Page 27 - özbakış ekım-2024 -

rını kontrol etmesinde ve yönlendirmesinde önemli bir tanıması, kişisel hedefleri doğrultusunda çevreyle nasıl
değişken olarak kabul edilmektedir. Duygusal okuryazarlık etkileşim kuracağını bilmesi, çevreye uyum sağlaması
süreci duyguların ortaya çıkarılması, sürdürülmesi ve dü- ve yaşam içerisinde farklı durumların gereklerine uyum
zenlenmesiyle ilgili tüm iç ve dış süreçleri içerir (Plancı vd., sağlamak için işlevsel olmayan duygu ve davranışlarını
2014). Bu yönüyle duygusal zekâ kavramı ile zaman zaman düzenlemesini içermektedir (Kuzucu, 2016).
karıştırılmaktadır. Duyguları anlamak ve duygusal okuryazarlığı geliş-
tirmek, erken çocukluk eğitiminin temel unsurlarından
biridir. Yaşamın ilerleyen dönemlerinde çocukların günlük
Bu konu ile ilgili çalışmalarda bulunan Morris
(2002),duygusal zekâyı kişinin kendisinin ve başka- yaşamlarında sosyal sorunları çözme becerisine sahip
olmasında, erken çocukluk döneminde sözlü ve sözsüz
larının duygusal durumlarını bilme, anlama, doğru iletişim yollarını modelledikleri öğrenme yaşantılarına
şekilde yansıtma ve yönetme potansiyeli olarak sahip olmaları önemlidir. Ebeveynler rutin hayat içerisinde
tanımlarken; duygusal okuryazarlığın ise bu po- bunu doğal yollar ile sağlayabilirler.
tansiyelin uygulamaya geçirilmesi olduğunu ifade
etmiştir. Başka bir deyişle insanların duygusal zekâ Sizler de ebeveyn olarak bu yolculukta
konusunda hâlihazırda bir potansiyeli olabilir ancak çocuğunuza kapı aralayıcı olabilirsiniz.
burada farkı yaratan şey, onların bu potansiyeli
günlük yaşamlarında kullanıp kullanamadıklarıdır.
İlk iş duyguları tanımak ve kabul etmek ile ilgilidir.

Duygusal okuryazarlık da diğer tüm becerilerin edinim Duyguları inkâr etmek veya yok saymak sonraki adım-
sürecinde olduğu gibi ebeveyn davranışları ile geliştirilen lar için baskılayıcı olabilir. Bu sebeple olaylarla ilgili nasıl
bir süreçtir. Bu konuda ebeveynlere düşen, doğru bir rol hissettiklerini çocuklarınıza sormalısınız. Yaşları gereği
model olmaları ve çocuklarının duygusal okuryazarlığıyla hissettikleri tüm duygular kendileri adına gerçektir ve
ilgili temel becerileri kazanmalarına yardımcı olmaktır. üzerine konuşulması gerekmektedir. Bunu yaparken de
Duygusal okuryazarlık, içerisinde beş temel beceriyi “ Tedirgin olduğunu görebiliyorum”, “Parkta önüne geç-
barındırmaktadır. Bu beş temel beceri bütünüyle yaşama tikleri için sinirlendiğini anlıyorum”, “Buna benzer bir şey
entegre edildiğinde sağlıklı bir duygusal gelişimin varlığından yaşasaydım ben de üzülürdüm’’ gibi yansıtmalar yapmak
söz etmek mümkün olmaktadır. yerinde olacaktır.
Bu beceriler;
Ardından tüm bu duygular ile ilgili sorular sorarak
• Duyguları tanımak/bilme (duygusal farkındalık), kaynağını anlamasına destek olun.
• Empati yapabilme,
• Zorlu duygularla başa çıkabilme, Örnek Sorular
• Duygusal hasarları onarmak,
• Öz düzenleme yapabilme becerileridir. • Sana mutlu/kızgın/üzgün/korkmuş hissettiren
Süreç içerisinde bu becerileri dengeli bir şekilde kullanmak şey ne?
önemlidir. Kişinin gün içerisinde hissettiği duygularını tanı- • Arkadaşın oyuncağını seninle paylaşmadığında,
yabilmesi, bu duyguyu açığa çıkaran sebebin ne olduğunu • Ben yemekten önce çikolata yemene izin
görebilmesi, duyguların tetikleyicilerinin olup olmadığını vermediğimde,
fark edebilmesi, fiziksel duyumlar ve söz dışı iletişimle • Öğretmenin bugün sınıfta oturduğun yeri
duygularını nasıl dışa vurduğunu tespit edebilmesi duygu- değiştirdiğinde,
sal farkındalık becerisi ile ilişkilidir (Knight ve Modi, 2014).
Öz düzenleme becerisi ise; bireyin kendisini ve çevresini • Birlikte kutu oyunu oynadığımızda,
NE HİSSETTİN?

Duygular üzerine konuştuktan sonra çocuğunuzun bir duygunun etkisi altındayken seçeneklerinin neler olabileceğini
fark etmesini sağlayın.

Örneğin
Arkadaşın seni ısırdığında canın acıdı ve ağladın. Sen de ona vurdun. Bir daha
böyle bir durum yaşandığında kendini korumak için neler yapabilirsin?

sorusu sorulabilir. Çocuk yanıtlamakta zorlanırsa birlikte seçenekler aranabilir. Çocuk yanıtlamakta zorlanırsa birlikte
seçenekler aranabilir.

Eylül 2024 27