Page 19 - akademi 2 e dergisi
P. 19

Travmatik olay, temel ihtiyaçlarımızı tehdit eden bir durum
                                                                                                                                                                                               lerin ortaya çıkmasına neden olan karşılanmayan ihtiyaçla-
                                                                                                                                             veya olaydır. Deprem, güvende olma ihtiyacımızı derinden
                                                                                                                                                                                               rın karşılanması olmalıdır. Örneğin tırnak yeme, dikkatini
                                                                                                                                             sarsmıştır. Maruz kalanların evlerini, işlerini, sevdiklerini
                                                                                                                                                                                               odaklayamama, sürekli ağlama, uyuyamama vb. belirtileri
                                                                                                                                             kaybetmesine neden olup alışık oldukları rutinlerini baştan
                                                                                                                                                                                               gösteren çocuğun tırnağını yememesi, ağlamasının azaltıl-
                                                                                                                                             sona bozarken; tanık olanların “Benim de başıma gelir mi?
                                                                                                                                                                                               ması değil; bu belirtileri ortaya çıkaran yakınlarını kaybet-
                                                                                                                                             Gelirse ne yaparım?” gibi kaygılarını tetiklemiştir. Travma-
                                                                                                                                                                                               me korkusu ve güvende hissetmeme temelindeki duygu ve
                                                                                                                                             tik olay sonrasında öğrencimizin gösterdiği söz konusu
                                                                                                                                                                                               ihtiyaçları ele alınmalıdır. Çocuk, kendini güvende hisset-
                                                                                                                                             stres belirtileri ve baş etme tepkilerini yaklaşık 30-40 gün
                                                                                                                                                                                               miyorsa güvende olduğunu hissettirecek adımlar atılmalı-
                                                                                                                                             boyunca olağan kabul edebiliriz (APA, 2013). Yoğun alarm
                                                                                                                                                                                               dır.
                                                                                                                                             durumundan vücudun ve beynin görece mantıklı hareket
                                                                                                                                             etmeye başlaması için bu süre kabul edilebilirdir. Bu
                                                                                                                                                                                               Öğretmenlerimiz öğrencileri için neler yapabilirler?
                                                                                                                                             süreden sonra artık yavaş yavaş toparlanma sürecinin
                                                                                                                                                                                               Görüldüğü üzere çocuk ve ergenlerin travmatik olay sonra-
                                                                                                                                             başlaması, stres belirtilerinin görece yoğunluğunun
                                                                                                                                                                                               sı gösterdiği belirtiler değişebilmektedir. Bu belirtiler ve
                                                                                                                                             azalması ve günlük yaşamdaki rol ve sorumluluklarımızı
                                                                                                                                                                                               baş etme tepkileri ile ilgili eğitimcilerin bilgi birikimi,
                                                                                                                                             yerine getirir hale gelmemiz beklenir (Bu noktada yoğun
                                                                                                                                                                                               sını arında bulunan öğrencilerde gözlemlenen davranışlar-
                                                                                                                                             şekilde yukarıda sözü edilen belirtileri ve tepkileri gözlemli-
                                                                                                                                                                                               dan neyin beklenen, neyin beklenmeyen olduğunu anlaya-
                                                                                                                                             yorsak bir ruh sağlığı uzmanından destek alınması gerekti-
                                                                                                                                                                                               bilmelerine destek olacaktır. Dolayısıyla, travma sonrası
                                                                                                                                             ğini düşünebiliriz.).
                                                                                                                                                                                               stres belirtilerini ve baş etme tepkilerini bilmek “farkında
                                                                                                                                             Bununla birlikte, önemli bir konuya dikkat edilmesi gerek-
                                                                                                                                                                                               olmanızı” sağlayacaktır. Bu farkındalıkla “Öğrencilerim için
                                                                                                                                             mektedir. Bu konu, deprem sonrası stres belirtilerinin iyileş-
                                                                                                                                                                                               neler yapabilirim?” sorusu eş zamanlı olarak ilerleyecektir.
                                                                                                                                             tirilmesidir. Travmatik olaydan sonra gözlemlenen davra-
                                                                                                                                             nışlar aslında birer belirti veya semptom olarak nitelendiri-
                                                                                                                                                                                               Öğrenciler açısından bakıldığında, burada iki temel grup
                                                                                                                                                                                               ortaya çıkmaktadır. Birinci grup, depreme doğrudan maruz
                                                                                                                                             lebilir. Bir başka deyişle, bu davranışlar buzdağının
                                                                                                                                                                                               kalan öğrencilerdir. Diğer grup ise depremin etkilerine
                                                                                                                                             görünen kısmıdır. Oysaki travmatik olay sonrasında bireyin
                                                                                                                                                                                               (doğrudan maruz kalmayan ancak) tanık olan öğrencilerdir.
                                                                                                                                             temel güvenlik ve kontrol algısı zedelenmiştir; dolayısıyla
                                                                                                                                                                                               Her iki grubun üzerinde de depremin benzer etkilerini
                                                                                                                                             birey karşılanmayan güvende olma ve kontrolde olma
                                                                                                                                                                                               gözlemlemeniz mümkündür. Temel etki, güvenlik algısın-
                                                                                                                                             ihtiyacının bir sonucu olarak söz konusu “savaş, don, kaç”
                                                                                                                                                                                               daki zedelenmedir. Diğer yandan, depreme doğrudan
                                                                                                                                             tepkilerini vermektedir. Bunun devamında karşılanmayan
                                                                                                                                                                                               maruz kalan öğrencilerde depremin etkilerinin yoğunluğu
                                                                                                                                             ihtiyaçlar kaygı, üzüntü, korku, hayal kırıklığı, gerginlik,
                                                                                                                                                                                               ve güvenlik ihtiyacının karşılanmasına duyulan gereksinim
                                                                                                                                             huzursuzluk gibi duyguları beraberinde getirmektedir. O
                                                                                                                                                                                               görece daha fazla olabilir. Bu noktayı göz önünde bulundu-
                                                                                                                                             halde, buzdağının altındaki büyük kısım travmatik olayın
                                                                                                                                                                                               rarak öğrencilerimizin ihtiyaçlarına uygun nitelikte destek
                                                                                                                                             tehdit ettiği ihtiyaçlarımız ve duygularımızdır. Bu doğrultu-
                                                                                                                                                                                               vermemiz gerekmektedir.
                                                                                                                                             da, deprem sonrasında amacımız öğrencilerimizde fark

                                                                                                 MAKALE                                      Travma sonrası iyileşme                           ettiğimiz stres belirtilerinin tedavi edilmesi değil; bu belirti-
            ve analiz etmek için büyük veri, en son teknoloji ve uygula-  alan insan endeksli yaklaşımda öğrenci merkezli bireysel-
            maları kullanır (Kalaian vd., 2019). Öğrenme ortamında   leşme hâkimdir, yani her birey farklı bir dünyadır.
            büyük veriyi değerlendirmek ve kişiselleştirmek için
            Hadoop, MapReduce, NoSQL ve diğer teknolojiler    KAYNAKLAR
            kullanılmaktadır. Bu eğitim teknolojileri ; esneklik, ölçekle-  Anshari, M., Alas, Y. & Yunus, N. (2019). A survey study of smartphones
            nebilirlik, erişilebilirlik, güvenlik, gizlilik, kullanım kolaylığı   behavior in Brunei: A proposal of Modelling big data strategies. In Multige-
                                                              nerational Online Behavior and Media Use: Concepts, Methodologies,
            ve yüksek içerik kalitesi gibi ölçütleri öğrenme sürecine   Tools, and Applications, 201–214. IGI global.
            entegre  etmektedirler  (Mamedova  vd.,  2017).  Özellikle
 Son yıllarda ortaya çıkan yenilikçi teknolojilerle birlikte   e-öğrenme ortamında büyük verinin kullanılması önemlidir   Baig, M. I., Shuib, L., & Yadegaridehkordi, E. (2019). Big data adoption:
 dünya hızla değişmektedir (Chae, 2019). Değişen dünyada   ve öğrencilerin gelişimine katkıda bulunmaktadır (Moharm   State of the art and research challenges. Information Processing & Manage-
                                                              ment, 56(6), 102095.
 farklı yaş gruplarından bireyler, çok sayıda ve çeşitlilikte   ve Eltahan, 2020).
 teknolojik cihazı kullanmakta ve bu sayede her an büyük      Black, P., & Wiliam, D. (2018). Classroom assessment and pedagogy.             Tarih boyunca yaşanan önemli toplumsal değişimler, döne-
                                                              Assessment in Education: Principles, Policy ve Practice, 25(6), 551–575.
 miktarda veri üretilmektedir (Shorfuzzaman vd., 2019).   Araştırmalara göre eğitimde büyük veri; öğrencinin perfor-                         min üretim araçları ve onun yarattığı ilişkiler tarafından
 Sürekli katlanarak artan bu devasa veriyi geleneksel   mansı, modelleme ve eğitsel veri ambarı, eğitim sistemin-  Chae, B. K. (2019). A general framework for studying the evolution of the   şekillenir. Bu dönemlerin yapısını oluşturan üretim araçları
                                                              digital innovation ecosystem: The case of big data. International Journal of
 yöntemlerle depolamak ve analiz etmek mümkün olmadı-  de  iyileştirme  ve  büyük verinin  müfredata entegrasyonu   Information Management, (45), 83–94.   ve ilişkileri bir süre sonra yeni bir dönemin altyapısını
 ğından, yeni teknolojiler ve uygulamalar geliştirilmektedir   olmak üzere başlıca dört alanı kapsamaktadır (Fiofanova,   Chandra, S., Ray, S., & Goswami, R. T. (2017, January). Big data security:   hazırlar. Nasıl ki sanayi toplumuna geçişin “motoru” olma
 (Kalaian vd., 2019). Araştırmacılar büyük veriden anlamlı ve   2021). Öğrenmede büyük veriden fayda elde edilebilmesi   survey on frameworks  and algorithms. In 2017 IEEE 7th International   işlevini  buharlı  makineler  üstlenmiş  ise  bilgi  toplumuna
 yararlı sonuçlar çıkarmaya yarayacak yöntem ve teknikler   için uygun ders içeriklerinin ve kaynaklarının geliştirilmesi,   Advance Computing Conference (IACC) (48-54). IEEE.  geçişi de bilişim teknolojisinin temelindeki bilgisayarlar
 üzerinde  de çalışmaktadırlar.  Hemen her  alanda önemli   öğrenme modellerinin elden geçirilmesi ve büyük veri   Fiofanova, O. A. (2021). Data architecture on digital educational platforms   gerçekleştirmiştir (Erkan, 1998). İnsanlar ve insanların
 bilgiye ve değişime yol açan büyük veriye olan ilgi her   analizi sonuçlarının uygulamaya geçirilmesi gerekmektedir.   and data-competence of teachers. Revista on Line de Política e Gestão   oluşturdukları farklı yapılar arasındaki bilginin dolaşımı,
 geçen gün artmaktadır (Anshari vd., 2019).   Büyük veri teknolojisi, dijital araçlarla öğrenmenin ve ilgili   Educacional, (1), 1700–1716.   sanayi çağının ürettiği bilgi iletişim teknolojileri yoluyla
            uygulamaların entegrasyonunu kolaylaştırır. Aynı zamanda   Gahi, Y., Guennoun, M. & Mouftah, H. T. (2016). Big Data Analytics: Security
 Büyük veri konusunda araştırma yapan bilim insanları,                                                                                       daha kolay hale gelmiştir. Üretilen malların dolaşımından
 -Görece daha yoğun güven ihtiyacı olduğunu gözlemledik-  KAYNAKLAR  büyük veriyi farklı biçimlerde tanımlamaya ve karakterize   öğrencilerin becerilerine ve yeteneklerine göre uyarlanmış   and Privacy Challenges. IEEE Symposium on Computers and Communicati-  daha hızlı olması ve daha stratejik bir öneme sahip olması,
                                                              on (ISCC), 952-957.
 lerimizle daha yakından temasta olunması gereklidir. “Bu   etmeye çalışmaktadırlar. Schönberger ve Cukier (2013)   eğitim hizmetlerinin sağlanması yoluyla gelişmiş ve kişisel-  bilginin değerini artırmıştır.
 aralar seni biraz üzgün görüyorum. Konuşalım mı?” diyerek   APA (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 5th   büyük veriyi; yeni iç görüler çıkarmak ya da yeni değer   leştirilmiş öğrenme sağlar (Qu, 2021).   Gürsakal, N. (2014). Büyük Veri. Dora Basım Yayın.
 konuşma başlatılabilir.  edition (DSM 5).  American Psychiatric Association.  biçimleri oluşturmak amacıyla, piyasaları, organizasyonları,   Çok sayıda avantajının yanı sıra, büyük veriyi kullanırken   Holland,  A.  A. (2019).  Effective  principles  of  informal  online  learning   Bilgi toplumuna geçişte stratejik kaynak, sanayi toplumun-
                                                                                                                                             daki sermaye değil, bilgidir (Tonta ve Küçük, 2005). Bu
                                                              design: A theory-building metasynthesis of qualitative research. Computers
 -Konuşmaya istekliyse duygularını ve ihtiyaçlarını anlamak   Armenian, H. K., Morikawa, M., Melkonian, A. K., Hovanesian, A. P.,   hükümetler  ile  vatandaşlar  arasındaki ilişkileri  ve  daha   karşılaşılabilecek bazı ciddi sorunlar da bulunmaktadır. Bu   ve Education, (128), 214–226.   kaynağın  odağında olduğu  yeni  bir toplumsal  ilişkiler
 için “Neye ihtiyacın var?”, “Senin için ne yapabilirim?”,   Haroutunian, N., Saigh, P. A. & Akiskal, H. S. (2000). Loss as a determinant of   fazlasını değiştiren biçimlerde, küçük ölçekte yapılamaya-  Eğitim Alanında Büyük Veri  sorunlardan bazıları; esnek veri akışının sağlanamaması,   Kalaian, S. A., Kasim, R. M., & Kasim, N. R. (2019). Descriptive and predicti-  sistemi kendini gittikçe artan bir şekilde göstermektedir.
 PTSD in a cohort of adult survivors  of the 1988 earthquake in Armenia:
 “Sana ne iyi gelir?” diye sorulabilir.  Implications for policy. Acta Psychiatrica Scandinavica, 102(1), 58-64.  cak ama büyük ölçekte yapılabilecek şeyler olarak tanımla-  hatalı ve bozuk veriler, kaynakların kötüye kullanılması,   ve analytical methods for big data. In Web Services: Concepts, Methodo-  Drucker (1997) yeni sistemin bilgi ve enformasyon serma-
 mıştır. Gürsakal (2014)’e göre büyük veri ;  algılayıcılardan   Eğitim alanı, büyük verinin en iddialı üretici ve tüketicilerin-  eğitim programlarının uyumlu hale getirilememesi, eğitim-  logies, Tools, and Applications, (314–331). USA: IGI global.   yeli ve eğitimle desteklenen bir sistem olacağını, gelenek-
 -Sorduğu sorulara açık, anlaşılır cevaplar verilmesi, çocuğun   Başoğlu, M., Kılıç, C., Şalcıoǧlu, E. ve Livanou, M. (2004). Prevalence of   ve bilimsel araçlardan büyük hacimde, hızlı bir şekilde ve   den birisidir. Çevrim içi dersler ve kurslar günümüzün   de uygun kalite güvencesinin sağlanamaması, gizlilik ve   Mamedova, G. A., Zeynalova, L. A., & Melikova, R. T. (2017). Big data
 gerçekleri yaşına uygun olacak şekilde öğrenmesi güven   posttraumatic stress disorder and comorbid depression in earthquake   yüksek çeşitlilikte elde edilen verilerin toplanması, saklan-  teknolojik ortamında ve özellikle Covıd-19 salgını bağla-  etik sorunlar olarak sayılabilir. Özellikle güvenlik ile ilgili   technologies in e-learning. Open Education, 6(6), 41–48.   sel kaynakların yerini enformasyon ve bilginin alacağını
 duygusunu onarmayı sağlayabilir. Bu noktada, konuyu   survivors in Turkey: An epidemiological study. Journal of Traumatic Stress:   ması,  temizlenmesi,  görselleştirilmesi,  analiz  edilmesi  ve   mında öğrenme ve öğretme sürecini desteklemek için aktif   riskler, büyük veri araçlarının erişilebilen tüm kaynaklardan   Marr, B. (2016). Big data in practice: how 45 successful companies used big   öngörmektedir. Bu yeni sistem örgütleri de etkilemektedir.
 Of cial Publication of The International Society for Traumatic Stress Studies,
 kapatmaya “yara bandı” olmaya çalışılması “Benden bir   17(2), 133-141.  anlamlandırılmasıdır. Marr (2016)’ya göre ise büyük veri,   olarak kullanılmıştır ve kullanılmaktadır (Oi vd., 2017).   toplanan çeşitli veriyi depolaması, yönetmesi, analiz   data analytics to deliver extraordinary results. John Wiley & Sons.   Bilgi toplumunun örgütleri “sorumluluğa dayalı bir düzen”
 şeyler gizleniyor” düşüncesini tetikleyerek çocuğun güven   Calhoun, L. G. & Tedeschi, R. G. (1999). Facilitating posttraumatic growth: A   çeşitli yöntemler ile çevremizden her türlü elde edebildiği-  Büyük verinin sağladığı bilgi; öğrenme ve öğretme   etmesi, görselleştirmesi ve paylaşmasından kaynaklı olarak   Moharm, K., & Eltahan, M. (2020). The role of big data in improving   gerektirmektedir. Bilgi toplumu örgütleri, kendi iç örgüt-
 duygusunu yine  zedeleme riski  taşımaktadır. İçindekini   clinician's guide. Routledge.  miz verilerin toplanması ve bunu geniş bir alan yelpazesin-  faaliyetlerinin etkisini artırmakta, öğrencilerin becerilerinde   ortaya çıkmaktadır (Gahi vd., 2016). Gizli veride güvenlik   E-learning transition. IOP Conference Series: Materials Science and Engine-  lenmesini, güç-hiyerarşi ve komuta yerine, uzmanlık-görev
 akıtırsa,  acısını/duygusunu  boşaltırsa  iyileşme  yönünde   de kendi avantajımıza kullanma yeteneğimizi ifade eden   ve akademik başarılarında gelişmeye fırsat vermekte,   riskinin artmasından dolayı büyük veri ortamlarında güven-  ering, 885(1), 012003. IOP Publishing.  ve sorumluluk üzerine oturtmak durumundadır (Erkan,
 ilerleme şansı olduğunu bilmemiz önemlidir.  Edinsel, K. ve Elçi, Ö. (2015). Psychological distress among the non-reloca-  kavramdır.  öğrencilerin öğrenme sürecinde karşılaştıkları sorunları   liğin sağlanması önemli bir konu olarak karşımıza çıkmakta-  Oi, M., Yamada, M., Okubo, F., Shimada, A., & Ogata, H. (2017). Reproduci-  1998). Örgütleri ve dolayısıyla toplumları etkileyen bu
 ted and relocated survivors after the August 19th 1999 eathquake in Turkey.
                                                                                                                                             denli önemli bir yere sahip bilginin ne olduğuna ilişkin bazı
 -Konuşmaya istekli değilse ara ara sormaya devam edilebi-  Journal of International Social Research, 8(38).  Yassine, Singh, Hossain ve Muhammad (2019) büyük   ortaya çıkarmakta ve bilgilerini geliştirmelerine olanak   dır. İşlem gücünün ve depolama alanlarının günümüzde   bility of  ndings from educational Big data. In Oi (Ed.), Proceedings of the   yaklaşımlara değinmek gerekir.
                                                              seventh international learning analytics ve knowledge conference
 sağlamaktadır (Black ve Wiliam, 2018 ). Eğitimciler ise
 lir,  akranlarından  destek  alması  için  akranları  devreye   Eker, D. ve Arkar, H. (1995). Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği’ nin   verinin büyük  hacimli  bir  veri  olduğunu  belirtmişlerdir.   büyük veriden elde edilen sonuçlara dayanarak öğrenci   kolaylıkla temin edilebiliyor olması, veri hacmini giderek   (536–537). ACM.
 sokulabilir, güvenlik ihtiyacını karşılayabilecek oyunları   faktör yapısı, geçerlik ve güvenirliği. Türk Psikoloji Dergisi, 10(34), 17-25.  Fakat büyük veriden kastedilen sadece hacimsel anlamda   motivasyonunu ve öğrenme çıktılarını geliştirebilmekte ve   büyütmektedir. Bu durum, veriyi dış dünyanın erişimine   Qu, J. (2021). Research on mobile learning in a teaching information service   Bilgi Taksonomisi
 sını arımızda oynamaya öncülük edilebilir.  Epstein, R. S., Fullerton, C. S. & Ursano, R. J. (1998). Posttraumatic stress   büyüklük değildir. Büyük verinin tam olarak anlaşılabilmesi   açmakta ve dolayısıyla verinin yanlış ellere geçmesini   system based on a Big data driven environment. Education and Information   Nonaka (1994) bilgiyi, geleneksel epistemolojinin bilgi   İkinci aşama ise enformasyondan oluşmaktadır. Bu, bir
 disorder following an air disaster: A prospective study. The American Journal   iyileştirebilmektedirler (Zheng ve Bender, 2019 ). Böylece   önlemek adına büyük veri güvenlik önlemlerinin alınmasını   Technologies, 26(5), 6183–6201.   tanımı olan “doğruluğu kabul edilmiş inançlar” olarak   bakıma düzenlenmiş veri şeklinde ifade edilebilir. Üçüncü
 -Burada bir diğer önemli nokta da deprem görüntülerinden   of Psychiatry, 155(7), 934–938.  için, büyük veriyi oluşturan altı bileşenin bilinmesi gerek-  öğrenme faaliyetleri, öğrencilerin ihtiyaç ve taleplerine   gerekli kılmaktadır (Chandra vd., 2017).   aşama, enformasyonun kişiselleştirilmiş ve özümsenmiş
 öğrencilerimizi uzak tutmak konusunda velilerle iş birliği   Goenjian, A. K., Najarian, L. M., Pynoos, R. S., Steinberg, A. M., Petrosian, P.,   mektedir. 6V  modeli  olarak da bilinen  yaklaşım, ismini   göre uyarlanabilmektedir. Pek çok eğitsel web sitesi ve   Schönberger, V. M.r ve Kenneth, C. (2013). Büyük Veri - Yaşama, Çalışma ve   tanımlamaktadır. Sağsan ve Yücel (2010) bilgiyi;  ziksel   hali olan bilgidir. Bilgi, insanların beynindedir ve tüm
                                                              Düşünme Şeklimizi Dönüştürecek Bir Devrim. Çeviri: Banu Erol. Paloma
 içinde olunmasıdır. Velilerin, depremin travmatize edici   Setrakyan, S. & Fairbanks, L. A. (1994). Posttraumatic stress reactions after   kendisini oluşturan bileşenlerin İngilizce karşılıklarının ilk   çevrim içi kurs, öğrenme sürecini desteklemek için büyük   Eğitim alanında büyük veriden yararlanılarak strateji gelişti-  Yayınevi.  süreç, veri, enformasyon, bilgi, akıl basamağından oluşan   yaşamları boyunca öğrendiklerinin ve deneyim yolu ile
 görüntülerinden çocuklarımızı uzak tutmaları konusunda   single and double trauma. Acta Psychiatrica Scandinavica, 90(3), 214-221.  har nden almaktadır. Bu bileşenler çeşitlilik (variety), hız   veri kullanılarak geliştirilmektedir(örneğin  Kitlesel Açık   rebilmek için; eğitim alanındaki sorunların belirlenmesi,   Shirinkina, E. V. (2020). Learning platforms in the digital transformation   beş aşamalı bir karar verme süreci olarak sını andırmışlar-  kazandıklarının topl
 bilgilendirme toplantıları yapılabilir.  Kaniasty, K. & Norris, F. H. (1995). Mobilization and deterioration of social   (velocity), verinin hacmi (volume), doğrulama (veri cation),   Çevrim İçi Dersler (KAÇD), topluluk tartışma panoları,   sorunlara yönelik verilerin toplanması ve toplanan bu   context. Fundamental Issues of Reliability and Quality (Reliability and   dır. Tuomi (1999) bilgiyi; veri, enformasyon, bilgi, akıl, irfan   aşamasını oluşturmaktadır ve bütünleş
                                                                                                                                             olarak açıklamıştır. Earl (1994) ise örgütsel açıdan bakarak
            veriler üzerinden yol haritası çizilmesi, sorunlara yönelik
 Son olarak; dayanışma, birlik olma ve şefkatle ilgilenme   support following natural disasters. Current Directions in Psychological   doğruluk (veracity) ve değerden (value) oluşmaktadır   e-posta  liste  sunucuları,  internet tarayıcı  kullanımı,  dijital   alternatif çözümler üretilmesi, çözümlerin sonucunda   Quality of Complex Systems), 1(29), 42–48.   bilgiyi olaylar, veri, enformasyon, bilgi olarak basamaklan-  bilgiyi başka bir alana taşıyabilme ve yararlanabilme
 (Baaziz ve Quoniam, 2013; Normandeau, 2013). Eldeki
 öğrenme nesneleri, web siteleri, bloglar ve diğerleri). Bu
 Science, 4(3), 94–98.
 travma sonrası iyileşmede temel bakış açısı olmalıdır. Bu   verinin büyük veri olup olmadığının belirlenmesi bu altı   tür web siteleri ve çevrim içi kurslar, öğrencilerin tercihlerini   tatmin edici hede erin belirlenmesi, analitik bir bakış açısı   Shorfuzzaman, M., Hossain, M. S., Nazir, A., Muhammad, G., & Alamri, A.   dırır. Bu süreçte veri üretmek için örgütsel olaylar ifade   yeteneği olarak bilinir. Yani bilgi yönetimi daha genel
 duyguları öğrencilerimizin hissetmesi için öncelikle öğret-  Kılıç, C. ve Ulusoy, M. (2003). Psychological effects of the November 1999   bileşene sahip olup olmamasına bağlıdır.  ve ihtiyaçlarını dikkate alarak yapılandırılmaktadırlar (Fiofa-  ile bütüncül bakış yakalanması, kitlesel çözüm için bireysel   (2019). Harnessing the power of big data analytics in the cloud to support   edilir, toplanır ve işlenir. Veri ayrıca, işlenir, sunulur ve   anlamda, içerisine enforma
                                                              learning analytics in mobile learning environment. Computers in Human
 menlerimizin göstererek model olmaları, sonrasında ise   earthquake in Turkey: An epidemiological study. Acta Psychiatrica Scandina-  nova, 2021; Holland, 2019 ).  plan hazırlanması, ölçümlenmiş sonuçlar üzerinden fayda   Behavior, 92(1), 578–588.   yorumlanır; böylece enformasyon üretilir. Enformasyon   bir disiplin olmakla birlikte veri, enformasyon, bilgi ve akıl
 vica, 108(3), 232-238.
 çocuklarımızın birbirlerine göstermeleri için destekleyici   Büyük veri teknolojisi eğitim, sağlık, sigorta, inşaat, teleko-  maliyet analizi yapılması, ortaya çıkan sonuçlar üzerinden   Yassine, A., Singh, S., Hossain, M. S., & Muhammad, G. (2019). IoT big data   daha sonra test edilir, doğrulanır ve kodlanarak bilgiye   oluşturma sürecindeki teknolojik çalışmaları da içermekte-
 olmamız önemlidir. Öğrencilerin duyguları içinde kaybol-  Riad, J. K. ve Norris, F. H. (1996). The in uence of relocation on the environ-  münikasyon ve e-ticaret alanlarında aktif olarak kullanılmak-  Dünyada eğitim alanında, büyük veriye ve dijital fırsatlara   belirlenen güncellemelerin yapılması gerekmektedir   analytics for smart homes with fog and cloud computing. Future Generation   dönüşür (akt. Tuomi, 1999). Bir diğer taksonomik yapılan-  dir (Sağsan, 2002).
 mental, social, and psychological stress experienced by disaster victims.
 malarının yalnızlığı  ve çaresizliği  tetiklediğini bilerek ve   Environment and Behavior, 28(2), 163–182.  tadır (Fiofanova, 2021). Aynı zamanda büyük verinin çoğun-  giderek daha fazla güven duyulmaktadır. 2025 yılına kadar   (Fiofanova, 2021). Eğitim alanını diğer alanlardan ayıran en   Computer Systems, 91(2), 563–573.   dırmayı Barutçugil (2002) yapmıştır. Yazar, bilgi spektrumu-  Polanyi (1966) “Söylediğimizden daha fazlasını biliriz.”
 dayanışmanın umut verici olduğunu düşünerek şefkatli bir   lukla teknoloji (%14),  nansal hizmetler (%10), danışmanlık   1 milyardan fazla öğrencinin dijital araçlar aracılığıyla   önemli özellik, eğitim alanının çıktısının direkt insan ile ilgili   Zheng, M., & Bender, D. (2019). Evaluating outcomes of computer-based   nu dört aşamada ele almıştır. Birinci aşama veridir ve   demiştir. Polanyi bilgiyi iki kategoriye ayırır: açık bilgi, örtük
 ilişki içinde destek vermek en temel sorumluluğumuz ve   Şalcıoğlu, E., Başoğlu, M. ve Livanou, M. (2003). Long-term psychological   (%9), sağlık hizmetleri (%9), eğitim (%8) ve telekomünikasyon   üniversite diploması almış olacağı öngörülmektedir (Shirin-  olması ve insan hayatını şekillendirici yol izlemesidir.   classroom testing: Student acceptance and impact on learning and exam   kurumsal amaçlara bağlı olarak işlemlerin yapılandırılma-  bilgi. Açık ya da kodlanmış
 outcome for non-treatment-seeking earthquake survivors in Turkey. The
 öğretmenliğin en doyum verici tarafıdır.  Journal of Nervous and Mental Disease, 191(3), 154-160.  (%7) tarafından üretildiği belirtilmektedir (Baig vd., 2019).  kina, 2020). Devasa veri kümelerini etkili bir şekilde işlemek   Geleneksel yaklaşımdan farklı olarak büyük veriyi temel   performance. Medical Teacher, 41(1), 75–82.   mış bir biçimde kaydedilmesi şeklinde tanımlanmaktadır.   iletilebilir  bilgi  anlamına  gelir.  Diğer  yandan  örtük  bilgi
 yapmış, fakat bilginin oluşturulması ve paylaşımı konusuna   gibi doğrudan sisteme müdahil kişiler yanında, dolaylı   Okullar tüm süreçlerinde bilgiyi elde eden, kullanan, okul
 gerekli önemi vermemişlerdir (Fullan, 2002). Bilgi üretebil-  olarak okulla ve okulun insan kaynağıyla etkileşim içinde   içi ve dışı unsurlarla paylaşan ve çeşitli düzeylerde depola-
 mek bir eğitim gerektirir. Bunun için sadece bilgi teknolojisi   olan dış çevredeki kişi ve kurumların da okulla bilgi paylaşı-  yan örgütlerdir. Okullarda etkili bilgi yönetiminin olması
 yatırımları değil, bilgi yönetiminde en önemli kaynak olan   mı yapması, günümüz eğitim anlayışının vazgeçilmez   için etkili bir liderlik ile bilgiyi değerlendirme, kullanma ve
 çalışan insana yatırım yapılmalıdır (Çınar, 2004). Çalışan   parçası haline gelmiştir. Okullarda bilgi paylaşımını kolay-  sürekli geliştirmeyi hâkim kılan bir örgüt kültürünün benim-
 katılımı üzerinde duran ve etkin iletişim kanalları oluşturan   laştırılacak bir ortam yaratmak için öncelikle çalışanların,   senmesi gerekmektedir. Bunun yanı sıra yapısal birtakım
 örgüt kültürleri bilgi yönetim sistemlerinin etkinliği için de   bilginin çok özel bir varlık olduğunu ve kendi kaynaklarını   değişikliklerle, karar verme mekanizmalarında çeşitli  kir ve
 uygun bir ortam oluşturur (Çakar vd., 2010). Bununla   azaltmadan başkalarına da verebilecekleri anlayışına sahip   uygulamaların ortaya çıkmasına zemin yaratacak esnek,
 birlikte örgütteki insan ve madde kaynaklarının etkili   olmaları, bilgi paylaşımının kendileri için bir tehdit değil,   katılımcı ve paylaşımlı işleyişleri hayata geçirmek zorunda-
 kullanılması ise doğal olarak liderliğin konusudur. Dolayı-  bir takdir ve tanınma yaratacağını da görmeleri gerekir   dır (Muratoğlu ve Özmen, 2006). Bu ortamı hayata geçire-
 sıyla örgüt kültürü yanında liderlik de bilgi yönetiminin   (Barutçugil, 2002).  cek kişiler arasında yöneticiler önemli bir yer tutmaktadır.
 temel unsurlarındandır.   Okullardaki yöneticiler kendilerini sadece insani,  ziksel ve
 Bilginin depolanması, saklanması; bilginin daha sonra    nansal kaynakların yöneticisi olarak değil, aynı zamanda
 Örgüt kültürü ve liderlik yaklaşımının da etkili olduğu bilgi   gerekli olduğunda örgütteki üyeler tarafından erişimine   bilginin yöneticisi olarak da düşünmelidirler (OECD, 2001).
 yönetimi,  açık  ve  örtük  bilgi kaynaklarında  bulunan   imkân verilecek bir biçime dönüştürülmesi demektir.   Okulun bir öğrenen örgüt haline gelmesini sağlayan, okul
 bilginin,  örgütün  amacına  hizmet  edecek  şekilde  elde   Bilginin depolanması çeşitli düzeylerde gerçekleştirilebilir.   ve çevresiyle birlikte bir okul topluluğu oluşturan, öğret-
 edilmesi, üretilmesi, kullanılması, paylaşılması ve depolan-  Örgütlerde hiyerarşik bir sorumluluk gözeterek depolanan   menlerin mesleki gelişimlerini ve öğrencilerin bilgi ve
 ması aşamalarını içerecek şekilde yönetilmesidir. Bu   ve erişimin sınırlandırılması gereken bilgiler olduğu gibi   becerilerini en üst düzeye çıkaracak ortamları oluşturan kişi
 sürecin ayrıntılarına aşağıda değinilecektir.  sadece yazılı doküman veya teknolojik belleklerde depo-  liderlik nitelikleri taşıyan okul yöneticileridir. Okul yönetici-
 lanmayan, insanların zihinlerinde örtük bilgi halinde muha-  leri okullarda öğretmen, öğrenci ve diğer çalışanlarla
 formalize olmayı ve iletmeyi zor kılan kişisel bir nitelik taşır   Bilgi Yönetimi Süreci  faza edilen bilgiler de bulunabilmektedir. Önemli olan,   olduğu kadar okul çevresiyle de etkili iletişim ve iş birliği
 (akt. Nonaka, 1994). Açık bilgi resmi kurallar, araçlar ve   Bilgi yönetimi süreci hakkında farklı bakış açılarıyla çeşitli   depolanan bilginin gerektiğinde tekrar bilgi yönetimi   oluşturarak okulun gelişmesi ve etkili eğitim için bilginin
 süreçlerde saklıdır. Örtük bilgi ise bildiğimiz fakat açıklaya-  modeller öne sürülmüştür. Bhatt (2000), örgütsel bilginin   sürecine sokulmasıdır. Eğitim örgütlerinde elde edilen   etkili yönetimini sağlamalıdır (Muratoğlu ve Özmen, 2006).
 madığımız bilgilerdir (De Long & Fahey, 2000). Açık bilgi   gelişim döngüsünü dört bileşen üzerinden açıklamıştır.   veya üretilen bilgilerin daha sonra kullanılmak üzere muha-
 işlenebilir, iletilebilir ve kolaylıkla depolanabilir. Örtük bilgi,   Bunlar; bilginin üretilmesi, bilginin gözden geçirilmesi,   faza edilmesi, kurumsal hafızanın işlemesi açısından olduk-  Bilgiyi yönetebilen okullar sorunlarını çözmede önemli
 kişiseldir ve zor formülize edilir. Öznel anlayışlar, sezgiler ve   bilginin dağılımı ve bilginin benimsenmesidir. Gold ve   ça önemlidir. Gelişimin ölçülmesi ancak depolanan bilginin   adımlar atar. Bu sayede öğrenci, öğretmen ve toplumun
 önseziler bilginin bu kategorisi içine girer (Nonaka, Toyama   diğerlerine  (2001)  göre  ise  bilgi  yönetiminde  temel   kullanılması ile mümkündür. Bu anlamda eğitim örgütleri   öğrenmesi gerçekleşir. Okullar  bilginin önemini bilerek
 & Konno, 2000). Örgütler için açık ve örtük bilginin de   bileşenler; bilgiyi elde etme, elde edilen bilgiyi kullanılabi-  için sadece yazılı dokümanların değil, bunun yanında kişile-  teknolojik alt yapının yanı sıra daha önemli olan insan
 olduğu tüm bilgi kaynaklarının örgütsel süreçlerde yöneti-  lir bilgiye dönüştürme, elde edilen bilgiyi örgütsel uygula-  rin belleklerindeki bilgilerin de depolanması ve gerektiğin-  unsurunun yeterliğini artıracak şartları yaratmalıdır. Okul
 lebilmesi gerekmektedir.  malarda kullanma ve elde edilen bilgiyi korumadır. Çınar’a   de kullanılmak üzere açık bilgi haline getirilmesi gereke-  üyeleri iç ve dış tüm kaynaklardaki bilgiyi işe koşacak bir
 (2004) göre ise bilgi yönetiminde yeterlik alanları olarak   cektir.  anlayışa sahip olmalıdır. Açık ve örtük bilginin dolaşımını
 Bilgi Yönetimi
 bilginin üretilmesi, paylaşılması, kullanılması ve depolan-  kolaylaştıracak, öğrenci, öğretmen ve velilerin bilgiden en
 Bilgi yönetimi bir disiplin olarak oldukça yeni sayılır. İlk   ması bilgi yönetiminin bileşenleridir.  Bu bileşenler bilgi yönetimini oluşturan farklı fakat birbirine   yüksek yararı çıkarmalarını sağlayacak, dolayısıyla örgütsel
 olarak 1986 yılında Dr. Karl Wiig tarafından işletme alanına   bağımlı öğelerdir ve zaman içinde herhangi bir noktada bir   öğrenmeyi  gerçekleştirecek  anlayışa  ve  şartlara  sahip
 kazandırılmış, 1990’ların başında sözü geçmeye başlamış   Bilginin üretilmesi, okulun dış çevresinde gelişen ve okulu   örgüt ve üyeleri birden fazla bilgi yönetim süreci zincirlerin-  olmak, okulu etkili bir örgüt yapacaktır.
 ve ilk yapı taşları konulmuştur. Günümüzde ise önemi   ilgilendiren formal ve/veya informal bilgilerin okulda   de yer alabilir. Bu nedenle bilgi yönetimi yekpare değil
 yoğun bir biçimde artmakta olan bir konu olarak dikkatleri   kullanıma dâhil edilmesi, bu bilgilerin okuldaki iç bilgi ve   fakat dinamik ve sürekli bir örgütsel olgudur (Alavi &
 çekmektedir. Bilgi yönetimi kişisel deneyimler ve bilinme-  deneyimlerle birleşip sentezinin yapılarak yeni bilgi ve   Leidner, 2001). Sözü edilen bilgi yönetimi bileşenleri   KAYNAKLAR
 yen uzmanlıklar da dâhil olmak üzere bir örgütün bilgi   düşüncelerin oluşturulmasını kapsar. Bilginin elde edilme-  birbirini izleyen veya izlemesi gereken hiyerarşik ve ardışık   Alavi, M. & Leidner, D. E. (2001). Review: Knowledge management and
 varlıklarının tümünün tanımlanması, kullanılması ve payla-  sinde ve üretilmesinde okul içinde ve çevresindeki kaynak-  aşamalar olarak düşünülmemelidir. Bu bileşenler örgütün   knowledge management systems: Conceptual foundations and research
 issues. MIS Quarterly, 25(1), 107-136.
 şılmasını inceleyen bir disiplindir. Bilgi yönetimi, mevcut ve   lar  önemlidir. Okul  için  çevre,  okulu  etkileyen  tüm  dış   durumuna ve bilginin muhatabı kişilere göre farklılık göste-
 ihtiyaç duyulan bilginin tanımlanmasını, analizini ve örgüt-  unsurlardır (Çınar, 2004).  rebilir. Örneğin örgüte (okula) gelen bir bilgi elde edildik-  Bahar, E. (2011).   Konaklama işletmelerinde bilgi yönetimi: Altyapı,
 uygulama ve karşılaşılan engeller. İşletme Araştırmaları Dergisi, 3(2), 51-68.
 sel hede eri gerçekleştirmek amacıyla bilgi varlıklarını   Eğitim örgütleri bilgi kullanımının en yoğun olduğu örgüt-  ten sonra saklanıp paylaşılmayabilir. Bunun tersine bazı
 geliştirmek için yapılacak eylemleri planlama ve kontrol   lerdendir. Eğitim örgütlerinde, bilginin etkin kullanılması   bilgiler çok kapsamlıdır ve bu aşamaların tümü en geniş   Barutçugil İ. (2002). Bilgi yönetimi. Kariyer Yayıncılık.
 etmeyi kapsar (Kim, 2000). Bilgi yönetimi, bir örgütte   için okul  koşullarının elverişli  olmasının  yanında  bilgiyi   anlamda izlenebilir. Ayrıca bazen  bilgi, paylaşılmasına   Bhatt, G. D. (2000). Organizing knowledge in the knowledge development
 hemen hemen tüm çalışanların katıldığı bir örgütsel aktivi-  kullanacak kişi veya kişilerin bu konuda yeterli olması   karşın kullanılmayabilir veya depolanmayabilir. Buradaki bu   cycle. Journal of Knowledge Management, 4(1), 15-26.
 tedir. Bu nedenle bilgi yönetimi, öğrenmeyi, bilgi paylaşı-  gerekir. Yeni bir uygulama örneğini hayata geçirmek bazen   dört bileşen bize ideal bir bilgi yönetimi çerçevesi sunar.   Celep, C. ve Çetin, B. (2003). Örgütlerde bilgi paylaşım kültürü yaratma. Anı
 mını ve bilgi teknolojilerini kullanmayı cesaretlendiren bir   bazı düzenlemeler yapmayı gerektirebilir. Bunun dışında   Bunların hangi düzeyde ve ağırlıkta işleme sokulacağı   Yayıncılık.
 kurumsal kültüre gereksinim duyar (Gümüştekin, 2004). Bu   bilgiyi kullanacak kişilerin bilgiyi doğru özümsemesi ve   bilginin kendisine, örgüte sağlayacağı yararın önemine ve   Chase, R. L. (1997). The knowledge based organization: An international
 anlamda etkili bilgi yönetiminin belki de en önemli unsuru   eğitim sürecine doğru bir şekilde uygulaması beklenir.   ziksel şartlara göre değişmektedir.  survey. Journal of Knowledge Management, 1(1), 38-49.
 örgütsel kültürdür (Chase, 1997; Gold vd., 2001).  Okullarda açık ve örtülü bilginin okulun amaçlarına hizmet   Cheng,  E.  C.  K.  (2013).  Applying  knowledge  management  for  school
 Wang ve Noe’ye (2010) göre bilgi yönetiminin başarısı   strategic planning. Korean Educational Development Institute KEDI Journal
 Bilgi yönetimi alan yazınında her ne kadar kurum kültürü-  bilgi paylaşımına bağlıdır. Bilgi paylaşımı, yöneticilere   edecek en etkin şekilde yönetilmesi gerekir. Bilgi yönetimi,   of Educational Policy, 10(2), 339-356.
 nün önemi vurgulansa da bundan farklı olarak birçok   örgütteki bireysel öğrenmeleri elde tutma ve bunları pratik   öğrenmenin  etkililiği  için  daha  güçlü  bir  kaynak  zemini   Çakar, N. D., Yıldız, S. ve Dur, S. (2010). Bilgi yönetimi ve örgütsel etkinlik
 alandaki örgüt için bilgi yönetimi çalışmalarının genellikle   uygulamalar için bütünleştirme imkânını sağlar. Buna ek   sağlamakta ve okulun öğrenmeye ilişkin amaçlarının yerine   ilişkisi: örgüt kültürü ve örgüt yapısının temel etkileri. Ege Akademik Bakış,
 bilgi teknolojileri eksenli geliştiği görülmektedir (Bahar,   olarak bir örgüt içinde insanlar, kendi düşünce, inanç, bilgi   getirildiği  krini güçlendirmektedir (Celep ve Çetin, 2003).   10(1), 71-93.
 2011). Fakat bilgisayarlar ve yazılımlar gibi teknolojik unsur-  ve deneyimlerini paylaşarak karşılıklı olarak ortak bir anlayış   Okullarda bilgi yönetimi uygulamaları, okul stratejik   Çınar,  İ. (2004,  Temmuz). Bilgi yönetiminde eğitim yöneticilerinin
 lar bilgi yönetim sürecinde, insan unsuruna göre ikinci   oluştururlar. Bu pratik uygulamalar ve ortak anlayışlar   planının yeterliğini, yönetimini, öğretmenlerin öğretme   yeterlikleri: Malatya örneği. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, İnönü
 sıradadır (Gupta vd.,  2000). Birçok  örgüt, ağırlıklı olarak   örgütsel  bilgiyi meydana  getirirler  (Yang,  2007). Eğitim   yetkinliğini, öğrenci desteğini ve öğrenmenin değerlendi-  Üniversitesi, Malatya.
 teknoloji ve büyük olasılıkla bunun eğitimine yatırım   örgütlerinde öğrenci, öğretmen, yönetici, personel ve veli   rilmesini geliştirmektedir (Cheng, 2013).   De Long, D. W.  & Fahey, L. (2000). Diagnosing cultural  barriers to
 knowledge management. Academy of Management Executive, 14(4),
   14   15   16   17   18   19   20   21   22   23   24