Page 31 - özbakış şubat -2024

meşguliyet onlarda sanal yaşamın gerçek yaşamın önüne • Aşırı zaman alıyor ve ulaşılamadığında huzursuzluk
geçmesiyle hayattan izole olmalarına, sorumluluklarını oluşturuyorsa,
yerine getirememelerine yol açabilir. Ayrıca bağımlılık • Sosyal medyada takip edilen kişilerin gerçek
düzeyine ulaşan kullanımları söz konusu olduğunda da yaşamları yerine paylaşımları daha önemli hale gelmişse,
fiziksel, zihinsel ve psikolojik birçok problemi yaşamaları • Gerçek arkadaşlıkların yerini sanal arkadaşlıklar ve
kaçınılmaz olmaktadır. Bu durumun ergenler özelinde takipçiler alıyorsa,
nedenlerine, olumlu ve olumsuz yönlerine değinip
sonrasında aileler bu konu ile ilgili olarak neler yapabilir • Sürekli bir şeyler paylaşma ihtiyacı duyuluyorsa,
sorusunu cevaplamaya çalışacağız. ergenlerin sosyal medya bağımlısı olabileceği ifade
edilmektedir (Güney ve Taştepe, 2020). Fakat sosyal
Öncelikle sosyal medyanın tanımına bakalım.
Eraslan(2018) bunu “insanların fikirlerini, görüşlerini, medya mecraları günlük hayatımızın kaçınılmaz bir
deneyimlerini, perspektiflerini çeşitli mesaj ya da parçası haline geldiği için, birçok insanın sosyal medyaya
görüntüler ile paylaşmak ve birbirleriyle iletişim halinde bağımlı olup olmadıklarının farkına varması gittikçe
bulunmak için kullandıkları online platformlar” olarak güçleşmektedir.
tanımlamaktadır (Güney M., Taştepe G.,2020) Teknolojiye bağımlı olduğumuz varsayılsa da aslında
Bağımlılık kavramına kısaca değinecek olursak; her şey teknolojiden ziyade insanlar ve bilgi ile ilişkilidir.
olumsuz sonuçlarına karşın ödüllendiriciliği nedeniyle Bu düşünceden hareketle, bu durumun teknolojiye
bir madde kullanımına veya bir davranışa sürekli katılma bağımlılık değil, insanlarla iletişim kurmak için ve
durumu olarak tanımlanmaktadır (Demirdil G., Harmancı beğenilerek kendini iyi hissetmeye çalışmak, ayrıca
P.,2021). Bilişsel bozukluğa yol açan, kontrol edebilme olumlu yorumlar ile kabul gördüğünü hissetmeye
yetisini oldukça azaltan, son derece olumsuz davranışlarla bağımlılık olduğu söylenebilir.
sonuçlanan bir davranış bozukluğu olan bağımlılık Ergenler özelinde düşünecek olursak, ergenler okul
günümüzde büyük bir toplumsal sorun haline gelmiştir. dışındaki zamanlarının büyük kısmını ekran karşısında
Bağımlılık üç ana öğeden oluşmaktadır. Bunlar geçirmekte; sosyal medya uygulamalarındaki içerikleri
şu şekilde gruplandırılmıştır: inceleyerek, orada arkadaşlarıyla iletişim kurarak, basit bir
*Zaman ve mekândan bağımsız olarak bağımlı parmak hareketiyle ekranı kaydırıp bir çeşit sanal dünya
içine dahil olmakta ve zamanla bu süreç onlar için yaşamın
olunan maddeye, engel olunamayan şiddetli bir içinde normal bir döngüye dönüşmektedir. Kişiliğin şekil
istek içinde olunması, aldığı, kimlik oluşumunun gerçekleştiği ve geleceğe
*Kullanılan maddeye olan isteğin sürekli artması yönelik önemli adımların atıldığı ergenlik döneminde;
ve bunu bir mecburiyetmiş gibi hissetmek, bu yapay dünyadaki ilişkilerin, sosyal mecralarda maruz
*Maddenin etkilerinden dolayı yaşanan yoksunluk kalınan içeriklerin, gerçek yaşam tecrübelerinden uzak,
belirtileri (Bütüner vd., 2022). yalıtılmış ve bağımlı bir yaşam biçiminin ergenler üzerinde
ciddi etkileri olabilmektedir.
Bu tanım değerlendirildiğinde, sosyal medyanın aşırı
kullanımının sonuç olarak bağımlılık haline geldiğini 0-6 yaş dönemi sonrasında, ergenlik kişilik gelişimi için
ifade etmek çok yanlış olmaz. Nitekim birçok araştırmacı adeta ikinci bir fırsat konumunda olan önemli bir yaşam
bir maddeye bağlı olmayan ve aşırılık durumundaki dönemidir. Bu dönemde ergenlerin, birilerini model
davranışların, maddeye bağlı bağımlılıklar ile benzer alma, bir gruba aidiyet hissi, başkaları tarafından kabul
özellikler gösterdiğini kabul etmişlerdir. Bu sebeple
internet bağımlılığı, kumar bağımlılığı, yemek yeme
bağımlılığı, bilgisayar oyunları bağımlılığı, alışveriş
bağımlılığı gibi bağımlılık türleri de zamanla bu davranışsal
bağımlılıklar kategorisinde değerlendirilmiştir.
Sosyal medya bağımlılığı ile ilgili olarak Yeşilay
(2017) tarafından yayımlanan Türkiye Bağımlılıkla
Mücadele Eğitim Programı’nda ergenlerin sosyal medya
bağımlısı olup olmama durumuna ilişkin bazı kriterler
tanımlanmıştır. Buna göre;
• Sosyal medya can sıkıntısında akla gelen ilk
seçenekse,
• Gerçek hayatın önüne geçiyorsa,
• Günlük hayatı ve sorumlulukları aksatmaya sebep
oluyorsa,

Şubat 2024 31