Page 4 - Dergi Tek Parça

İZMİR İL MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ SAYI: 5

GÖÇ VE ÇOCUK
Günümüzde yaşadığımız dönem göçler çağı ola-
rak adlandırılmaktadır. Bu dönemde göçün çocuk
üzerindeki etkilerini bilmek ve anlamak öğret-
menlerin en önemli görevlerinden biri haline gel-
melidir. Hemen hemen her okulda ve sınıfta bu-
lunan göçmen çocukları anlamak için göç çalış-
maları incelenmeli ve öğretmenlere çocukların
göçün etkisiyle yaşadıkları süreçler anlatılmalıdır.

Çünkü gerek gönüllü gerekse zorunlu gerçekleşen göç, çocuk gibi savunmasız ve desteğe ihtiyacı olanlar için
tehlike arz eder. Göç en uygun koşullarda bile çocuklar açısından ‘ev’ ya da ‘yurt’ olarak benimsenen fiziksel ve
sosyal çevrenin değişimi, tanınmayanı tanıma, bilinmeyeni öğrenip alışma süreci ve aynı zamanda aşılmış olanı
da kaybetme sürecidir. Ancak önemli olan yeni yerin getirdiklerinin göç yolunun götürdüklerinden çok olması,

göçmen çocukların çocuk hakları standartlarının altında bir yaşama mahkûm edilmemesidir.

Çocuklar yaşananlardan doğrudan etkilenebildiği gibi travmaların dolaylı etkileri de onları etkilemektedir. Göç
sürecinde etkilenen ebeveynlerden etkilenme, okul, beslenme ve yetişme koşullarındaki aksaklıklar, yakın kay-
bı, sosyal bağlardaki kopukluklar ve yoksulluk gibi pek çok etmen çocukların başa çıkmaya çalıştığı zorluklardır
(Aker, 2006). Göç deneyimi, çocuğu büyüme stresiyle baş etmeye çabalamasının yanında, fiziksel, sosyal ve
kültürel olarak yeni bir yere taşınmanın yarattığı stresle de karşı karşıya bırakarak, incinebilir kılmaktadır (Aksel,
2007). Ayrıca göçmen olmak çocuk ve ergenlerin duygusal ve davranışsal sorunlar yaşama olasılığını da arttır-
maktadır.

Göçmen çocukların psiko-sosyal sağlığını üç faktör etkilemektedir. Bunlar, göç öncesi travmatik yaşantılar, göç
sırasındaki ortam ve imkânlar ve çocukların yeni yere uyumudur. Çocuğun psiko-sosyal anlamda uyumsuzluk

belirtilerini değerlendirirken ayrıca, bazı etkenler göz önünde tutulmalıdır. Bunlar; belirtilerin sıklığı, gücü ve
sürekliliği, belirtilerin birlikteliği ve çocuğun içinde bulunduğu gelişim dönemidir (Yavuzer, 1982). Çocuğun ya-
şadığı sorunları ele alırken hangi gelişim döneminde, hangi tür görevleri gerçekleştirmekte olduğu ve göçün
bunlar üzerindeki olası etkilerinin ne olduğu açıklanarak değerlendirilmelidir.

Gelişim Dönemleri Açısından Göç ve Çocuğun Yaşadığı Sorunlar

Literatürde göç yaşayan çocukların ruhsal durumlarını ve göçmen çocukların karşı karşıya oldukları riskleri orta-
ya koyan birçok araştırma bulunmaktadır. Bu araştırmalardan bazıları, göç yaşayan çocuklarda daha fazla dav-

ranış problemleri ve duygusal problemler görüldüğünü bildirmektedir. Bu problemler arasında çoğunlukla daha
yüksek anksiyete ve depresyon puanları, düşük benlik saygısı, düşük yaşam doyumu puanları, saldırgan davra-

nışlar gösterme ve suça yönelme, uyum sorunları ve düşük okul başarısı gibi problemler yer almaktadır.

1