Page 66 - özbakış subat-2025 - p

tarihi perspektifle ele alacağız. Son olarak günümüzdeki Yakın Geçmişten Günümüze Sınav
mevcut durumdan bahsederek yazıyı tamamlayacağız. Uyarlamaları
2000’li yıllara gelindiğinde engelliler hakkında çıkarılan
Öncelikle ifade etmek gerekir ki her engel grubu
için yapılacak düzenlemeler ayrı bir yazı konusu olacak kanun ve yönetmelikler, uluslararası ve ulusal hukuki
mekanizmaların kurulması ve gelişen sivil toplum bilinci,
derinlikte ve önemdedir. Zira engel gruplarının bile kendi birçok noktada olduğu gibi engellilerin sınav uyarlamalarında
içinde çeşitlilikleri söz konusu iken, birbirinden farklı da etkisini göstermiş, engelliler tarafından yeterli
engellenmişlikleri bulunanların ihtiyaçları, beklentileri bulunmamakla birlikte birçok olumlu düzenleme yürürlüğe
ve talepleri farklılaşmaktadır. Örneğin görme engelliler girmiştir.
arasında az görenlerin de bulunması, bazılarının Braille
alfabesi ile okuyup yazarken bazılarının Braille bilmemesi,
işitme engellilerden bir kısmının dudak okuyabilirken bir
kısmının işaret dilini tek iletişim aracı olarak kullanmaları,
Otizm SpektrumBozukluğunda yer alan gelişimsel sorunların
bir hayli çeşitli olması; engelli gruplarının kendi içlerinde
bile ne kadar farklılık gösterdiklerinin bir kanıtıdır. Elbette
bu denli çeşitli durumlarla baş edebilmek için tekdüze
uyarlamalar yeterli olmayacaktır.

Özel gereksinimli öğrenciler için sınav uyarlaması
bir bireyin engeline ait özelliklerinin, belirlenmiş
test standartlarıyla karşılanamadığı durumlarda
bu gereksinime yönelik gerçekleştirilen eylemlerdir
(Allman 2006, Akt. Karabay, 2016).

Bu noktada görme engelli üniversite öğrencileri
tarafından kurulan Eğitimde Görme Engelliler Derneği’nin
(EGED) Haziran 2010 tarihli ÖSYM’den beklentilerini içeren
bildirisinde vurgulanan noktalar önemlidir. Bildiride bireysel
farklılıklara vurgu yapılarak diğer engel grupları için de
ÖSYM’den kapsayıcı uyarlamalar yapması beklentisi ortaya
konmuştur. Bununla birlikte bildirideki talepler ile ÖSYM’nin
günümüzdeki uyarlamaları birlikte değerlendirildiğinde
taleplerin kısmen yerine getirildiği görülmektedir. Bildiride
yer alan; engelli adayların her sınav için sağlık kurulu raporu
göndermeyerek başvuracakları ilk sınav için gönderdikleri
evrakların kayıt edilmek suretiyle tekrar tekrar rapor
gönderme gerekliliğinin ortadan kalkması, ek sürenin
yalnızca yardımcı personel görevlendirilen engelli adaylar
için değil soruları engelli olmayan adaylara nazaran daha
Testlerde yapılan uyarlamalar ve değişiklikler; sunum,
tepki, zamanlama ve ortam olmak üzere dört kategoride yavaş okuması muhtemel serebral palsi ve disleksi gibi
engel grupları için de geçerli olması, az gören adaylara
değerlendirilmektedir. Sunum uyarlamaları; genellikle büyük puntolu kitapçıklar verilmesi, engelli adayların
testin adaylara Braille alfabesi ve büyük puntolarla basılarak ihtiyaç duydukları araçlarla sınava alınmasının sağlanması,
ya da ses kasetleri ve bilgisayar programları gibi alternatif görevlendirilen yardımcı personelin alan bilgisinin bulunması,
uygulamalarla verilmesini içermektedir. Tepki uyarlamaları,; fiziki engeli bulunanlara sınav salonları tahsis edilirken
adaylara teste farklı şekillerde yanıt verme olanakları tanır; sınav binalarının ve sınav salonlarının erişilebilir şekilde
adayların, yanıtlarını işaretlemek için yazıcı ve bilgisayar planlanması gibi talepler günümüzde ÖSYM tarafından
olanaklarından faydalanmalarına yönelik uyarlamaları uygulanmaya çalışılmaktadır. Ancak okuyucuyla sınava
içerir. Zamanlama uyarlamaları ; çoğunlukla sınav süresini girenlerin sınavlarının gerçekleştirildiği sınav merkezlerinde
uzatmayı, sık sık ara verme ve birden fazla test oturumu yedek okuyucular bulunması, yani adayın okumasından
olanaklarını içerir. Ortam uyarlamaları ise özel bir odada memnun olmadığı görevliyi değiştirme hakkı, işitme engelli
test verilmesini, dikkat dağıtıcı unsurları engellemek için adayların girdikleri sınav merkezlerinde işaret dili tercümanı
ekranlara ve adayların çevresine yönelik yapılan diğer bulundurulması, görme engelli adayların talep etmeleri
değişiklikleri içerir (Bolt, 2004; Cahalan-Laitusis, 2004; halinde kitapçıkların Braille basılması, yine görme engelli
Thurlow, vd., 2006).

66 Özel Eğitim ve Rehberlik Dergisi