Page 80 - akademi 2 e dergisi

MAKALE

MAKALE

ÇEVRE BİLİNCİNE SAHİP
BİR DALGIÇ OLMAK

Uzm. Çağatay TOPÇU*

Su altının merak uyandıran dünyasını keşfedebilmek
amacıyla Mühendis Émile Gagnan ve Teğmen Jacques-Y-
ves Cousteau tarafından 1942-43 döneminin kış mevsimin-
de yenilikçi ve etkili bir sistem olan bağımsız su altı
solunum cihazı (Aqua Lung) geliştirilmiştir (Cerrano et.al.,
2017). Dalış tarihi için bir dönüm noktası olan bu gelişme,
günümüze kadar kullanılmış ve hâlâ ufak modi kasyonlarla
kullanılmaya devam etmektedir.
Güvenli ve sağlam dalış ekipmanlarının ticari olarak temin
edilebilmeye başlandığı 1940’lı yılların ortalarından bu
tarafa, rekreasyonel dalıcılar denizel çevreden yararlan-
maktadırlar (Dimmock, 2019). Rekreasyonel dalış 1980’ler
ve 90’lar boyunca dünyanın en hızlı büyüyen eğlence
aktivitelerinden biri olmuş ve günümüzde de küresel ölçek-
li popüler bir endüstri olma yolunda ilerlemektedir (Edney
and Spennemann, 2015). Son 30 yılda gerçekleşen bu hızlı
ilerleme aktif rekreasyonel dalıcı sayısının yaklaşık 7 milyo-
na ulaşmasını sağlamıştır (Levett and Millar, 2008). Dalış Dalış yapan bir kişinin deniz ortamı üzerinde potansiyel
turizminin popülaritesi, insanların deniz ekosistemlerine ve olarak yaratabileceği etkinin tam olarak farkında olması
yaban hayatına olan ilgilerini göstermektedir. Turistlerin su önemlidir. Bu olumsuz etkilerin kontrol altına alınabilmesi
altı dünyasını deneyimlemek için harcadıkları para miktarı, ve farkındalık oluşturulması için çeşitli organizasyonlar
dalış turizminin nansal değerinin de bir göstergesidir kurulmuştur. Bunlar: Güneydoğu Asya'daki Yeşil Yüzgeçler
(Yamancı vd., 2017) Bu gelişmelerin yanında, dalış aktivite- (Yeşil Yüzgeçler 11 ülkede mevcuttur: Mısır, Endonezya,
leri doğru şekilde yönetilmezse deniz yaban hayatı ve kıyı Antigua ve Barbuda, Dominik Cumhuriyeti, Malezya,
ekosistemleri için bir tehdit oluşturabileceği unutulmamalı- Maldivler, Palau, Filipinler, Singapur, Tayland ve Vietnam.)
dır. Suyun altında geçirdiğimiz süreler ve katılımcı sayıları- ve ABD'deki Resif Çevre Eğitim Vakfı (Reef Environmental
mız arttıkça çevreye verdiğimiz etkiler de artmaktadır Education Foundation) gibi girişimler çevreye duyarlı dalış
(Kahraman, 2012). Bilimsel kanıtlar, dalgıçların bazı düşün- turizmini geliştirmeyi çalışmaktadır.
cesiz davranışlarıyla resif yaşamına zarar vermekten doğru-
dan ve/veya dolaylı olarak sorumlu olduğunu göstermek- Bir dalgıç nötr yüzdürmeyi korumalıdır.
tedir (Medio et.al., 1997). Su altı dünyasındaki yaşam çok Nötr yüzdürme, "sıfır yerçekimi" hissinin tadını çıkararak
kırılgandır, mercanlar ve diğer deniz canlılarına zarar tamamen hareketsiz havada durmanızı sağlayan şeydir.
vermek kolaydır. Geçmişte pek çok insan mercan resi eri- Mükemmel dengede olmak, zahmetsizce yüzmenize,
nin aslında canlı olduğunun farkında bile değildi. Mercan havayı daha verimli kullanmanıza ve daha yakından
resi eri sadece denizdeki güzel renkli kayalar (Mercanların bakmak için ürkek deniz yaşamına ustaca yaklaşmanıza
rengi gerçekte beyazdır, ancak mikro algler sayesinde göz olanak tanır (Brockhattingen, 2019). Nötr yüzdürmeyi
alıcı renklerde görünürler (İnce, 2022).) değildir. Aşırı özen korumak için üç unsura dikkat edilmelidir: nefes, ağırlık ve
ve dikkat gerektiren canlı organizmalardır.
BCD.
Okyanusların derinliklerinde milyonlarca yıl içinde oluşan Nefes: Akciğerlerinize daha fazla hava solumak yüzdürme
bu yapılar “Mercan Resi eri” barındırdıkları canlı çeşitliliği gücünüzü artıracak ve daha sığ bir nefes yüzdürme gücü-
ile âdeta su altındaki yağmur ormanlarıdır. Okyanuslardaki nüzü azaltacaktır. Bu nedenle, yüzdürme gücünüzü kontrol
canlı türlerinin yaklaşık %25’i mercan resi erinde yaşar ettiğinizden emin olmak için tam ve sabit nefes kullanmalısınız.
(Gözcelioğlu, 2017). Su altı ekolojisi için bu denli önemli
olan resi ere, dalgıçların palet vururken zarar verdiği rapor Ağırlıklar: Doğru ağırlıkta olmak, yüzdürmeyi korumak için
edilmiştir. Mercan resi eri örneğinde olduğu gibi dalgıçla- çok önemlidir. İlk adım, kullandığınız ağırlık miktarının
rın deniz canlılarıyla yapacakları etkileşimin bir sınırı olması aşağı inmenize neden olmamasıdır, fazla kilonun BCD'nizle
bir gerekliliktir. Bir dalgıç, bir mercan resi nde dalış yapar- tela edilmesi gerekecektir. Nötr yüzdürmede kalmak için
ken doğaya karşı tutkuya ve sevgiye sahip olmalıdır. daha fazla hava eklemek, aslında sudaki konumunuzu

* Uzm., Konak, Çınarlı Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi, cagataytopcu33@gmail.com
78

kontrol etmenizi zorlaştırır ve sürekli olarak ayarlanması diploması almaktadırlar. Bu bölümü tercih edecek öğrenci-
gerekir. ler için lise düzeyinde sahip olacakları dalış deneyimi
hazırbulunuşluklarını arttıracaktır.
BCD (Buoyancy Control Device- Yüzerlik Kontrol Cihazı):
BCD'nizle pratik yapmak çok önemlidir. Havanın serbest Gelişmekte olan ve fırsatlar sunan turistlik amaçlı dalış
bırakılmasına veya eklenmesine nasıl tepki verdiğini tam endüstrisinde istihdam edilebilme şansları da olacaktır.
olarak bilmelisiniz. Dalış ekipmanı üreticiliği, dalış bayiliği, dalış eğitmenliği,
dalgıç eğitim kursları, dalış tatil yerleri, dalış danışmanlığı,
Dalgıçlar kadar dalış için kullanılan ekipmanlar da su altı dalış rehberliği, dalış kulüpleri ve lisanslı dalgıçlık gibi
ekosistemi üzerinde olumsuz etkilere sebep olmaktadır. birçok alanda faaliyet gösteren kişi veya kuruluşlar bu dalış
Dalışlar genellikle dalış botu ile gerçekleştirilmektedir. Bu endüstrisinin içinde yer almaktadır. Ortalama 30 milyon
botların pervaneleri ve çapaları kırılgan resif ekosistemleri insanın her yıl faaliyet gösterdiği bir turistik endüstridir.
üzerinde önemli hasarlar ortaya çıkarmaktadır. Bunun (Graver, 2016).
yanında dalış turizminde sıkça rağbet gören balık besleme
etkinliklerinin balığın davranışını değiştirdiği gözlemleni- Dalış etkinliklerine katılım amaçları arasında ;doğayla iç içe
yor. Beslenmeye alışan deniz canlıları, avlanmayı bırakıp ve olmak, su altını keşfetmek, yaşadığı çevreye yararlı olmak,
böylece kendi avlarını kovalama yeteneklerini kaybedip aç su alanlarına yakın olmak, sürdürülebilirliği göz ardı etme-
kalabiliyorlar. den kısa sürede farklı deneyimler yaşamak gelmektedir
(Sevinç ve Özel, 2018). Su altında gerçekleştirilecek olan
Çevre duyarlılığıyla dalış gerçekleştiren bir dalgıç hem bu faaliyetlerin bütünü öğrencilerin sosyal hayatında spor,
mevcut ekosisteme zarar vermemeli hem de gördüğü deniz ve çevre bilinci üzerine bir fark yaratacaktır. Bu etki
olumsuz durumlar için elinden geleni yapmalıdır. Her zamanla aile, sınıf ve okul düzeyine ulaşacaktır. Lise
dalışta bir parça kirletici atığı, BCD cebine koyup kıyıya düzeyinde oluşturulacak bu farkındalık ile hobi veya
geri getirmek ile başlanabilir. Küçük adımlar bir bütün meslek olarak dalış yapan kişilerin su altındaki davranışları-
oluşturur. Bu bilincin oluşması için deniz ve su altı yaşamına nı olumlu etkileyecektir. Ülkemizdeki deniz kültürüne ve
saygı kültürünün lise düzeyinde öğrenciler ile buluşmasının denizcilik eğitimine katkı sağlayacaktır.
önemli olduğu kri oluşmaktadır.
Sportif dalış seçmeli ders seçeneği olarak sunulmalıdır.
Denizcilik eğitimi veren meslek liselerinde sportif dalışın KAYNAKLAR
seçmeli ders seçeneği ile sunulması bu konuda önemli Brockhattingen KK. (2019). Decompression illness at low depth. Ugeskr
katkı sağlayacaktır. Mevcut dalıcı eğitim sistemi buna izin Laeger, 181(22).
vermektedir. On dört yaşında liseye başlayan öğrenci aynı Cerrano, C., Milanese, M., & Ponti, M. (2017). Diving for science science for diving:
zamanda 1 Yıldız dalıcı eğitimi alabilecek yaşta olmaktadır. volunteer scuba divers support science and conservation in the Mediterranean Sea.
Sağlık problemi olmayan 14 yaşını doldurmuş, toplam 15 Aquatic Conservation: Marine and Freshwater Ecosystems, 27(2), 303-323.
saat teorik eğitim ve 5 adet açık deniz dalışı ve tüm Dimmock, K. (2009). Comfort in adventure: The role of comfort, constraints and
eğitimin sonunda yazılı sınavda başarılı olan dalıcı adayları negotiation in recreational SCUBA diving (Doctoral dissertation, Southern Cross
uluslararası geçerli TSSF (Türkiye Sualtı Sporları Federasyo- University).
nu) CMAS (Dünya Sualtı Aktiviteleri Konfederasyonu- Edney J, Spennemann R. (2015). Can arti cial wrecks reduce diver impacts on
Confederation Mondiale Des Activites Subaquatiques) 1 shipwreck? The management dimension, 10(2),141-157.
Yıldız dalıcı serti kası almaya hak kazanırlar. Bunun deva- Graver, D. (2016). Scuba Diving: Diving into scuba (Fifth Edition). 2-9. Human
mında CMAS 1 Yıldız dalıcı brövesi sahibi olup dalış defte- Kinetics.
rinde 20 kayıtlı dalış yapan 15 yaşını doldurmuş kişiler 2 Gözcelioğlu B. (2017). Mercanlar. https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/makale/mercanlar
Yıldız dalıcı brövesine sahip olabilir (TSSF, 2019). Öğrenci- İnce H. K., (2022). Mercanlar 101: Dünyanın Yaşam Kaynağı Mercanlara Dair Her Şey.
ler, lise eğitim hayatı içerisinde 2 Yıldız dalıcı brövesine https://www.oggusto.com/surdurulebilir-yasam/mercanlarin-ozellikleri-ve-ekosistem
ulaşabilir. Uluslararası geçerliliği olan sportif dalışın son deki-yer
limiti olan 30 metreye kadar dünyanın her yerinde dalış Kahraman Ö. G. B. B., Aşiret A. G. G. D., Devrez U. H. N., Özdemir D. D. L., Akdemir
yapabileceği bir serti kaya sahip olabilirler. P. D. N. (2012). Dalış Sporu ve Dalışlarda Yaşanan Sağlık Sorunlarının Önlenmesinde
Hemşirenin Rolü. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 19(1), 73-81.
Dalış eğitimi almış denizcilik eğitimi veren meslek lisesi Levett DZH, Millar IL. (2008). Bubble trouble: a review of diving physiology and
öğrencilerinin, deniz kültürüne ilgisi artacaktır. Denizcilik disease. Postgrad Med J., 84(997), 571-578.
alanında eğitim veren yükseköğrenim tercihleri yaparken Medio D., Ormond R.F.G., Pearson M. (1997). Effect of brie ngs on rates of damage
farkındalık düzeyleri geliştirecektir. Mesleki ve teknik to corals by scuba divers, Biological Conservation, 79(1), 91-95.
ortaöğretim kurumu mezunlarının ek puanları ile yerleşebi- Sevinç, F. & Özel, Ç. H. (2018). Boş zaman aktivitesi olarak dalış ve yaşam doyumu ile
lecekleri ön lisans programları listesine göre mevcut ilişkisi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(3) , 397-415.
durumda Denizcilik Alanı öğrencileri Su Altı Teknolojisi Türkiye Sualtı Sporları Federasyonu (2019). Donanımlı Dalış Sınav Rehberi, 2-3.
Bölümlerini tercih ettikleri takdirde ek puan almaktadır.
Üniversitelerin Su altı Teknolojisi Programını bitiren öğren- Yarmacı, N., Keleç, Ç. M. ve Ergil, Ö. (2017). Su Altı Dalış Turizminin Mevcut Durumu,
Sorunları ve Geliştirilmesine Yönelik Öneriler: Kaş Örneği. Güncel Turizm
ciler; “Birinci Sınıf Sanayi Dalgıçlığı” (First Class Diver) Araştırmaları Dergisi, 1(1), 66-87.