Page 13 - özbakış subat-2025 - p

Zorbalık sadece maruz kalan kurban için değil hem kaynağını oluşturabilmektedir (Hamurcu, 2020).
zorbalık davranışlarını gerçekleştiren hem de zorbalığa tanık Yetişkinlik dönemi içerisinde değerlendirildiğinde zorbalık
olan bireylerde okul yılları ve yaşanan zaman dilimiyle sınırlı davranışlarındaki roller erken dönemde engellenmediğinde
kalmayan ilerleyen yıllarda hem psikolojik hem de fizyolojik zorba açısından suça karışma, aile içi şiddet gösterme, riskli
olarak derin ve yıkıcı etkiler bırakabilmektedir. Örneğin davranışları alışkanlık haline getirme gibi sorunlara yol
kısa dönemde okuldan uzaklaşmak, okul devamsızlığı, açarken kurban açısından ise düşük benlik saygısı, romantik
akademik başarısızlık gibi toplumsal uyum sorunlarını; uzun ilişki ve arkadaşlık ilişkilerinde iletişim zorlukları, toplumsal
dönemde ise kaygı, depresyon, intihar gibi problemlerin soyutlanma ve sosyal fobi gibi etkiler bırakabilmektedir.

Çocuklar için ailede başlayan, okul ve çevrenin etkileşimiyle de-
vam eden ve yaşam boyu süren eğitim, birçok alanda olduğu gibi sosyal
becerilerin oluşmasında da temel faktör konumundadır (Samancı ve Diş, 2014).

Çocukların bu dönemde kazanacağı sosyal beceriler düzenleyip yıkıcı olmayan bir dille bu duyguları ifade
ile öğrenecekleri etkili iletişim becerileri toplumsal eden bireyler stresli durumlarda bile saldırgan davranışlar
uyumunu arttıracak, “ideal ben” ile “gerçek ben” yerine daha yapıcı bir dil kullanabilmektedir. Ebeveynlerin
arasındaki farkı azaltacak ve böylece benlik saygısını de, çocuklarla benzer olarak öfke ve üzüntü gibi yoğun
arttıracaktır. Yüksek düzeyde benlik saygısına sahip duygular hissetmeleri elbette ki olağandır. Çocuklara
olan çocuk ise kendini ve çevresini koşulsuz kabule “ben dili” kullanılarak bu duyguların aktarılması onların
sahip olurken maruz kaldığı zorbalık davranışlarının her da iletişim kurma yöntemlerini şekillendirecektir.
ne olursa olsun sebebinin kendisinin olmadığını ve bu
durumla ilgili herhangi bir kusuru olamayacağını bilerek Her birey gibi çocukların da en temel ihtiyacı kabul
yıkıcı ve saldırgan davranışları içselleştirmeyecektir. edilmek ve sevilmektir. Ebeveynleri tarafından her koşulda
kabul gördüğünü, sevildiğini bilerek büyüyen ve güven
Sosyal beceri kazanımı konusunda çocukların en temelli iletişim dilini öğrenen çocuklar öğrendikleri iletişim
çok etkilendiği kişiler; aile üyeleri, öğretmenler ve dilini kendi ilişkilerinde de kullanacak böylece farklılıklara
çevrelerindeki diğer yetişkinlerdir. Özellikle ilkokul çağına saygı duyan, empati düzeyi yüksek bireyler olacaklardır.
kadar çocukların en yakınında olan aile bireylerinin, bu
dönemde çocuklara iyi bir model olmaları, çocukların sosyal Ebeveynlerin; çocuklarının okul, park, eğitici kurslar gibi dış
gelişimi açısından önemlidir (Samancı ve Uçan, 2017). dünya ile iletişim ve etkileşimde oldukları çevreleri tarafından
maruz kalacakları zorbalık davranışlarını engellemeleri
Ebeveynlere Öneriler: mümkün değildir ancak güçlü sosyal becerilere sahip

En temelde yer alan yemek yeme, diş fırçalama, elleri çocukların bu tür durumlarla başa çıkmada daha başarılı
yıkama gibi yaşam becerilerinden sosyal yaşamda var oldukları gözlemlenmiştir. Bu nedenledir ki bireyin akran
olmayı sağlayan iletişim başlatma, atılganlık, duygu kontrolü zorbalığına maruz kaldığı durumda kendini koruyabilmesi en
sağlama gibi becerilere kadar tüm sonradan kazanılan önemli adımdır. Kendini savunma becerisi akran zorbalığına
istendik davranışlar eğitiminin temelinde aile yer almaktadır. maruz kaldığında pasif davranışlar göstermeden etkili
Bu nedenledir ki sosyal becerilerin çocuklara kazandırılarak şekilde korunmayı sağlamaktadır. Bu tür davranışlara maruz
akran zorbalığına karşı kendini koruyabilmesi ve empati kaldığında zorba rolündeki kişiye basit ama net ifadelerle “Bu
düzeyinin geliştirilerek zorba rolü almamasında ailenin yeri davranışın doğru değil, bana gösterdiğin davranıştan rahatsız
oldukça önemlidir. Ebeveynlerin yalnızca sosyal beceriler oluyorum, tekrarlamanı istemiyorum.” gibi etkili cümleler
değil tüm kazanılması gereken becerilerdeki en büyük işlevi kullanarak engel olabileceği öğretilmelidir. Zorbalığa maruz
rol model olmaktır. Ebeveynlerin çocukları ile kurdukları kaldığında yalnız olmadığı, mutlaka bir yetişkinden yardım
iletişimde öncelikle duygularını açık ve anlaşılır şekilde talep etmesi gerektiği, özellikle okul psikolojik danışmanına,
ifade etmeleri ve çocuklarına da kendi duygularını ifade okul idaresine, güvendiği bir yetişkine anlatmasının doğru
etmeleri için destekleyici bir ortam oluşturmaları önemlidir. olduğu farkındalığı kazandırılmalıdır. Yardım istemenin
Akran zorbalığı sıklıkla öfke ya da üzüntü gibi zayıflık olmayıp aksine güçlü bir davranış olduğu,
yoğun duyguların kontrol edilerek doğru şekilde ifade yalnızca kendisi zorbalık davranışına maruz kaldığında
edilememesinden kaynaklanmaktadır. Duygularını değil arkadaşının buna maruz kaldığını fark ettiğinde de

Şubat 2025 13