Page 66 - özbakış ekım-2024 -
P. 66

ünyada  meydana  gelen  değişimlerle  paralel  ola-  Göreceli Yaş Etkisi ve Merkezi Sınavlar
          Drak, eğitim sistemlerine dair tartışmalar da gün-
                                                                 İlki 2018 yılında yapılan LGS (Liselere Geçiş Sistemi) ile
        celliğini korumaktadır. Ülkeler geleceklerini inşa edecek   ilgili Millî Eğitim Bakanlığı (MEB) sınav sonuçlarının açık-
        çocuk  ve  gençlerini  21.yüzyılın  gerektirdiği  yetkinlikler   lanmasının  akabinde  o  yıl  yapılan  sınava  dair  rapor  ya-
        çerçevesinde yetiştirebilmek için “nasıl bir eğitim siste-  yınlamıştır (MEB, 2018). Yayınlanan raporda katılan aday
        mi?” sorusunu sormakta ve bu soruya bulduğu cevaplar   sayısı, alt test ortalamaları, alt testlerin cinsiyetlere göre
        doğrultusunda eğitim sistemlerinde değişimlere gitmek-  karşılaştırılması; anne-baba eğitim düzeyi ve okul başarı
        tedir. Ülkemizde de eğitim sistemi; okula başlama yaşın-  puanı ile LGS sonucu arasındaki ilişkiyi gösteren sonuçlar
        dan, merkezi sınavlara, okullar arası bölgesel farklılıklar-  yer almaktadır.
        dan ailelerin sosyo-ekonomik düzey farklılıklarına kadar   MEB’in ortaöğretim kurumlarına ilişkin merkezi sınav-
        birçok farklı başlıkta tartışılmaktadır.
                                                               larla ilgili yayınladığı raporlar haricinde 2018 yılından bu
        Merkezi Sınavlar                                       yana, alanyazında LGS başarısına ilişkin faktörlerin ince-
                                                               lendiği birkaç araştırma bulunmaktadır (Uçak-Ozan, 2021;
          Eğitim sistemine dair yapılan tartışmaların odağında
        merkezi sınavlar çok önemli bir yer tutmaktadır. Merkezi   Doğan ve Oktay, 2022; Şahin vd., 2022; Yalçın, 2019). Bu
                                                               araştırmalardan bir kısmı LGS ya da sınava hazırlık süreç-
        sınavlar başarı değerlendirmede, bir üst öğrenim kuru-  leri ile ilgili öğretmen, öğrenci, veli ve yönetici görüşle-
        muna geçişte kullanılmakta ve bireyin hayatında önemli   rinin yansıtıldığı nitel çalışmalardır. Bir kısmı da emzirme
        bir rol oynamaktadır.                                  süresi, bebek beslenmesi ve gelişimi, anne-baba tutum-
          Ülkemizde ortaokuldan liseye geçişte 1997 yılına ka-
        dar  farklı  okul  türlerindeki  liseler  birbirinden  farklı  sı-  ları ve babanın bebek bakımına katılımı ile LGS sonuçları
                                                               arasındaki ilişkiyi inceleyen nicel çalışmalardır.
        navlar ile öğrenci alırken, 1997 yılında merkezi sınav uy-  2018 yılından beri uygulanan LGS sonuçlarına dair araş-
        gulamasına geçilmiştir. 1997 yılında LGS (Liselere Geçiş   tırmalar incelendiğinde, merkezi sınav (LGS) sonuçları ile
        Sınavı) ile başlayan, sonrasında 2005 yılında OKS (Orta-  ilkokula başlama yaşı (ay olarak) arasındaki ilişkiyi ortaya
        öğretim  Kurumları  Seçme  ve  Yerleştirme  Sınavı),  2009   koyan herhangi bir araştırmaya rastlanmamıştır.
        yılında SBS (Seviye Belirleme Sınavı), 2013 yılında TEOG   Gaziemir  Rehberlik  ve  Araştırma  Merkezi  olarak  ger-
        (Temel Eğitimden Ortaöğretime Geçiş) olarak güncelle-  çekleştirdiğimiz  “Okula  Başlama  Yaşının  LGS  Başarısına
        nen merkezi sınav uygulaması, 2017 yılında yapılan de-  Etkisi” araştırması ile alanyazına katkı sunmayı amaçladık.
        ğişiklikler ile tekrar LGS (Liselere Geçiş Sistemi) şeklinde
        düzenlenmiştir.                                       ÖRNEKLEM

        Okula Başlama Yaşı ve Göreceli Yaş Etkisi                Araştırmamız; Gaziemir ve Menderes İlçelerindeki res-
                                                               mi okullarda 2022-2023 eğitim-öğretim yılında eğitim gö-
           Ülkeler bazında ilkokula başlama yaşı farklılık göster-
         mekle birlikte, okula başlama yaşının belirlenmesinde   ren  8.sınıf  öğrencileri  arasında  yapılmıştır.  Araştırmada
                                                               Gaziemir bölgesinde 16 okulda 1435, Menderes bölgesin-
         genel olarak iki yol izlenmektedir. Bu yollardan biri, tak-  de 16 okulda 744 olmak üzere toplamda 2179 öğrencinin
         vim yaşı üzerinden birinci sınıfa başlama yaşının belir-  verileri kullanılmıştır.
         lenmesidir. Diğer yol ise takvim yılı içinden bir kesme
         tarihin esas alınarak (Örneğin bu yıl bu kesme tarih 30   Veri Toplama Süreci ve Analizi
         Eylül 2024’tür) birinci sınıfa başlama yaşının belirlenme-  Araştırma  kapsamında  okullardan  öğrencilerin  2023
         sidir.  Ülkemizde  okula  başlamada  kullanılan  yol  genel   yılı merkezi sınav sonuçları ile doğum tarihi bilgileri alın-
         hatlarıyla ikinci yol olmakla birlikte hangi yöntem kul-  mıştır. Elde edilen veriler varyans analizi yapılarak değer-
         lanılırsa kullanılsın aynı dönemde birinci sınıfa başlayan   lendirilmiştir.
         öğrenciler arasında yaş farkı kaçınılmazdır.
           Örneğin  2024-2025  eğitim  öğretim  yılında  güncel   Bulgular
         uygulama  çerçevesinde,  özel  /istisnai  bir  durumu  ol-  Araştırma kapsamında öğrenciler; okula başlama yaş-
         mayan çocuklar temel alındığında; Ekim 2017 doğumlu   larına göre 6 kategoriye ayrılmıştır.
         (83 aylık) bir çocuk ile Mart 2019 doğumlu (66 aylık) bir
         çocuğun aynı anda okula başlaması ve aynı sınıfta olma   1.kategori    okula   başladığında    70 aylık ve altı olanlar,
         ihtimalleri vardır.  Dolayısıyla “göreceli olarak en küçük”   2.kategori  okula  başladığında  71-72  aylık  olanlar,  3.ka-
         olan (G = 0) ile “göreceli olarak en büyük” olan (G = 17)   tegori  okula  başladığında  73-74  aylık  olanlar,  4.kategori
         arasında 17 ay farkı olacaktır. Aynı sınıftaki öğrenciler   okula  başladığında  75-76  aylık  olanlar,  5.kategori  okula
         arasındaki bu yaş farkı doğum günü, doğum ayı, okula   başladığında 77-79 aylık olanlar, 6.kategori  okula  baş-
         başlama yaşı, doğum mevsimi ya da göreceli yaş etki-  ladığında  80 aylık ve üstü olan öğrencilerden oluşturul-
         si olmak üzere değişik şekillerde adlandırılabilmektedir   muştur. Tablo 1 de kategoriler ve kategorilerdeki öğrenci
         (Baker vd., 2010; Bedard ve Dhuey, 2006; Thompson     sayıları belirtilmiştir.
         vd., 1999; Wienen vd., 2019).

        66   Özel Eğitim ve Rehberlik Dergisi
   61   62   63   64   65   66   67   68   69   70   71