Page 7 - Dergi Tek Parça

İZMİR İL MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ SAYI: 5

dışarıdan gelebilecek tehlikeler ve travmatik bilgiler çocukların zihinlerini daha fazla meşgul edebilir. Bu özellik-

ten dolayı göç gibi travmatik süreçlere yol açan yaşam olayları da çocuklarda çeşitli davranış problemlerine yol

açmaktadır.

Bu yaş dönemindeki çocukların travma tepkileri; saldırgan davranışlar, ya da çok kontrollü davranma eğilimi,

ebeveynlerin yüküne ortak olma ve aşırı olgun davranma eğilimleri gibi tepkilerden oluşmaktadır. Uluocak
(2009) ise, 8-12 yaş iç göç yaşamış ve yaşamamış, çocuklarla yaptığı araştırmasında, göç yaşayan çocuklarda,

yaşamayan akranlarına göre yaklaşık iki kat daha fazla nevrotik sorun olduğunu söylemektedir.

Ergenlik Dönemi ve Göç

Ergenlik döneminde kimlik oluşturma, kendine odaklanma, düzensizlik, ergenlik çağının getirdiği isyan duygusu,

otorite ve sınırların aşılması duygusuna, uyum sağlama ön plandadır. Anne babayla çatışmalar ve okul başarısı-
nın düşme gibi sorunlar bu döneme özgüdür. Öte yandan ergenler yetişkinliğin eşiğindedirler, kendi sorumlu-

luklarını alma, özerk kimliklerini oluşturma dönemindendirler. Kültürel dinamikler, ergenlik dönemindeki göç-
menlerde duygusal ve davranışsal problemlerin ortaya çıkmasında önemli bir rol oynayabilir. Gün (2002), araş-
tırmasında göç etmiş ergenlerin yaşam doyumu, benlik saygısı, sosyal destek ağları ve kültürlenmelerini ince-

lenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre; göçün, göç eden ergenlerin yaşam doyumu ve benlik saygısını olumsuz
etkilemekte olduğu, görülmektedir. Ayrıca göçmen ailelerin çocukları ergenlik döneminde, okul başarısızlığı, dil
öğrenememe, ayrımcılığa maruz kalma gibi ek sorunlarda yaşamaktadırlar.

Bu dönemdeki çocuğun en önemli görevlerinden birisi kimlik kazanmadır. Kimlik edinme sürecinin önemli bir
boyutu ergenin bir dünya görüşü edinmesi, dünyayı kendine göre açıklamaya çalışmasıdır. Bu gencin değer yar-
gıları ve normları içselleştirmesi, bir kısmını da reddetmesi anlamına gelir. Çevresine, ilişkilerine göre genç her
tür değeri ve normu içselleştirmeye (ya da reddetmeye) ve buna uygun davranışlara girmeye, roller üstlenmeye

açıktır. Göç eden ergenlerde, ne anne-babaları gibi yabancı, ne de oyun, okul, iş arkadaşları gibi yerli olmadıkla-
rının bilinci, çoğu zaman kendilerini bir sosyal varlık olarak tanımlama gereksinimi duydukları ergenlik çağında,
Erikson’un normatif kriz olarak adlandırdığı kimlik bunalımını patolojik boyutlarda hissetmelerine neden olmak-
tadır.

Ayrıca gençlerin bu dönemde mutlaka sosyal çevre desteğine gereksinimleri vardır. Ergenlerde akran grubunun
anlamı; ergenin korunaklı aile yaşamından bağımsız yetişkinlik hayatına doğru yavaş bir geçiş yapma mücadele-
sinde kullandığı bir geçişin aracıdır. Bu geçişin işaretlerinden biri ergenin sırlarını anne babasıyla değil de akran-
larıyla paylaşmasıdır. Yapılan bir araştırmada ergenlikten önce çocuklar kendilerini büyük oranda anne ve baba-

ya açtıklarını söylemişlerdir. Ergenlik döneminde ise anne babaya kendini açmada büyük düşüş yaşanırken ar-
kadaşlara kendini açma baskın hale gelmektedir. Göç etmiş ergenlerden yakın hissedilen kişi olarak, ailenin ye-
rini akranlarla olan ilişkiler doldurmaya başlamaktadır. Bu yönleriyle göç etmiş ergenlerin sosyal destek olarak
akranlara daha çok ihtiyaç duyduğu söylenebilir.
Ne yazık ki birçok çalışma, göçle birlikte sosyal destek ağlarında parçalanma, daralma ya da niteliksel değişme-
lerin olduğunu bildirmektedir. Gün ve Bayraktar (2008), araştırmalarında göçle birlikte, göç eden ergenlerin
sosyal destek ağlarında daralma gözlendiğini söylemektedir. Sosyal desteğin göçün stresiyle baş etmede önemli
bir etmen olduğu düşünülürse, sosyal destekteki daralma göç etmiş ergenleri daha savunmasız ve güçsüz kıla-
bilmektedir.

4