Page 66 - özbakış ekım-2024 -
P. 66
ünyada meydana gelen değişimlerle paralel ola- Göreceli Yaş Etkisi ve Merkezi Sınavlar
Drak, eğitim sistemlerine dair tartışmalar da gün-
İlki 2018 yılında yapılan LGS (Liselere Geçiş Sistemi) ile
celliğini korumaktadır. Ülkeler geleceklerini inşa edecek ilgili Millî Eğitim Bakanlığı (MEB) sınav sonuçlarının açık-
çocuk ve gençlerini 21.yüzyılın gerektirdiği yetkinlikler lanmasının akabinde o yıl yapılan sınava dair rapor ya-
çerçevesinde yetiştirebilmek için “nasıl bir eğitim siste- yınlamıştır (MEB, 2018). Yayınlanan raporda katılan aday
mi?” sorusunu sormakta ve bu soruya bulduğu cevaplar sayısı, alt test ortalamaları, alt testlerin cinsiyetlere göre
doğrultusunda eğitim sistemlerinde değişimlere gitmek- karşılaştırılması; anne-baba eğitim düzeyi ve okul başarı
tedir. Ülkemizde de eğitim sistemi; okula başlama yaşın- puanı ile LGS sonucu arasındaki ilişkiyi gösteren sonuçlar
dan, merkezi sınavlara, okullar arası bölgesel farklılıklar- yer almaktadır.
dan ailelerin sosyo-ekonomik düzey farklılıklarına kadar MEB’in ortaöğretim kurumlarına ilişkin merkezi sınav-
birçok farklı başlıkta tartışılmaktadır.
larla ilgili yayınladığı raporlar haricinde 2018 yılından bu
Merkezi Sınavlar yana, alanyazında LGS başarısına ilişkin faktörlerin ince-
lendiği birkaç araştırma bulunmaktadır (Uçak-Ozan, 2021;
Eğitim sistemine dair yapılan tartışmaların odağında
merkezi sınavlar çok önemli bir yer tutmaktadır. Merkezi Doğan ve Oktay, 2022; Şahin vd., 2022; Yalçın, 2019). Bu
araştırmalardan bir kısmı LGS ya da sınava hazırlık süreç-
sınavlar başarı değerlendirmede, bir üst öğrenim kuru- leri ile ilgili öğretmen, öğrenci, veli ve yönetici görüşle-
muna geçişte kullanılmakta ve bireyin hayatında önemli rinin yansıtıldığı nitel çalışmalardır. Bir kısmı da emzirme
bir rol oynamaktadır. süresi, bebek beslenmesi ve gelişimi, anne-baba tutum-
Ülkemizde ortaokuldan liseye geçişte 1997 yılına ka-
dar farklı okul türlerindeki liseler birbirinden farklı sı- ları ve babanın bebek bakımına katılımı ile LGS sonuçları
arasındaki ilişkiyi inceleyen nicel çalışmalardır.
navlar ile öğrenci alırken, 1997 yılında merkezi sınav uy- 2018 yılından beri uygulanan LGS sonuçlarına dair araş-
gulamasına geçilmiştir. 1997 yılında LGS (Liselere Geçiş tırmalar incelendiğinde, merkezi sınav (LGS) sonuçları ile
Sınavı) ile başlayan, sonrasında 2005 yılında OKS (Orta- ilkokula başlama yaşı (ay olarak) arasındaki ilişkiyi ortaya
öğretim Kurumları Seçme ve Yerleştirme Sınavı), 2009 koyan herhangi bir araştırmaya rastlanmamıştır.
yılında SBS (Seviye Belirleme Sınavı), 2013 yılında TEOG Gaziemir Rehberlik ve Araştırma Merkezi olarak ger-
(Temel Eğitimden Ortaöğretime Geçiş) olarak güncelle- çekleştirdiğimiz “Okula Başlama Yaşının LGS Başarısına
nen merkezi sınav uygulaması, 2017 yılında yapılan de- Etkisi” araştırması ile alanyazına katkı sunmayı amaçladık.
ğişiklikler ile tekrar LGS (Liselere Geçiş Sistemi) şeklinde
düzenlenmiştir. ÖRNEKLEM
Okula Başlama Yaşı ve Göreceli Yaş Etkisi Araştırmamız; Gaziemir ve Menderes İlçelerindeki res-
mi okullarda 2022-2023 eğitim-öğretim yılında eğitim gö-
Ülkeler bazında ilkokula başlama yaşı farklılık göster-
mekle birlikte, okula başlama yaşının belirlenmesinde ren 8.sınıf öğrencileri arasında yapılmıştır. Araştırmada
Gaziemir bölgesinde 16 okulda 1435, Menderes bölgesin-
genel olarak iki yol izlenmektedir. Bu yollardan biri, tak- de 16 okulda 744 olmak üzere toplamda 2179 öğrencinin
vim yaşı üzerinden birinci sınıfa başlama yaşının belir- verileri kullanılmıştır.
lenmesidir. Diğer yol ise takvim yılı içinden bir kesme
tarihin esas alınarak (Örneğin bu yıl bu kesme tarih 30 Veri Toplama Süreci ve Analizi
Eylül 2024’tür) birinci sınıfa başlama yaşının belirlenme- Araştırma kapsamında okullardan öğrencilerin 2023
sidir. Ülkemizde okula başlamada kullanılan yol genel yılı merkezi sınav sonuçları ile doğum tarihi bilgileri alın-
hatlarıyla ikinci yol olmakla birlikte hangi yöntem kul- mıştır. Elde edilen veriler varyans analizi yapılarak değer-
lanılırsa kullanılsın aynı dönemde birinci sınıfa başlayan lendirilmiştir.
öğrenciler arasında yaş farkı kaçınılmazdır.
Örneğin 2024-2025 eğitim öğretim yılında güncel Bulgular
uygulama çerçevesinde, özel /istisnai bir durumu ol- Araştırma kapsamında öğrenciler; okula başlama yaş-
mayan çocuklar temel alındığında; Ekim 2017 doğumlu larına göre 6 kategoriye ayrılmıştır.
(83 aylık) bir çocuk ile Mart 2019 doğumlu (66 aylık) bir
çocuğun aynı anda okula başlaması ve aynı sınıfta olma 1.kategori okula başladığında 70 aylık ve altı olanlar,
ihtimalleri vardır. Dolayısıyla “göreceli olarak en küçük” 2.kategori okula başladığında 71-72 aylık olanlar, 3.ka-
olan (G = 0) ile “göreceli olarak en büyük” olan (G = 17) tegori okula başladığında 73-74 aylık olanlar, 4.kategori
arasında 17 ay farkı olacaktır. Aynı sınıftaki öğrenciler okula başladığında 75-76 aylık olanlar, 5.kategori okula
arasındaki bu yaş farkı doğum günü, doğum ayı, okula başladığında 77-79 aylık olanlar, 6.kategori okula baş-
başlama yaşı, doğum mevsimi ya da göreceli yaş etki- ladığında 80 aylık ve üstü olan öğrencilerden oluşturul-
si olmak üzere değişik şekillerde adlandırılabilmektedir muştur. Tablo 1 de kategoriler ve kategorilerdeki öğrenci
(Baker vd., 2010; Bedard ve Dhuey, 2006; Thompson sayıları belirtilmiştir.
vd., 1999; Wienen vd., 2019).
66 Özel Eğitim ve Rehberlik Dergisi