Page 61 - akademi 2 e dergisi
P. 61

MAKALE










            antik dönemden başlayarak eğitimde bazı sistematikleşme   düzenler ancak amacı olmayan şeyleri de öğrenene bağlı                                                                                                                                                  zanımı sınıfta, okulda ya da okul dışı ortamlarda işleyebilir.   me ortamlarında drama vb. dersler açılmıştır. Üniversite ve
            çabalarını beraberinde getirmiştir. Öğrenme ve öğretim   olarak öğretir  ya da öğrenen kendi  öğrenir denilebilir.                                                                                                                                                Okul dışı öğrenme ortamlarında eğitimde yaratıcı drama-  sivil toplum kuruluşları dışında da örneğin TÜBİTAK bilim
            kavramları bu dönemde so stler, eğitimciler, bilim insanla-  Basitçe o anla ya da durumla öğrenme anında başa çıkabil-                                                                                                                                            nın kullanımını 1900’lerin başında yöntemin daha ilk   kampları/okulları projelerinde bazı başlıklarda dramanın
            rı, sanatçılar sayesinde belli noktaya getirilmiş hatta bir   mek için oluşturulmuş bir öğrenme şeklidir. Günümüz                                                                                                                                                 yapılandığı zamanlarda görmek mümkündür. Dramada   zorunlu yöntem olarak bulunmasını ve okul dışı öğrenme
            nevi bugünlerin temeli atılmıştır. Sonrasındaki klasik   postmodern eğitiminde öğrenmelerin gitgide bu noktada                                                                                                                                                    mekân sınırlaması olmaması ve yukarıda sayılan özellikleri   ortamlarında drama yönteminin kullanılmasını sağlamıştır.
            dönemle ise okul kavramı daha çok kuramsallaşma döne-  yoğunlaşacağı öngörülmektedir. Çünkü bağımsız öğrenme                                                                                                                                                      sayesinde dünya genelinde birçok okul dışı çalışmada işe   Son yıllarda MEB öğretim programlarında yapılan düzenle-
            mine  girip  yüzyılları  kapsayan  eğitim-öğretim  bakış  açısı   modellerine daha fazla ilgi duyan öğrencilerin yatkınlıkları                                                                                                                                    koşulduğu bilinmektedir. Bu noktada farklı mekânlarda   melerle özellikle örgün eğitim kurumlarında müze eğitimi
            oluşturulmuştur. Modern dönemde ise hem teknoloji hem   da bu yönde artmıştır. Örneğin alfa kuşağı insanlar non-for-                                                                                                                                              çalışmaların başlangıcı olarak dramanın da ilk örneklerinin   çalışmaları, resim-iş, sosyal bilgiler, hayat bilgisi vb. birçok
            de  sosyoekonomik yapılardaki  değişimlerle eğitim-öğre-  mal öğrenmeleri drama, sosyal deneyler, sosyal medya,                                                                                                                                                   görüldüğü İngiltere’yi söylemek doğru olacaktır. San   dersin içeriğine entegre edilmiştir. Bununla bağlantılı
            tim tam sistemli ve spesi k derinleşmeleri barındıran ana   metaverse vb. yöntem ve araçlarla benimsemeye başla-                                                                                                                                                  (2018) okul ve müze ilişkisinin ilk olarak 1894-95 yıllarında   olarak da bazı eğitim fakültelerinde müze eğitimi dersleri
            ve yan bilim dallarıyla kendini üst seviyede dünyanın en   mıştır.                                                                                                                                                                                                İngiltere’de açılan Haslemere Müzesi ile ortaya çıktığını   seçmeli olarak görülmeye başlamış ve nihayetinde
            önemli bilim alanı haline getirmiştir. Postmodern dönemle                                                                                                                                                                                                         belirtmiştir. Eğitimde yaratıcı dramanın kullanımı sınıf içi   2018-2019 eğitim-öğretim yılıyla beraber de tüm fakülte-
            beraberse eklektik yaklaşımlarla eğitim öğretim tekrar   Rastlantısal(tesadü )  öğrenme ise  öğretmen  tarafından                                                                                                                                                 öğretim çalışmalarının dışında 20. yüzyılda okul dışı ortam-  lerde yetkin öğretim elemanı bulunması dâhilinde seçmeli
            tümel bir hal alıp okulun içinden hayatın sokaklarına hatta   oluşturulmamış, planlanmamış rastgele olarak öğrenme                                                                                                                                                larda özellikle galeri ve müze eğitimi çalışmalarıyla İngilte-  ders olarak programda yer alması için olanak sağlanmıştır.
            uzayın derinliklerine kadar kendine yer bulmaya çalışmak-  anında ortaya çıkan öğrenmelerdir. Yazının başında bahse-                                                                                                                                              re’de  başlasa  da yaratıcı dramanın  eğitimde kullanımına   Görülmektedir ki eğitimde yaratıcı drama yöntemi ülkemiz-
            tadır. Günümüzde bireysel öğrenmenin ve yapılandırmacı-  dilen en ilkel öğrenme şeklimizdir diyebiliriz. Yaşamımız                                                                                                                                                Almanya ve Amerika’da da okul dışı öğrenme ortamı   de ve dünyada okul dışı öğrenme ortamlarında önemli bir
            lık gibi kavramların tüm dünyada ön plana çıktığını   boyunca basit düzeydeki birçok öğrenmemizi bu şekilde                                                                                                                                                       çalışmalarında sıklıkla rastlanmaktadır. Bu uygulamalar,   yere sahiptir.
            görmekteyiz. Özellikle bu iki kavram öğrenme şekillerimizi   yaparız. İnsanoğlunun en eski ve en doğal öğrenme                                                                                                                                                    müze gezilerinin alışılagelmiş doğrudan gezme, gezdirme,
            ve mekânlarımızı doğrudan etkilemektedir.         şeklidir. Örneğin bir kişiyle tanıştığımızda ondan alacağımız                                                                                                                                                   uzman eşliğinde gezme vb. uygulamalara göre daha   Bu noktada öğretmenlerin okul dışı öğrenmelerde kullana-
                                                              bilgiler tesadü  olarak öğrenmemize sebep olur. Bir öğren-                                                                                                                                                                                                        bilecekleri yöntemler için hizmet içi eğitimlere, projelere ya
            Örneğin 20. yüzyılın başlarında okul bahçesi, laboratuvar-  me amacı taşımadan oluşan bir öğrenme şeklidir.                                                                                                                                                       anlamlı, kalıcı ve nitelikli geçmesi için yapılmaya başlanmış-  da özel kurslara katılarak kendilerini geliştirmeleri öğrenci-
            lar, kütüphaneler, eğitim-öğretim bahçeleri ve işlik/atölye-                                                                                                                                                                                                      tır. Son yüzyılda eğitim bilimlerinde ve müzecilik anlayışın-  lerin çok yönlü gelişimlerini destekleyecektir. Çünkü okul
            ler  sınıf  dışı  ortam  sayılırken  günümüzde  sınıf  dışı  ortam   İnformal öğrenme ortamı ise yukarıda bahsedilen bu                                                                                                                                           da gelişmelerle başlı başına bir alan olarak müze pedagoji-  dışı öğrenme ortamlarının  belki de en önemli  etkisi
            denilince daha çok halka açık parklar, bahçeler, müzeler,   öğrenmelerin dışında bir kavramdır. İnformal öğrenme;                                                                                                                                                 si/eğitbilimi kavramını ortaya çıkmıştır.         eğitim-öğretime dâhil olan bireyler kadar o alanlarda bil il
            sergiler, galeriler, doğal yaşam alanları, milli parklar, tema   okul, sınıf, okul bahçesi, laboratuvar vb. yalıtılmış ortamla-                                                                                                                                   Dünyadaki bu bakış açısıyla müze eğitimi ve eğitimde   bulunan, gezen, çalışan bireylerin de bu eğitimin bir parça-
            parkları, hayvanat bahçeleri, sokaklar vb. düşünülmektedir.   rın dışındaki tüm öğrenme ortamları için kullanılabilmekte-                                                                                                                                         yaratıcı drama çalışmaları öncelikli olarak müze, galeri ve   sı, izleyicisi hatta bazen katılımcısı olmalarına olanak sağla-
            Sınıf/okul dışı öğrenme ortamı olarak sayılan bu mekânlara   dir. Örneğin günlük yaşamda karşılaştığımız bir sokaktan,                                                                                                                                            sergilerde görülse de okul dışı diğer ortamlarda da bu   maktır. Bu bakış açısıyla bakıldığında öğretmen, okul dışı
            informal öğrenme ortamları da denmektedir. Milli Eğitim   parktan, meydandan, heykelden veya özel izinle girilen                                                                                                                                                  yöntemin kullanılması ve eğitimlerin uygulanması fazla   öğrenme ortamlarında eğitim öğretim yaptığında tüm
            Bakanlığının ilköğretim Kurumları Fen Bilimleri Programın-  müze ya da deney ortamlarına kadar pek çok yeri kapsa-               taşındığı durumlarda böyle bir emek harcamadan doğal   Eğitimde  yaratıcı  drama  yöntemi,  San  (1990)  tarafından              zaman  almamıştır. Ülkemizde  1990’lardan  beri eğitimde   halka yönelik bir eğitime imza atmaktadır. Bu etkinin olma-
            da (3.-8.  Sınıf) (2018), informal  öğrenme ortamlarından   maktadır.                                                            yollarla öğrenenin dikkati çekilmekte, motivasyonu sağlan-  şöyle tanımlanmaktadır: “Doğaçlama, rol oynama vb.                   yaratıcı drama yöntemini merkeze alarak yapılan müze ve   sının belki en önemli sebeplerinden biri de eğitimde yaratı-
            (müzeler,  botanik  bahçeleri,  bilim  merkezleri,  hayvanat   Öğretmenler artık sınıfa ya da okula bağımlı değil kazanı-        maktadır. Öğrenen bu noktada hem planlanan öğrenmele-  tiyatro ya da drama tekniklerinden yararlanılarak bir grup                okul dışı öğrenme ortamlarına yönelik birçok kitap, tez,   cı drama uygulamalarında yer alan doğaçlama, eğlenerek
            bahçeleri, planetaryumlar, doğal ortamlar vb.) yararlanıl-  ma, kavrama bağlı olarak farklı mekân arayışı içine girmiş-          ri hem de kendi istediği öğrenmeleri bir arada gerçekleşti-  çalışması içinde bireylerin bir yaşantıyı, bir olayı, kimi          makale  ve araştırma projelerine  rastlanmaktadır. Müze   öğrenme ve oyunların eğitim grubu dışındakiler tarafından
            ması tavsiye edilmektedir (Elmas, Aslan & Hakverdi Can,    lerdir.  Çağdaş öğretmenler hem  zik, kimya, biyoloji,                rebilmektedir. Yani informal ortamlarda (okul dışı) öğren-  zaman bir soyut kavramı ya da bir davranışı, eski bilişsel           eğitimi, müzecilik ve eğitimde yaratıcı drama ile ilgili olarak   da ilgi çekici görülmesidir.
            2021).                                                                                                                           meler informal, nonformal, tesadü  ve formal öğrenmeleri   örüntülerin yeniden düzenlenmesi yoluyla ve gözlem,                   Çağdaş Drama Derneği (ÇDD) başta olmak üzere çeşitli
                                                              matematik  gibi  alanları,  doğrudan  doğanın içinde  bu
            İnformal öğrenme ortamları ve informal öğrenme kavram-  olguları inceleyerek yaşantı haline getirmek hem de sosyal               bir arada sunabildiği için birçok açıdan klasik öğrenmelere   deneyim duygu ve yaşantıların gözden geçirildiği oyunsu            üniversiteler, Milli Eğitim Bakanlığı gibi kurum ve kuruluşlar   KAYNAKLAR
                                                                                                                                             üstünlük sağlamaktadır.  Türkmen vd. (2016) çalışmalarında
            ları bazen karıştırılmaktadır.  Rogers(1992), öğrenmeyi   bilimlerden tarih, coğrafya, edebiyat gibi alanları okul dışı          informal öğrenme ortamları için iki ana etkinin altını   süreçlerde anlamlandırması, canlandırmasıdır.” Günümüz-                 ulusal/uluslararası sempozyumlar, konferanslar, seminerler   Adıgüzel, H. Ö. (2000). Eğitim bilimlerinde (Güzel sanatlar eğitiminde) bir
            formal, informal öğrenme, non-formal öğrenme ve rastlan-  ortamlarda öğrencilerine yaşatarak öğrenme fırsatını, klasik           çizmektedirler. Bunlar bilginin uzun dönemli etkisi/kalıcılığı   de Türkiye’de geçerli olarak kullanılan ismi “eğitimde          ve çalıştaylar düzenlemişlerdir.  Bu çalışmaların ilki Antal-  uzmanlık  alanı olarak  kültür  pedagojisi. [Yayımlanmamış  doktora tezi].
            tısal öğrenme şeklinde dört başlıkta incelemiştir.  sınıf  öğrenmelerine  göre  daha  nitelikli  bir  öğretim  yolu              ve öğrenmeyi destekleyici etkisidir.  Dünya genelindeki   yaratıcı drama” olmasına karşın, Adıgüzel’in (2013) de                 ya’da T.C. Kültür Bakanlığının katkıları ile Uluslararası   Ankara Üniversitesi.
                                                              olarak görmektedirler. Bu noktada önemli olan şey ise son                                                                        belirttiği gibi kavram alan yazında “drama, yaratıcı drama,                    Amatör Tiyatrolar Birliği’nin (International Amateur Theatre   Adıgüzel, Ö. (2013). Eğitimde yaratıcı drama. Pegem Akademi.
            Formal öğrenme başlığında öğrenci ve öğretmende kasıtlı   yüzyıl içinde yaparak yaşayarak öğrenme anlayışına uygun               çalışmalardan da örnekler vererek yazarlar, öğrenen birey-  eğitimde yaratıcı drama, eğitsel drama, eğitimde drama”              Association-AITA/IATA) 1992 yılında yapılan “Dünya Çocuk-
            olarak yapılan davranışlar gözlemlenmektedir. İki taraf da   yöntem ve tekniklerin öğrenme ortamları için geliştirilmesi-        lerin  bu  ortamlarda  öğrenme  motivasyonlarının  arttığını   vb. şekillerde dile getirilmektedir. Kavrama ilişkin adlandır-    ların Tiyatroları Festivali 2”de gerçekleştirilen “Müzede   Elmas, C. , Aslan, O. & Hakverdi Can, M. (2021). Fen bilgisi öğretmen
            eğitim-öğretim konusunda belli izlekleri yerine getirmek   dir. Bu noktada özellikle eğitimde yaratıcı drama gibi                ortaya koymuştur. Diğer etki olan kalıcı öğrenme için de   malar farklı olsa da genel olarak tanımlamaların nitelik ve           Drama” atölyesidir. Bu çalışma Antalya Arkeoloji Müzesinde   adaylarının informal öğrenme ortamları hakkındaki görüşleri: MTA gezi
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                örneği. İnformal Ortamlarda Araştırmalar Dergisi, 6 (1), 24-42. https://dergi-
            için sözlü/sözsüz, yazılı/yazısız bir anlaşma yaparlar. Örne-  yöntemler öğretmenlerin farklı alanlarda, mekânlarda ve           özellikle  yaparak  yaşayarak  öğrenme  temeline  dayanan   kapsam bakımından aynı olduğu söylenebilir. Milli eğitim             uluslararası eğitmenler (Bernd Ruping – Almaya, Anna   park.org.tr/tr/pub/jrinen/issue/63074/738225
            ğin öğretmenlerimizin aldığı hizmet içi eğitimler genellikle   farklı kazanımlara uygun çalışmasına olanak sağlayacak            çalışmaların bireyler için anlamlı öğrenmeleri beraberinde   kitaplarında genellikle “drama” sözcüğüyle kendine yer              Jeppesen – İzlanda, Richard Finch - İngiltere) yönetiminde   Erem, E. (2015). Görsel sanatlar eğitimi ve drama. okul öncesinden ilköğre-
            bu şekildedir.                                                                                                                   getirdiğini belirtmiştir. Orion ve Hofstein (1994) ise   bulan eğitimde yaratıcı drama yöntemi, bir sanat dalı                   gerçekleştirilmiştir  (Adıgüzel, 2000). 1995’te ise ÇDD 6.
                                                              şekilde evrimleşmiştir.                                                                                                                                                                                                                                           time kuramdan uygulamaya drama. T. Erdoğan (Ed).  Eğiten Kitap.
            İnformal öğrenme ise eğitimci tarafından tasarlanan ama                                                                          informal öğrenme ortamlarında olması gereken özellikleri   olarak ortaya konulan tiyatro/drama ile karıştırılmaması              Uluslararası Eğitimde Drama Semineri’nin başlığını   Erem, E. (2019). Farklı mekanlarda drama uygulamaları. T. Erdoğan, E. Erem
                                                                                                                                             yedi başlıkta ele almıştır (akt. Türkmen vd., 2016). Bunlar;
            öğrencinin bildiği veya doğrudan hede ediği bir öğrenme   Öğrenen açısından bakıldığında doğa ya da özel alanlar                 yaparak yaşayarak öğrenmeyi, açık uçlu öğrenme süreleri-  açısından tam adıyla yazıda yer almıştır.                              “Drama, Maske, Müze” olarak belirlemiş ve birçok müze   (Ed), Eğiten Kitap.
            söz konusu değildir. Örnek olarak reklamlar bu başlık için   (müze, ören yeri, galeri vb.) bireyin öğrenme motivasyonu-          ne olanak sağlayabilmesi, eğlenceli, gönüllü öğrenme,   Öncelikle bireysel öğrenmeyi ve grupla beraber yaşantısal                eğitimi ile eğitimde yaratıcı dramayı birleştiren atölye,   Erem, E. (2019). Sınıf öğretmeni adaylarının seçmeli müze eğitimi dersine
            uygundur. Örgün ve yaygın eğitim noktasından bakılınca   nu sosyal ve duygusal açıdan olumlu yönde etkilemektedir.               öğrenenin  kontrol edebileceği  öğrenme  durumları,   öğrenmeyi merkeze  alarak kendini gösteren eğitimde                        çalıştay, toplantı yapılmıştır. 1995’teki bu uluslararası   ilişkin görüşleri. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Pamukkale Üniversitesi.
            informal öğrenmede öğreten kasıtlı, öğrenen kasıtsızdır   Bu durum öğrenmenin klasik mekân ve öğrenme stillerine                 problem çözme süreçlerinde ardıllık beklenmemesi ve   yaratıcı drama yönteminin temeli “bireyler arası iletişim,                 seminerle de müze, müzecilik, müze eğitimi ve eğitimde   Rogers, A. (1992). Adults learning for development. Cassell.
            denilebilir. Yani öğrenci öğrenme yaşantısının içinde   göre daha kalıcı ve anlamlı olmasını sağlamaktadır. Bunun                amaca uygun olarak öğretmen-öğrenci arasındaki bağın   etkileşim, özgün bilgi üretimi, empati becerisi artışı, yaratı-           yaratıcı drama ilişkisi kurulmuştur. Bu seminerden sonra   San, İ. (1990). Eğitimde yaratıcı drama. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri
            öğrenmeye başlar. İnsan doğası gereği de öğrenme davra-  yanında sınıf dışı öğrenme ortamlarının bir diğer etkisi ise            oluşturulmasıdır. Bu yedi şart öğrenme ortamlarında klasik-  cılık, inovasyon, spontanite (kendiliğindenlik), eğlenceli          ülkemizdeki makalelerde, tezlerde, projelerde müze   Fakültesi Dergisi, 23(2), 573-583.
            nışını yaşayarak gerçekleştirir.                  kullanılan çağcıl yöntemlerle birlikte daha öğrenen                                                                                                                                                             eğitimi ya da okul dışı ortamlarda drama gibi çalışmalar   San, İ. (2018). Yaratıcı drama ve müze-sanat eğitimi. Yeni İnsan Yayınevi.
                                                              merkezli, esnek planlarla, grup öğrenmelerle vb. disiplinle-                   likten uzaklaşmayı ve öğrencinin öğrenme sürecinin bir   öğrenme” gibi kavramlara dayanmaktadır. Bu kavramlar                    sıklıkla görülmeye  başlanmıştır.  Çeşitli  üniversitelerde
            Non-formal öğrenme ise  informal öğrenmeye benzer   rarası öğrenmeyi tetiklemesidir.  Okul içi ortamlarda                        parçası olmasını sağlayacaktır. Sayılan yedi şarta bakıldığın-  ışığında eğitimde yaratıcı dramanın dört ana bileşeni            doğrudan yüksek lisans programları (Örneğin Ankara   Türkmen, H., Topkaç, D. D., & Yamık, G. A. (2016). İnformal öğrenme
            ancak öğrenci ve öğretmenin rollerinin değiştiği bir öğren-  öğrenende merak oluşturmak ya da dikkati çekmek daha                da informal öğrenme ortamları için eğitimde yaratıcı   vardır. Bu bileşenler öğretmen/eğitimci, grup/öğrenciler,                 Üniversitesi  Disiplinlerarası  Müze  Eğitimi  Anabilim  Dalı   ortamlarına yapılan gezilerin canlıları sını andırılması ve yaşadığımız çevre
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                konusunun öğrenilmesine etkisi: tabiat tarihi müzesi ve botanik bahçesi
            me  şeklidir. Öğretmen,  öğrenme  alanlarını/durumlarını   zor, emek gerektiren bir hâl alırken öğrenmenin dışarı                dramanın tamamen uygun bir yöntem olduğu aşikardır.  konu ve mekândır. Öğretmen öğrencileriyle bir konuyu/ka-                    gibi) ya da programın içinde müze eğitimi, okul dışı öğren-  örneği.  Ege Eğitim Dergisi, 17(1), 174-197.
   56   57   58   59   60   61   62   63   64   65   66