zorlukları incelediğimizde;
da beraberinde getirmektedir. Zorbalık davranışı gösteren • Başkaları üzerinde otorite kurmayı ve otoriteyi
çocuğun davranışları aile tarafından fark edilip uygun sağlamak için zarar vermeyi benimser, saldırgan
müdahalede bulunulmadığında, çocuklar bu davranışlarını davrandığı için gururlanır.
ailesinin onayladığını düşünerek zorbalık davranışlarına • Empati kurma becerisi zayıf olduğu için mağdurun
devam edebilir. Zaten olumsuz tutum ve davranışların hâkim duygularına karşı duyarsızdır. Empati, vicdan duygusunun
olduğu ailede yetişen çocuğun ailesi inkâr etme, reddetme, gelişmesinin en önemli belirleyicisidir.
mağdur çocuğu, öğretmeni, okulu suçlama gibi reaksiyonlar • Vicdani olarak gelişiminin zayıf olduğu söylenebilir.
da gösterebilir. Ebeveynlerini model alan ve sağlıklı olmayan • Sosyal becerilerde ve duygusal ilişkilerde başarısızdır.
tutum ve davranışlara maruz kalmış çocuk zorbalığı da • Tepkisel davranan, ani kararlar alan çocuk öfkesini
kendi dünyasında normalleştirir. Bu davranışı okula, kontrol etme konusunda genellikle başarısızdır.
hayatındaki sosyal ortamlara taşırken bir yandan duygusal, • Okul içinde ve dışında saldırganca davranma eğilimi
psikolojik ve sosyal ihtiyaçlarını da tatmin etme yoluna yüksektir.
gider. Baskıcı ve otoriter, ihmal edilmiş veya aşırı korumacı • Karşı gelme davranışı olan çocuklardır.
aile tutumları karşısında bir süre sonra sosyal ortamlarda
akran zorbalığı yapan çocuk, ergenlik dönemlerinde Bu çocuklar genellikle benzer ailesel özellikler
sosyal ilişkilerdeki başarısızlığını, dışlanmışlığını ve gösterir;
mutsuzluğunu bastırmak için zorbalık yapmaya devam • Genellikle anne ile baba arasında çatışma vardır.
eder. Okuldaki bir arkadaşının dış görünüşünü, farklılığını, • Aile içinde fiziksel/psikolojik/ duygusal şiddet, ihmal ve
zekâsını zayıflık gibi algılayarak, kendisini ondan güçlü istismar gözlenir.
hisseder. Tekrarlayan bir şekilde zarar verme amacıyla, • Ebeveynleri şefkat, sevgi ve yakınlık göstermez,
gücünü kendisinden zayıf olan çocuğa karşı kullanır. çocuğun ihtiyaçlarına karşı duyarlı değildir.
• Cezalar genellikle acı vericidir ve fiziksel olarak
uygulanır.
• Çocuk saldırgan davrandığında aile içinde istediğini
alır, ödüllendirilir veya görmezden gelinir.
• Aile içinde iletişim kopuk ve zayıftır.
• Küfürlü, olumsuz konuşmalar, aile üyeleri arasında
gerilim sıklıkla görülür ve çocuk bunu rol model alır.
• Saldırgan davranış onay görür ve aile içinde
normalleştirilir.
• Zorba olan çocuklar aynı zamanda potansiyel olarak
zorbalığa maruz kalan çocuklar olduğu için, bu çocukların
ailesi genellikle her iki davranış kalıbına uygun bir ortam
yaratmıştır.

Çocuğu akran zorbalığı davranışı gösteren ailenin; ilk önce
iletişim kanallarını işleterek çocuğu dinleme, anlayış göster-
me, yaşadığı zorluğu fark ederek yargılamadan, eleştirme-
den duygularını anlamaya çalışması veya bu mesajı vermesi

18 Özel Eğitim ve Rehberlik Dergisi