Page 44 - akademi 2 e dergisi

MAKALE

Nörobilim öğretmenlere nasıl yardımcı olabilir? Nörobilim, nöronlar aktive edilebilir. Nöronlar arasındaki bağlantılar Uygulama ve tekrarlama ve deneyim-deneme-yanılma olduğu öne sürülmektedir. O halde bir atasözümüzü de şu
zayıf bağlantılar, tıpkı bir bahçıvanın bir ağaca veya çalıya Neden Nörobilimi Anlamak Durumundayız? öğretmenlerin beynin yeni bilgileri nasıl öğrendiğini ne kadar güçlüyse bilgiyi hatırlama da o kadar güçlü ve yoluyla öğrenme, basit ezberlemeye göre daha etkilidir. şekilde uyarlayabiliriz: “Bir duyunun ve duygunun nesi var,
istenen şekli vermesi gibi "budanır". O halde beyindeki Nörobilimi anlamak, öğrenmenin temelidir ve öğretimle anlamalarına yardımcı olabilir. Öğretmenlerin kendi sını a- hızlı bir tepki olacaktır (Gallagher, 2005). Bilim insanları, Öğrenciler, detayları ezberlemek yerine, uygulama yoluyla beş duyunun ve duygunun bütünselliği ve bağlantısallığı
bağlantıların sağlanması için okul-sınıf içi ve dışı öğrenme; ilgili becerilerin geliştirilmesine yardımcı olur. Nörobilim; rını öğrenme-öğretme süreç ve ortamlarını öğrenmeyi özellikle de zor konu ya da işleri, bilgileri, becerileri konuyu daha iyi anlayacaklardır. Dersleri büyük ölçüde var.” 2000 yılı aşkın bir süre önce Platon, “Tüm öğrenme-
deneyim temelli, öğrencinin yaparak yaşayarak öğrendiği sinir sisteminin nasıl geliştiğini, yapısını ve ne yaptığını kolaylaştıracak şekilde uyarlama yapmalarını sağlar. Örne- öğrenirken meydan okuyarak "mücadele” etmenin öğren- tartışmaya dayalı yapmak öğrencilerin öğrenmesini teşvik nin duygusal bir temeli vardır." sözüyle öğrenmedeki
öğrenme ortamlarına dönüştürülmelidir. Çünkü sinaptik inceleyen bilim dalıdır. Odak noktası beyin ve onun davra- ğin; araştırmalar sabahleyin, 30 dakika kadar kısa bir süre meyi geliştirdiğini ve yeni bağlantılar kurulduğunun bir eder. duyguların katalizörlük görevini ortaya çıkarır. Bu bağlam-
bağlantılar, ancak çok yönlü ve çok duyulu öğrenme ortam- nış ve bilişsel işlevler üzerindeki etkisidir. Davranış ve daha fazla uykunun sınıftaki bilişsel işlevi ve uyanıklığı göstergesi olduğunu açıklamaktadır. Uyarım, mizah, nüktedanlık, hareket veya oyun ve oyunlaş- da beyin üzerine yapılan çalışmalarda da “ Hiçbir öğrenme
larında beyinde kodlanmaktadır. Bu kodlamaları sağlayan, öğrenme ile ilişkisini inceler. Etkili öğrenme için nörobilim büyük ölçüde iyileştirebileceğini göstermiştir. Bunun yanın- Öğrenmeyi parçalara ayırın. Parçalara ayırmanın, zor veya tırmalarla öğrencilerin dikkatini çekmek beyinlerinin yoktur ki, içinde duygu olmasın” ana teması vurgulanmak-
bağlantıları geliştirme ve budama sürecini mümkün kılan, ilkelerini sınıf içi öğretime dâhil etmenin yolları RAS’dan da öğrenciler, öğrenmeden en iyi şekilde yararlanmak için büyük metin parçalarını daha küçük parçalara ayırmanın duygusal merkezini harekete geçirir. Stresten uzaklaştırır, tadır.O halde öğretmenlerin öğretim yaklaşımlarında öğren-
beynin çevresine uyum sağlamasına izin veren plastisitedir. (Retiküler Etkinleştirme Sistemi) geçer. tekrara ve çeşitli yaklaşımlara ihtiyaç duyarlar. Öğretmen- öğrencilerin anahtar sözcükleri ve tümceleri belirlemesine, öğrenmeyi eğlenceye dönüştürerek öğrenmenin kalıcılığı- menin duygusal perspekti ni her zaman göz önünde
Beyin plastisitesi veya bilinen diğer adıyla nöroplastisite, ler, öğretim ortamlarında öğrencilerin performansını başka kelimelerle ifade etmesine ve metni kendi sözcükle- nı , öğrenci katılımını artırır ve bilginin daha rahat işlenme- bulundurmaları gerekmektedir.
beynin yaşam boyunca yeni nöral bağlantılar oluşturarak RAS, beynimizin uyanık tutulması, gün içindeki bilinçlilik artırmak için oyunlara, sosyal aktivitelere, grup etkinliklerine, riyle anlamasına yardımcı olduğu kanıtlanmıştır. sini sağlar. Daha az stres, beyni kimyasal olarak değiştirir. Biyokütle ve Ön işlem Uygulamaları
kendini yeniden organize etme yeteneğidir. Nöroplastisite, durumumuz ve dikkatimizle yakından ilgilidir. Beynin, molalara, ziksel etkinliklere ve eşleştirme çalışmalarına, Sakin bir sınıf ortamında, öğrenciler daha yüksek seviyeler-
beyindeki nöronların yaralanma ve hastalıkları tela etme- hedef belirleme eylemlerimizi düzenlemede çok önemli rol çeşitli yeni yazılım uygulama çalışmalarına daha sık yer Nöronların aktivasyon aralığını dikkate alın. Daha sık ama de performans gösterme fırsatına sahip olurlar. rojen üretim prosesisidir (Mishra, 2019). Substrat çok Biyokütleler; biyodizel, biyoetanol, biyo-bütanol, biyogaz
sine ve yeni durumlara veya çevrelerindeki değişikliklere oynayan bir parçasıdır. RAS, odaklandığımız şeyi elde vermelidirler. Öğretmenler aynı zamanda “kullan ya da daha kısa süreli pratikler yaparak ders yapın, ders çalıştırın yönlülüğü ve basit çalışma modunun yanı sıra, bu yolla H2 ve biyohidrojen gibi çeşitli biyoyakıt türlerini üretmek için
yanıt olarak aktivitelerini ayarlamasına izin verir. Öğrenir- etmemiz için bizi yönlendiren bilgileri ltreler. Bundan kaybet” ilkesini bilerek; sürekli olarak yenilikçi, yaratıcı ve (Blanchette vd., 2020) Nöronların aktivasyonunu aralaya- Statükoya ters analojiler öğrencinin dikkatini, merakını, KAYNAKLAR üretim hızı, çeşitli fermentatif mikroorganizmaları kullanma kullanılan çok yönlü karbon açısından zengin, yenilenebilir
ken nöronlar arasında yeni bağlantıların oluşturulması da dolayı öğrenme-öğretme süreç ve ortamları; tehdit edici, analitik eğitim etkinliklerine sınıf /okul ortam ve süreçlerin- rak-mola vererek çalışmak öğrenmeyi kalıcı hale getirir. ilgisini çeker. İhtiyaç ve beklentilere dayalı bir ders tasarımı Blanchette Sarrasin J., Brault Foisy L., Allaire-Duquette G. and Masson, S. zibilitesinin yanı sıra bilinen diğer fermentatif yöntemlerle ve düşük maliyetli kay
dâhil olmak üzere beyinde önemli derecede biyolojik, korku, stres ve kaygıdan uzak olmalı; kolaylaştırıcı, meydan de yer vermelidirler. Örneğin 2 saat üst üste durmadan çalışmak yerine birkaç beyin temelli bir ders yapılandırmasıdır. Beyin jimnastiği, (2020) Understanding your brain to help you learn better. Frontier for Young karşılaştırıldığında çok daha yüksektir (Sivagurunathan, arasında, biyohidrojen mükemmel bir enerji kaynağı olarak
kimyasal, elektriksel ve ziksel değişiklikler meydana gelir. okuyucu, müjdeleyici, ödüllendirici ve en önemlisi cesaret- Bu öğretmenler için ne anlama geliyor? Öğrencilerin yeni gün boyunca 30 dakikalık 4 ders çalışmak, beynimizin mola beyin fırtınası teknikleri kullanılarak azaltılmış stres, artan Minds. 8(54). 2017). bilinir ve tükenmez, yenilenebilir, kirlilik içermeyen ve
Ne kadar çok pratik yapılırsa bu bağlantılar o kadar güçlü lendirici fırsatlarla donanmış hale getirilmelidir. bir şey öğrendiklerinde bunu bildikleri bir şeyle ilişkilendi- vermesini ve uyumasını sağlayarak uzun vadede daha iyi hafıza, geliştirilmiş ruh hali, artan odak ve konsantrasyon, Bruer, J. T. (1997). Education and the Brain: A Bridge Too Far. Educational MAKALE Biyohidrojen üretimi iki ana H2 üreten enzimin varlığı ile düşük maliyetli olması gibi
hale gelir. Bağlantılar güçlendikçe mesajlar (sinir uyarıları) rebilmeleri gerekir. Bu, güçlü nöral yollar oluşturur ve hatırlamasına yardımcı olur. Pratik yapmaya kısa bir ara motivasyon ve üretkenlikte artış, geliştirilmiş yaratıcılık ve Researcher, 26(8), 4–16. https://doi.org/10.3102/0013189X026008004 yönlendirilmektedir; hidrojenaz ve nitrojenaz (Mishra, 2016). büyük ilgi görmektedir (Hroncova, 2016).
giderek daha hızlı iletilir ve bu onları daha verimli hale Öğrenme, dikkate dikkat etme serüveni ile başlar. Başta hatırlamayı kolaylaştırır. Nörobilim eğitimi almış öğretmen- verdiğinizde diyelim ki 20 dakikalık bir teneffüs, nöronların zihinsel esneklik, geliştirilmiş düşünme ve reaksiyon süresi Bruer, J. T. (2006). Points of view: on the implications of neuroscience Hidrojenaz, hidrojenin proton ve elektronlara dönüşümünü Selülozca zengin biyokütle, yenil
getirir (Kania vd., 2017). Nöroplastisiteye göre beyin uyarılma-dikkat stratejileri işe koşulur. Bunun için temel ler bir öğrencinin beyninin tamamını nasıl aktif hale getire- yüzeyindeki reseptörlerin bakımını veya değiştirilmesini ve özgüven artırımı gibi pek çok etkinlik harekete geçirilir. research for the science of teaching and learning: are there any? CBE Life katalize eder ve üç sınıfa ayrılır; NiFe-hidrojenaz, FeFe-hidro- kolay bulunabilirliği, uzun
Sci. Educ. 5, 104–110. https://doi.org/10.1187/cbe.06-03-0153
temelli öğrenme; insanlar yeni kavramlar öğrendiklerinde, amaç-koşul-ilke; psikolojik rahatlık, zyolojik güvendir. ceğini bilir ve öğrencilerin öğrendiklerinin kalıcı olmasını sağlarsınız. Molalar, beyninize pekiştirmesi için zaman verir; Özet olarak diyebiliriz ki bütün öğrenmeler beyin temelli- jenaz ve Fe-hidrojenaz. (Ogata, 2020) Ayrıca, bu enzimler biyodönüşüm sağlaması, toksik olmaması, çevre dostu
yeni deneyimler yaşadıklarında veya belirli uygulamaları Öğrenciler en çok hata yaptıklarında öğrenirler. Önceki sağlar. Beyni anlamak öğretmenler için faydalı olabilirken yani beyniniz, nöronlarınız arasındaki bağlantılar için gerek- dir. Beyin temelli bir öğrenmede; öğrenmeyi kolaylaştır- Bowers, J. S. (2016). The practical and principled problems with educational BİYOKÜTLEDEN bilinen iki dark fermantasyon yoluna katılmıştır; 1 mol olması ve kirlilik içer
neuroscience. Psychological Review, 123, 600–612. [PubMed] [Google
yaptıklarında beyindeki nöral bağlantıların değişmesi, doğrularını ve yanlışlarını tekrar gözden geçirirler. Analitik bu bilgi bir öğrenci için de faydalı olabilir. li yapı taşlarını üretir (Duman, 2010; Duman, 2015). Öğre- mak için bir eğitim etkinliği sırasında farklı konu kategorile- Scholar] glikozdan teorik olarak 4 mol H2 verimi veren asetat yolu niyle günümüzde ikinci nesil biyoyakıt üretimi için ideal bir
yeniden haritalanması ve kendilerini yeniden düzenleme- ve eleştirel sorgulama süzgecinden geçen hatalara dayalı nen beyni inceleyen bilim insanları, öğrenme dönemleri rini iç içe geçirmek, detaylandırmak, sözelleştirmek, Cruickshank, W. M. (1981). A new perspective in teacher education: the BİYOHİDROJENE ile 1 mol glikozdan teorik olarak 2 mol H2 verimi ise bütirat adaydır (Ferdes, 2020). Lignoselülozik biyokütleler, yüksek
siyle gerçekleşir. her bir deneyim; yeni, yenilikçi, yaratıcı, girişimci, iletişim- 'Beyin uyumlu' bir sınıf, öğrenmenin olumlu duygularla arasındaki molaların ve uykunun öğrenmeyi artırdığını ve yazmak, çizmek ve paylaşmak öğrenme sürecini geliştirir. neuroeducator. J. Learning Disabilities, 14(6), 337–341. https://doi.or- yolu ile elde edilmektedir (Şekil 1). selülozik içerikleri nedeni ile biyolojik yollarla hidrojen

sel ve iş birlikli bir deneyim sağlar. Bu ise 21.yy’da öğrenci- bağlantısını sağlar. Beyin için çoklu algısal kayıt kanalları unutmayı en aza indirdiğini gözlemlediler. Beyin, öğrenme g/10.1177/002221948101400613 üretimi için sürdürülebilir ve yenilenebilir hammaddeler
Beyin temelli öğrenme ve eğitimsel nörobilim nedir? sürecinde bir konunun zamansal açıdan en iyi ilk bölümünü Bilgi ve teknoloji çağında eğitim, beynin içsel ve dışsal Dr. Nilgün CİVAŞ*
lerin kazanmaları gereken, 4C becerileri olarak adlandırı- kullanılarak algısal zenginlik oluşturulabilir (Duman, 2010). işleyişini ilkelerini, nasıl öğrendiğini, hatırladığını ve Duman, B. (2006). The effect of brain-based instruction to improve on olarak kullanılabilir.
Eğitimsel nörobilim, öğrenmenin nöral mekanizmaları lan; eleştirel, yaratıcı, iş birlikçi ve iletişimsel düşünme Öğretmenler, derslerde müzik kullanmaktan bazı duyuru ve son bölümünü hatırlar. Buna öncelik-sonralık etkisi zihinsel süreçlerini anlamakla başlamalıdır. students’ academic achievement in social studies instruction. Paper presen-
hakkındaki araştırma bulgularını eğitim uygulamalarına ve becerileridir. panosu gösterimlerine kadar pek çok zenginleştirme uygu- denir. Bu nedenle eğitim seansları ideal olarak 20 dakika- ted at the 9th International Conference on Engineering Education, San Selüloz, hemiselüloz ve lignin, lignoselülozik biyokütlenin
politikasına dönüştürmeyi ve eğitimin beyin üzerindeki laması kullanarak tüm öğrenciler için öğrenmeyi artırabilir. dan fazla olmamalı ve seansları ayıran planlı "beyin molala- Eğitimsel nörobilim ve nörobiyoloji açısından bakıldığında Juan, Puerto Rico. ana bileşenleridir ve bunların serbest formda bulunmaları,
etkilerini anlamayı amaçlayan disiplinlerarası bir araştırma RAS'ı etkinleştirmek için birçok faktöre yer verilebilir. Önce- Bu durum her bir çocuğun güçlü ve zayıf yönlerini düşün- rı" olmalıdır. öğrenme beyni değiştirmeyi içerir. Beyin değişimini etkile- Duman, B. (2010). The effects of brain-based learning on the academic dark fermantasyonu öncesinde etkili biyo-dönüşüm için
alanıdır. Eğitimsel nörobilim, öğretme ve öğrenme süreciy- likle öğrencilerin yaşına, sınıfına, hazırbulunuşluğuna meyi ve anlamayı gerektirir. Farklı seviyelerde nörokimya- Zamanı etkili kullanın. Üç zaman unsuru, öğrencilerin ne yen birçok faktörden biri de strestir. Orta derecede stres achievement of students with different learning styles. Educational Sciences: esastır (Akubude, 2021). Lignin ve hemiselülozun uzaklaştı-
Theory & Practice, 10(4), 2077-2103.
le ilgili olduğu için bağlanmayı, katılımı ve beyin gelişimi- uygun aktivitelerin kullanımı sağlanır. RAS sistemini aktive sallar farklı duygular yaratır. Öğretmenler; eğlenceli ve zaman ve ne kadar iyi öğrendiğini önemli ölçüde etkiler. öğrenme için faydalıdır, ha f ve aşırı stres ise öğrenme için rılması, optimum koşullar altında enzimatik hidroliz yoluyla
nin derinleştirilmiş bir anlayışını kucaklar. etmek için (Willis, 2010); ses yüksek ve alçak tonlarda güvenli, dolayısıyla öğrenme için beyinle daha uyumlu bir Öğretmenler, öğrenmeyi artırmak için sınıfta üç zaman zararlıdır. Yeterli uyku, beslenme ve egzersiz, güçlü öğren- Duman, B. (2015). Neden beyin temelli öğrenme [Why brain-based Artan dünya nüfusu ve hızlı kentleşme, büyük miktarda fosil MJ/kg) ve benzin (44 MJ/kg) gibi diğer gazlı yakıtlara selülo
kullanılmalı; öğretmenin kişisel görünümü temiz, bakımlı sınıf ve okul ortamı oluşturabilir. meyi teşvik eder. Aktif öğrenme beyin temelli bir öğrenme- learning]. (4th ed.). Pegem Akademi. hidroliz, yüksek miktarda glikoz üreterek, selülaz enzimleri
Beyin temelli öğrenme nedir? Bilişsel gelişim (öğrencilerin olmalı; içerik hem görünümü hem de içeriğin kendisi unsurunu (görev süresi, kavrama süresi ve uygun öğrenme dir. Aktif öğrenme, beyindeki çoklu nöral bağlantıları Fischer, K. W., Goswami, U., & Geake, J. (2010). The future of educational yakıt tüketimine ve atık oluşumuna neden olmuştur. Politi- kıyasla yüksek bir kalori k değere (120–142 MJ/kg) sahiptir ile lignoselülozik biyokütlenin karşılıklı e
yaşlandıkça, büyüdükçe ve sosyal olarak olgunlaştıkça nasıl açısından öğrencinin ilgisini çekici senaryolarla örüntülen- Beyin neden bazı bilgileri ve becerileri diğerlerinden daha süresi) etkili kullanmalıdır. uyaran ve hafızayı geliştiren süreçlerden yararlanır. En etkili neuroscience. Mind Brain Educ., 4(2), 68–80. https://doi.or- ka yapıcıların ve karar vericilerin katı önlemler almaması (Kadier, 2016). leştirilebilir (Wang, 2019).
farklı öğrendikleri gibi faktörler de dâhil olmak üzere) meli; anahtar noktalar renklendirilmeli; varyasyon olarak kolay hatırlar? Öğrencilere nasıl, ne zaman ve neden Sağlık ve egzersizlerle öğrenciler ziksel olarak ne kadar öğrenme, öğrenme görevi için beynin birden fazla bölgesi- g/10.1111/j.1751-228X.2010.01086.x halinde, enerjiye dayalı sera gazı emisyonlarının 2050 yılına Geleneksel olarak hidrojen, buhar reformasyonu ile doğal
beynin nasıl öğrendiğiyle ilgili en son bilimsel araştırmalara işaretleme, yazı tipi boyutları uygun düzeyde olmalı; seçenekler sunmalıyız? İlgili içerik ve öğrenci seçenekleri aktif ve meşgul olurlarsa öğrenme sonuçları o kadar iyi olur. nin işe koşulmasını içerir. Bu bölgeler hafıza, çeşitli duyular, Fuller, J. K., & Glendening, J. G. (1985). The neuroeducator: Professional of kadar iki kattan fazla artması beklenmektedir (IEA, 2015). gazdan üretilmekted
dayanan öğretim yöntemlerini, ders tasarımlarını ve okul müzik, dans, fotoğra ar, lm ve fragmanlar dersin kazanım- öğrenme için kritik öneme sahiptir. Öğretmenler, öğren- Örneğin, öğrencilerin derslerde ve gün boyunca yürüyüş istemli kontrol ve daha yüksek düzeyde bilişsel işlevsellik the future. Theory Into Practice, 24(2), 135–137. https://doi.or- Bu bağlamda, sürdürülebilir bir toplumda yaşama bilinci gazlaştırma ve su elektrolizidir. Ancak bu yöntemler hi
programlarını ifade eder. Duygusal ve bilişsel olarak insan larına yönelik kullanılmalı; çoğunlukla deneyimsel ve yansı- meyi öğrenciler için daha anlamlı hale getirmek için molaları vermelerine izin vermek öğrencileri canlandırır, gibi görevlerle ilişkilidir. g/10.1080/00405848509543161 insanları düşük karbonlu bir enerji üretimine yöneltmekte- jen üretmek için yenilenemeyen enerji kaynaklarını kullan- nin erişiminin artırılmasında önemli bir adımdır (Ch
yeni bilgiler öğrenirken beynin kendini değiştirme, tıcı öğrenme etkinliklerine yer verilmeli, akran geri bildiri- örüntülemelere dayalı duygu durumlarını ve motivasyon dikkat sürelerini artırır ve onları bilgileri akılda tutmaya Gallagher, K. (2005). Brain research and early childhood development: A dir (Tian, 2019). maktadır ve sürdürülebilir bir yol değildir (Manish, 2008). 2017). Lignoselülozik biyokütlenin ön işlem uygulamaları
yeniden haritalama ve yeniden düzenleme becerisini mi, aktif etkileşim, tartışma, çoklu duyusal öğrenme gibi tekniklerini harekete geçirebilir ve yeni bilgileri önceki daha iyi hazırlar. Beyin zihin üreten bir sosyal organdır. Düşünceler tohum primer for developmentally appropriate practice. Young Children, 60(4), Yakıtların ve genel olarak enerji sektörünün karbondan Günümüzde hidrojen, suyun elektrolizi, termokimyasal ziksel kimyasal ve biyolojik olmak
12–20.
gösterir. Bilgi etkili yollarla sunulduğunda beyin daha iyi yaklaşım, strateji ve etkinlikler kullanılmalıdır. bilgilerle ilişkilendirebilir. Ayrıca öğrencilere seçenekler gibidir. Onları dikkatinizle besler ve büyümelerine izin arındırılması, bu hedefe ulaşılmasında kilit bir rol oynamak- yöntemler ve biyolojik olmak üzere üç farklı yöntem kullanı- yapılabilir (Wei, 2016). Bunlar arasında, lignin içeriklerini
çalışabilir, dayanıklılığı artar ve genel çalışma zekâsı gelişir. sunarak motivasyonu ve hafızayı artırabilir ve yetenek Pozitif duygular başarılı bir öğrenmede katalizör görevini verirseniz büyümeye, güçlenmeye ve yaşamınızda tezahür Goswami, U. (2006). Neuroscience and education: from research to practice. tadır (IEA, 2015). Özellikle, kütle birimi başına en yüksek larak yaygın olarak üretilmektedir (Carmo, 2013). uzaklaştırmak için en etkili ve sıklıkla
Nat. Rev. 7(5), 406–413. https://doi.org/10.1038/nrn1907
Araştırmalar, beynin öğrenirken ziksel olarak değiştiğini Neden beyin temelli öğrenme ya da eğitimsel nörobilim düzeyleri ile öğrenme stillerini uyumlu hale getirebilirler. üstlenirler (Duman, 2006; Duman, 2015). Olumlu duygular etmeye dair doğal bir eğilimleri vardır. Onları güçlü kılan enerji içeriğine sahip karbonsuz hidrojen molekülü, işlem yöntemidir. Ancak, kimyasalların ve nötralize edici
göstermiştir. Böylece yeni beceriler ne kadar çok uygula- gereklidir? içindeki öğrenciler ne kadar mutlu olursa öğrenmeye ve sizin dikkatiniz, ilginiz ve coşkunuzdur. Bir eğitimci, öğret- Howard-Jones, P. A., Varma, S., Ansari, D., Butterworth, B., De Smedt, B., gelecekteki düşük karbon senaryolarında önemli bir enerji Hidrojen üretiminde biyolojik proses daha az maliyete ajanların yüksek maliyeti nedeniyle, bu işlem endüstriyel
Goswami, U., et al. (2016). The principles and practices of educational
nırsa öğrenme de o kadar kolay olur. Beyin temelli öğren- Öğretmenler ders sırasında sadece edindikleri teorik Değerlendirme ve geribildirim, beyin temelli bir program etkili düşünmeye de o kadar istekli olurlar. Öğretmenden men, akademisyen ya da bir ebeveyn olarak çocuklarınıza neuroscience: comment on bowers. Psychol. Rev. 123(5), 620–627. https://- taşıyıcısı olarak görülmektedir (Valente, 2017 ). sahip olması ve çeşitli biyokütle kaynaklarının/mikroorga-
me, öğretmenlerin bugün kullandığı yenilikçi yaklaşımlar- bilgiyi ifade etmekle kalmaz, aynı zamanda bir yandan yaklaşımında anında dönütler sağlanarak sinaptik bağlantı- gelen onaylar, öğrencinin benlik saygısını artırmanın bir ve öğrencilerinize karşı tutum ve düşünceleriniz onların doi.org/10.1037/rev0000036 nizmaların kullanımı ile diğer proseslere göre önemli tine ek olarak, lignoselülozik biyokütlenin selülaz enzimi
dan yalnızca biridir. belirli çalışma uygulamaları önererek teorik bir faaliyet ların doğru yapılanmasını sağlar. Öğretmenler, öğrenme yoludur. beyinlerindeki zihinsel yapılarını etkileyip sabit zihniyetli ya Kania, B. F., Wronska, D., and Zieba, D. 2017. Introduction to neural Biyohidrojen Üretimi avantajlara sahiptir (Xia, 2019). Biyolojik yolla hidrojen yoluyla enzimatik hidroliz maliyeti, endüstriyel ve ekono-
üretimi diğer zikokimyasal yöntemlere kıyasla, daha
mik uygulaması için bir başka dikkat edilmesi gereken

Beyin temelli öğrenme yaklaşımı; eğitimcilerin nasıl ve ne temelinden pratik bir temele geçiş yaparlar. Beynin öğren- sürecini geliştiren değerlendirme biçimlerini kullanabilirler. Öğrenciler hem yetişkinler hem de akranları ile iş birliği da gelişim zihniyetli bir zekâ algısına ve yapılanmasına plasticity mechanism. J. Behav. Brain Sci. 7(2),41–8. https://doi.or- Hidrojen (285.9 KJ. mol-1) enerjiye sahip olup, metan ve çevreci ve alternatif bir yöntemd
Geribildirim hızlı, belirli, çeşitli kaynaklardan gelmeli ve
g/10.4236/jbbs.2017.72005
hizmet edecektir.
öğrettiklerini, geçmiş eğitim uygulamalarına, yerleşik me şekli karmaşıktır; öğrenme, eğitimin yalnızca bir parça- öğrenme sürecine dâhil edilmelidir. yaparak nasıl ve neden etkili bir şekilde öğrenirler? Sınıfta Roediger, H.L. (2013). Applying cognitive psychology to education: Transla- petrol ile karşılaştırıldığında 3 kat daha fazla enerji taşımak- tasyon ve fotofermentasyon mikroorganizmalar tarafından tik enzimlerin kullanımı prosesin daha az uygulanabi
geleneklere veya öğrenme süreciyle ilgili varsayımlara sıdır,toplumun eğitim hede eri psikoloji için bile net değil- öğrenmeyi optimize etmek için öğretmenler, insan beyni- Eğitim sürecinde yaşanılan her deneyim sürekli olarak tional educational science. Psychological Science in the Public Interest, tadır (Murguzova, 2020). Bir başka ifade ile, hidrojen (H2), biyokütle kaynakları kullanılarak biyohidrojen üretimi almasına neden olmaktadır (Wang, 2018). F
değil de beyin ve öğrenme bilimine dayandırmaları dir ve bilimin eğitim pratiğine başarılı bir şekilde çevrilme- Nöronları tekrar tekrar aktive edin. Çok fazla pratik yapıla- nin sosyal bir beyin olduğu gerçeğini uygulayabilir. Grup beyin yapısını şekillendirir ve davranışları değiştirir. Bütün 14(1), 1–3. sıfır veya sıfıra yakın emisyonla temiz yanma özelliği nede- gerçekleştirilen proseslerdir. Dark fermentasyon, oksijensiz uygulamaları hammaddenin yüzey al
halinde öğrenmenin hızlandırılabileceği ve geliştirilebile- sinin karmaşık olduğu kanıtlanmıştır (Goswami, 2006; rak, örneğin bir arkadaşa bir kavram açıklanarak veya sınav çalışması yapılarak sınıf arkadaşlarıyla takım halinde duygu ve duyulara hitap etmeleri nedeniyle aktif katılımın Willis, J. (2010). Current Impact of Neuroscience in Teaching and Learning. niyle, geleneksel fosil yakıtlara , yenilenebilir ve çevre ortamda fermentatif bakteriler (Clostr
ceğine dair temel varsayımları kabul eder. Roediger, 2013). soruları cevaplanarak, hafızadan bilgi almaya çalışılarak çalışmak, öğrencilerin birbirlerinden öğrenmelerini sağlar. ve deneyimin beyindeki değişiklikler için bir ön koşul Mind, Brain, Education. (Ed. David Sousa). Solution Tree. dostu bir alternatiftir ve CH4 (50 MJ/kg), etanol (26.8 dan organik substratlar kullanılarak gerçekleştirilen biyohid- yapısının degredasyonunu amaçlamaktadır (Kumar, 200
*Dr., Buca , İnci Özer Tırnaklı Fen Lisesi, nilguncivas@gmail.com
yakınlarında zaman akışı ile ilgili popüler bilim kurgu lmle- açar (Lewis, 1976). Zaman yolculuğuna dair tüm bu teknik
rine konu olmuştur. tartışmaların ötesinde bir eleştiri de gelecekten gelen
zaman yolcularına ya da en azından bu yolculukların etkile-
Zamanla ilgili diğer bir bakış açısı, genel görelilik teorisinin rine dair bir gözlemimiz olmamasıdır. Bu tür sorulara ilginç
hâlihazırda kuantum mekaniğiyle olan bazı uyuşmazlıkların- bir çözüm ise Everett’in (2015) kuantum mekaniğine
dan doğar. Genel göreliliğin en temelinde yer alan zaman getirdiği bir yorum olan çoklu evrenler teorisini kullanarak
boyutu kuantum mekaniğinde çok daha farklı ele alınır. her bir zaman akışının ayrı bir evrende gerçekleştiğini
Bazı zikçiler kuantum genel göreliliği ve kuantum mekani- varsaymaktır. Ancak tüm bu tartışmalar ve teoriler kimi
ği birleştirerek kuantum kütleçekim teorisinde zamanın zaman bilimin tanımının sınırlarında yer almaktadır.
temel bir bileşen olmayabileceğini öne sürerler. Bu iddia,
zamanın gerçekte var olup olmadığını sorgulayan yorumla- Zamanın ziği kadar ilgi çekici bir diğer araştırma konusu
ra yol açsa da zamanın algıladığımız halinin geçerliliği ile da canlıların metabolik ve zihinsel olarak zamanı nasıl
çelişmez. Aslında zamanın gerçekten var olup olmadığına algıladıklarıdır. İlkel yaşam formlarından insanlara kadar
dair tartışmalar felsefede de önemli yer bulmuştur. Özellik- tüm canlılarda hemen hemen tüm temel yaşamsal süreçler
le McTaggart (1908) “Zamanın Gerçekdışılığı” (The Unrea- çoğunlukla günlük kimi zaman da aylık ve yıllık döngülere
lity of Time) adlı meşhur makalesinde geçmiş, şimdi ve sahiptir. Güneş ışığı gibi ziksel uyaranlardan gelen bilgiler
gelecek kavramlarının dilsel ifadelerinden yola çıkarak beynimizde bulunan özelleşmiş bir bölgede işlenerek
zamanın bir yanılsama olduğunu savunmuştur. temel ve ikincil biyolojik saatler kontrol edilir ve bu iç
biyolojik saatler temel olarak hücresel ve moleküler düzey-
Zaman hakkındaki en temel bilişsel kabullerimizden biri de deki düzenli süreçlere dayanır (Harmer vd., 2001). Düşün-
onun sadece tek yönde, hep ileriye doğru aktığıdır. Sir sel boyutta zaman algımızın beynimizde nasıl gerçekleştiği
Arthur Eddington (1927) bu sorunu ilk ele aldığında bunun ise görece daha az bilgi sahibi olduğumuz bir konudur.
evrenin temel bir özelliği olup olmadığını merak etmiştir. Olayların öncelik-sonralık sıralamasının algılanması, bunla-
Temel zik ve matematiksel eşitlikler açısından düşünüldü- rın anılarda depolanması ve çağrılırken her bir anının
ğünde zamanın belirli bir yönü olması için bir sebep yoktur. zamanla ilişkilendirilmesi beynin başta hipokampüs olmak
Ancak termodinamiğin ilkeleri ve entropi kavramları bu üzere birçok bölgesinin görev aldığı ve çeşitli nöroileticile-
yönler açısından bir fark tanımlar. Termodinamiğin ikinci rin kullanıldığı karmaşık bir süreçtir (Meck, 1996).
ilkesi, düzensizliğin bir ölçüsü olarak tanımlanabilecek
entropinin kapalı bir sistem için her zaman artacağını Evrendeki en temel kavramlar çoğunlukla zik açısından
öngörür. Bu da zamanın yönü ile ilgili gözlemsel bir ölçüt açıklanması en zor kavramlardır. Hâlihazırda evrenin sadece
sağlar. Hawking (1988) zamanın zyolojik ve psikolojik sınırlı bir bölgesine dair gözlemlerimiz olduğu, kuantum
okunun da zamanın termodinamik oku tarafından belirlen- mekaniği ve görelilik gibi teorileri geliştireli henüz sadece
diğini öne sürmüştür. Ayrıca kozmolojik açıdan evrenin bir yüzyıl geçtiği ve bilince dair tüm perspekti mizin antro-
genişlemesi ve kuantum mekaniksel açıdan dalga fonksiyo- pik olduğu düşünüldüğünde insanlığın evrenin doğasını
nun çökmesi , zamanın yönünü tanımlamak açısından birer anlama açısından geldiği nokta umut vericidir ama hala bu
ölçüt olarak kullanılabilir. Geri döndürülemez süreçler yapbozda eksik parçaların olduğu açıktır.
(irreversible processes) ve bilgi kaybı (information loss) ile
ilgili tüm bu ölçütler evrenin neden bu şekilde olduğunu
anlamamıza yardımcı olsa da tam bir açıklama sağlamaz. KAYNAKLAR
Ancak beynimizin neden zamanın sadece bir yönünü
hatırladığı ve şimdi kavramına dair kabullerimiz bu süreç- Barbour, J. (2001). The end of time: The next revolution in physics. Oxford
university press.
lerle ilişkilendirilebilir.
Eddington, A. (2019). The nature of the physical world: THE GIFFORD
Zamanla ilgili en ilgi çekici konulardan biri de şüphesiz LECTURES 1927. (Vol. 23). BoD–Books on Demand.
sayısız bilim kurgu kitabına ve lmine konu olmuş olan Einstein, A. (1905). On the electrodynamics of moving bodies. Annalen der
zaman yolculuğudur. Geçmişe gidip değişiklikler yapmanın physik, 17(10), 891-921.
bugünü nasıl etkileyeceğini düşünmek hepimizin deneyim- Einstein A. (1916). Die Grundlage der allgemeinen relativitätstheorie . Ann
lediği bir olgu olduğundan bu konunun bilimsel bir temele Phys., 354, 769–822.
oturtulabileceği üzerine tartışmaların popülerliği anlaşılabi- Everett, H. (1957). The Theory of the Universal Wavefunction, Thesis,
lir. Ancak bu tema çoğu eserde en temel mantık kurallarını Princeton University Press.
dahi altüst edecek şekilde kullanılmaktadır (Kaku, 2008). Harmer, S. L., Panda, S., & Kay, S. A. (2001). Molecular bases of circadian
Örneğin çoklukla zaman yolculuğu yapan kişinin bedeni ve rhythms. Annual review of cell and developmental biology, 17(1), 215-253.
zihni değişmeden kalmaktadır. Fizik açısından ise zaman Hawking, S. W. (1988). A Brief History of Time: From the Big Bang to Black
yolculuğu evrenin doğasına dair mevcut bilgilerimiz ışığın- Holes. Bantam Books.
da çoğunlukla olanaksız kabul edilir ancak bazı teorilerde Hossenfelder, S. (2022). Existential Physics: A Scientist’s Guide to Life’s
en azından matematiksel bir olasılık olarak ortaya çıkmak- Biggest Questions. Viking, 1-22.
tadır. Uzay zamanı bükerek evrenin dokusunda kısa yollar Kaku, M. (2008). A Scienti c Exploration into the World of Phasers, Force
oluşturan solucan deliklerinden, ışıktan hızlı hareket eden Fields, Teleportation, and Time Travel. Doubleday.
parçacıklar olan takyonlara kadar zaman yolculuğunun Lewis, D. (1976). The paradoxes of time travel. American Philosophical
olası olduğu pek çok teorik çerçeve çizilmiştir. Çoğu zaman Quarterly, 13(2), 145-152.
bilim kurgunun sınırında yer alan bu kirlerin karşılaştığı en McTaggart, J. E. (1908). The unreality of time. Mind, 17(68), 457-474.
temel güçlük, bu türden bir yolculuğun yol açabileceği Meck, W. H. (1996). Neuropharmacology of timing and time perception.
paradokslardır. Zaman akışında yaşanacak bir değişikliğin Cognitive brain research, 3(3-4), 227-242.
ileride zaman yolculuğunu ortaya çıkaran şartları ortadan Minkowski, H. (2013). Space and Time: Minkowski's papers on relativity.
kaldırması kaçınılmaz olarak döngüsel paradokslara yol Minkowski Institute Press.