Page 8 - özbakış subat-2025 - p

• İletişim becerilerinin geliştirilmesiyle açık, saygılı ve artırdığına dikkat çekmişlerdir. Jones ve arkadaşları
yapıcı iletişim kurma yolları öğretilebilir. (2013), ise okulda pozitif davranış destekleme (PBIS)
programlarının, öğrenciler arasında olumlu etkileşimleri
Açık iletişim sayesinde zorlayıcı duygular konuşulabilir teşvik ederek, şiddet davranışlarını azalttığını ve okul
hale gelir. Uzlaşmaya dayalı ve barışçıl iletişim yöntemleri iklimini iyileştirdiğini ortaya koymuşlardır. Okullarda,
aracılığıyla problemler şiddete başvurmadan çözüme olumlu davranışların ödüllendirilmesine örnek olarak,
kavuşturulabilir. Johnson ve Johnson (1995), okullarda “şefkatli öğrenci” ya da “nezaket” ödülleri, okul genelinde
barış eğitiminin, öğrencilerin çatışmaları yapıcı yollarla haftanın en yardımseveri, en empatik ya da şefkatli
çözmelerine yardımcı olduğunu ve şiddet içermeyen olanın seçilmesi gibi uygulamalar gösterilebilir. Pozitif
çözüm yollarını benimsemelerini sağladığını bulmuştur. davranışların sınıf içinde ödüllendirilmesi ve teşvikler
Bununla birlikte sosyal becerileri geliştiren sosyal öğrencilerin şefkatli olma istekliliğini artırabilir
duygusal öğrenme programlarının ne denli önemli
olduğu her geçen gün daha çok anlaşılmaktadır. Pandemi
ile birlikte okulların akademik öğrenmeden çok sosyal
duygusal öğrenme ihtiyaçlarını karşılamadaki önemi
anlaşılmış; tüm dünyada eğitime ve okullaşmaya bakış
açısı değişmeye başlamıştır. Bu konuyla ilgili yapılan
araştırmalar da mevcuttur. Örneğin 2004 yılında Zins,
Weissberg ve arkadaşları, sosyal-duygusal öğrenme (SEL)
programlarının, öğrencilerin çatışmaları şiddet yerine,
empati ve yapıcı iletişimle çözmelerini sağladığını ve
genel okul iklimini iyileştirdiğini göstermiştir. Aradan
geçen 20 yıllık süreçte okulun sosyal becerileri geliştirme
rolü daha da aydınlanmıştır. 2024-2025 Eğitim-Öğretim
Yılında uygulanmaya başlanan Türkiye Yüzyılı Maarif
Modeli de okul ortamında sosyal ve duygusal becerilerin
geliştirilmesini hedeflemektedir.

• Duygusal düzenleme becerileri desteklenen • Dayanışma, işbirliği ve imece kültürünün inşa edilmesi
öğrenciler öfke, hayal kırıklığı veya stres gibi olumsuz rekabete dayalı yarışmacı, dışlayıcı ve kutuplaştırıcı
duyguları yönetme becerileri sayesinde; kişiler arası dinamiklerin azalmasına yardımcı olur.
ilişkilerde problem yaşadıklarında saldırgan davranışlara
başvurmak yerine daha sakin ve barışçıl problem çözme
yöntemleri kullanabilir. Gross (2002)’un çalışmaları,
duygusal düzenlemenin, öfkenin ve şiddet içeren
davranışların önlenmesinde etkili bir strateji olduğunu
ortaya koymuştur.

• Çözüm odaklı bakış açısı okul kültürü haline
getirildiğinde problemlere değil de çözümlere
odaklanmak ve kişiler arası ilişkilerde de etkili çözümler
üretmek mümkün olur. Yazar Joseph Morphy’ nin
bir sözünde belirttiği gibi: “Aydınlık karanlığı, yapıcı
düşünceler yıkıcı düşünceleri yok eder. Çözüm problemde
saklıdır. Her sorunun cevabı kendi içindedir.”

• Olumsuz davranışların cezalandırılmasındansa pozitif
davranışların pekiştirilmesi ve şefkatli davranışların
ödüllendirilmesi olumlu örnekler aracılığıyla olumsuz
davranışların yapıcı şekilde düzeltilmesini mümkün • Şükran duygusu pozitif psikoloji tarafından
kılar. Walker ve arkadaşları (1998) pozitif pekiştirme desteklenen bir duygudur ve şükranın geliştirilmesi
stratejilerinin, öğrencilerin olumlu davranışlarını iyilik halini de besler. Çocuklarda şükran duygusunu
artırdığını ve okullarda şiddet oranlarını düşürdüğünü geliştirerek olumlu bir bakış açısı kazandırılabilir. Bu
bulmuştur. Ayrıca, pekiştirilen olumlu davranışların sayede çocuklar sahip olduklarını korumak adına daha
öğrencilerde benzer davranışları tekrarlama olasılığını çok çaba gösterme eğilimi içine girebilir.

8 Özel Eğitim ve Rehberlik Dergisi