Page 135 - Şehrimiz İzmir

Nalbantlık

Nalbant, “Hayvanların ayağına nal çakan kimse.” demektir. Nalbantlık,
kaybolmaya yüz tutan geleneksel el sanatlarından biridir. İzmir’de yıllar önce
müşterilerine iş yetiştiremeyen nalbantlar, artık ulaşım aracı olarak atlar
yerine motorlu araçların kullanılmasından dolayı zor günler geçirmektedir.

Nalbantlık; Ödemiş, Tire, Bayındır, Menemen gibi hayvancılığın ve tarı-
mın yaygın olduğu ilçelerde hâlâ yapılmaktadır.

Urgancılık

Geçmiş dönemlerde üretimi Tire’de yapılan keten ve kenevir, Tire çev-
resinde geniş dikim alanlarına sahipti. Bu nedenle bağlama, düğümleme,
sarma, paketleme, balyalama gibi birçok işte kullanılmakta olan urganlar;
günümüzde Tire’de üretilmektedir. Tire urganı, sağlam ve beyaz olması
nedeniyle Anadolu’nun her yanında ünlenmiştir. Öyle ki Fatih Sultan Meh-
met’in İstanbul’u fethederken Tireli ustaların ördüğü urganlarla gemilerini
Haliç’e çektirdiği rivayet edilir.
Günümüzde plastikten yapılan seri üretim iplerin maliyetinin düşük olma-
sı bu mesleği olumsuz etkilemiştir. Günümüzde urgana olan talebin azal-
masıyla bu zanaat eski önemini yitirmiştir. Bu mesleğin son temsilcilerini
Tire’de bulmak mümkündür.

Körüklü Çizme
Cumhuriyet Dönemi’nde körüklü çizme giymek, efe kültürü ile özdeşleşmiş bir durumdur. Kurtuluş Savaşı’ndaki
kahramanlıkları ile bilinen Yörük Ali Efe’nin, Gökçen Efe’nin, Demirci Mehmet Efe gibi sembol isimlerin ve erkek
çocukların körüklü çizme giydikleri bilinmektedir. Körüklü çizmelerin yapımı bir hayli zahmetlidir. Dikilip kalıplanan
çizmelerin ütülenerek körüklerini kırma işlemi, ustalık gerektiren en önemli işlemdir.

Günümüzde halk oyunları ekipleri ve deveciler tarafından kullanılan körüklü çizme, Tire’de sadece tek bir usta
tarafından yaşatılmaktadır. Bir başka temsilcisi bulunmayan bu zanaat yok olma tehlikesi altındadır.

İpekçilik

Türk el sanatlarında önemli bir yeri olan ipek dokumacılığı, günümüzde
Ödemiş ilçesinde el tezgâhlarının yanı sıra sanayi tipi tezgâhlarda da ya-
pılmaktadır. Birgi kasabasındaki ipek fabrikasında ham ipek kumaştan sa-
ten, şifon, tafta gibi pek çok ürün dokunur. El tezgâhlarında üretilen başlıca
ürünler yağlık (ipek mendil), peştamal, havlu, çarşaf, yolluk gibi dokumalar-
dır. Ayrıca ipekten otantik giysi ve kumaşlar da üretilmektedir.
İpekçilik Ödemiş’te belediye, kaymakamlık ve sivil toplum örgütlerinin
katkılarıyla günümüzde tekrar canlandırılmıştır. Diğer zanaatların aksine
ipekçilik Ödemiş’te birçok merkezde yeniden benimsenmiştir. İpekten elde
edilen pek çok ürünü her cumartesi Ödemiş’te kurulan “Kadın El Sanatları
Pazarı”nda bulmak mümkündür. Kaybolmaya yüz tutmuşken tekrar canlan-
dırılan bu zanaat, geleceği adına ümit vermektedir.

Ebru

Ebru sanatı, özel bir teknikle hazırlanan suyun üzerinde boyalarla desenlerin oluşturulduğu ve
bunların kâğıda aktarıldığı geleneksel bir “süsleme sanatı” olarak tanımlanır. Yaygın olarak Türk
kâğıt süsleme sanatı olarak bilinen ebru, geleneksel el sanatlarımızın en güzel örneklerinden biridir.

133