Page 77 - izmir meb ozbakıs dergi deprem özel sayısı456

Öz Bakış

B A S I C Ph
Bel ef A ect Soc al Imag nat on Cogn t on Phys cal

DEĞER DUYGU DAYANI MA DÜ DÜ ÜNCE DAVRANI

B rey n nanç ve B rey n B rey n kend s n B rey n hayal B rey n mantıklı B rey n
değer s stemler n- duygularını b r gruba a t gücünü ve anal t k bedensel
den olu ur. çe tl yollar h ssetmes n ve kullanarak dü ünme ve etk nl klerde
bularak dı a sosyal destek yaratıcı f k rler problem çözme bulunarak
vurmasını, almasını fade üretmes n stratej ler rahatlamasını
yansıtmasını eder. çer r kullanmasını çer r.
kapsar. çer r.

ğüm “J�ya’nın Öyküsü” nü payla mak st yorum. Travmaya KİNO... “Unutamaz ku kusuz ve unutmamalı” ded babası...
DEĞER: B rey n değer s stemler , anlam arama ve kend ne kaynağı kullandığının b r gösterges d r. karşı d�renc�n�z�n yüksek kalması d�leğ�yle… “Düne kadar nasıl ya adıysa onlarla, kaybett kten sonra da öyle
olan güven n çer r. Her kültürde tehl ke anlarında yardım DÜ ÜNCE: B rey n ba ına gelen her olayı mantık çerçeves n- ya ayacak... B r gün gelecek onların ölümünün ya amın b r parçası
ve yol göster c olarak kullanılan duaların bulunması buna de, problem çözme stratej ler n kullanarak anal z etmes n JİYA’NIN ÖYKÜSÜ olarak görecek... Evet büyük dalga geld , ama ger g tt , b r baksana
örnek olarak ver leb l r. Bunun yanı sıra sava durumlarında çer r. Buradak öneml ey se olumlu ve çözüm odaklı çok yoğun b r ek lde korku, üzüntü, çares zl k h sler n yaptığım açıklamalar lg n z çekt yse ve profesyonel yardım JİYA Japonya’da okyanusun kıyısında küçük b r balıkçı köyünde güne y ne esk s g b doğuyor... ku ların sabahı kar ılamasını
göster len vatanseverl k de değerler s stem n n b r ürünü- dü ünceler n ön planda olmasıdır. Probleme değ l, çözümü- ya amak durumunda kaldılar. Farklı eh rde olmamıza rağmen dı ında bu b reysel egzers zler n neler olduğunu merak ed yor- ya ıyordu... JİYA’nın a les balıkçıydı... J ya b r gün köyünün duyab l yor musun, etrafına b raz d kkatl bak, ç çekler n açtığını
dür. İnanç, k y zor zamanlarda ayakta tutan güçlü değer- ne odaklanıldığında önünde sonunda hem problem çözülür aynı üzüntüye ortaklık ett k. Felaketlerden sonra yapılan tüm sanız; s ze b r d z k tap öner s nde bulunab l r m. yakınındak dağda ya ayan arkada ı KİNO’lara z yarete g tmek göreceks n...Den ze doğru b r bak lütfen, gök y ne mav ve okyanus
lerden b r d r. D ne, ç nde ya anılan topluma ve kend ne hem de k kend s n daha y h sseder. ara tırmalarda stres ve travmanın üstes nden gelmede sosyal ç n babasında z n sted ... Babası ona d kkatl olmasını ve neredeyse dümdüz...” “Göğün bunca duru, okyanusun bunca uysal
nanç ekl nde kar ımıza çıkab l r. Bu yüzden çocuklarla desteğ n en güçlü koruma olduğu ortaya konmu tur. Sosyal Travma ve beden arasındak l k y belk de en y anlatan ertes gün öğleden sonra dönmes n temb hled ... JİYA büyük b r olması ne kadar acımasız oldukların göster yor” d ye söylend
yapılan ps kososyal çalı malarda değer s stemler n n gel t - DAVRANI : B rey n beden n ve ruhunu rahatlatması adına destek sadece ba kalarının da olduğunu b lmek değ ld r. k taplardan b r Bessel A. Van Der Kolk’un yazdığı “Beden co kuyla yolları a tı ve arkada ı KİNO’ya ula tı. KİNO ve a les KİNO... “Hayır!” ded babası... “Fırtınadan sonra, okyanusun
r lmes ve kend ne güven çalı maları yer almaktadır. g r t ğ her türlü f z ksel eylem çer r. Bu kanalda se en Burada öneml olan “kar ılılık” kavramıdır. Yan travma ya ayan Kayıt Tutar”, ç ftç l kle geç n yorlardı ve her b r dağa tırmanan gen b rer durulması, göğün yen den mav le mes e s z b r ey... O uğursuz
öneml ey k n n bedensel sağlığı korumaya yönel k kasırgayı çıkartan ne okyanus, ne de gökyüzü...” “Pek o zaman
DUYGU: İnsanların duygularını dı a vurma ek ller b rb r n- önlemler ( y uyku, beslenme düzen , f z ksel egzers zler) k , d ğer nsanların onu gördüğünü ve duyduğunu h ssetme Travmayı anlamlandırmak ve bu deney m n b zde yarattığı basamak ekl nde d z lm tarlaların en tepes nde evler vardı... O k md !!!” d ye sordu KİNO, b lemed ğ pek çok ey vardı... gözya ları
den farklı olab lmekted r. Bazı nsanlar duygularını ağlaya- alması gelmekted r. Travma sırasında sava ve kaç tepk ler ht yacı ç nde olur. Yanlarında olup olmanızla değ l de kalpler - etk ler göreb lmek adına se Peter A. Lev ne’n n yazdığı gün JİYA ve KİNO çok eğlend ler, sohbet ett ler, oynadılar... ve yanaklarından a ağı süzüldü... Babası gördü bunları ve anladı
rak, gülerek, ba kaları le konu arak ya da ç zerek anlatmayı neden yle ger len kasların rahatlamasına yardımcı olur. Her n zde olmakla lg len rler. F zyoloj ler n n sak nle eb lmes ve “Kaplanı Uyandırmak”, “Travma ve Anı”, “D�le Gelmeyen sonunda yorulup der n b r uykuya daldılar... Sabaha kar ı KİNO KİNO’yu... “Zararlı fırtınaları ney n çıkarttığını b lm yorum” d ye
terc h edeb l rler. Duyguları fade etmek, k n n ç nde türlü yürüme, ko ma ve spor faal yet n n yanı sıra ev ç nde travma etk ler n n haf eyeb lmes ç n bu çsel güce ht yaçları B�r Sesle” ddetl b r rüzgârın ses yle uyandı... Hemen yanındak yatakta yanıtladı. “Tek b ld ğ m z b rden patlayıverd kler ... Kasırgayı elden
ya adığı gerg nl ğ ve end ey azaltma özell ğ ne sah pt r. tem zl k, badana boya yapmak da f z ksel olarak rahatlama- vardır. Ayrıca unutmayın h çb r ey tek ba ınıza a mak zorunda JİYA der n b r ek lde uyuyordu... Sess zce kalktı ve dı arı çıktı. geld ğ nce yürekle kar ılamamız, d nd kten sonra da ya amın ne
Travma ya ayan k ler n -tekrar tekrar b le olsa- duygularını ya neden olabilir. Beden n rahatlamasına yardımcı olmak ruh değ ls n z, yardıma ht yaç duyduğunuzda stemek kadar doğal Bunun yanında çocuklarınızın travmaya duyarlı ve güçlü KİNO’nun babası avluda oturmu , ted rg n b r ek lde göğü ve denl olağanüstü olduğunu b r kez daha duyumsamamız gerekl ...
anlatmalarına z n ver lmel d r çünkü ancak duygu açığa durumunun dengelemes nde de öneml b r rol oynamakta- b r ey yoktur. Zaman geçt ğ halde ya adığınız duygular hale gelmes ç n çaba göster yorsanız; Peter A. Lev ne ve den z gözlüyordu... KİNO tam babasının yanına ula mı tı k , Ya amın her günü, md , kasırga önces nden daha değerl ... Ya amı
çıkarıldığında normalle me sağlanab lmekted r. Çocuklar dır. yoğunluğunu koruyor ve artma eğ l m göster yorsa mutlaka Magg e Kl ne’ın b rl kte kaleme aldıkları “Ey Travma B�zden b rden ortalığı b r gürültü kapladı... An den okyanus göğe sev yoruz, çünkü yıkımlarla kar ı kar ıya ya ıyoruz... Ölümden
se h kayeler anlatarak, oyun oynayarak, arkı söyleyerek ve b r uzmandan yardım alın. Uzak Dur” adlı k tabı okuyup, k taptak egzers zler çocuğu- doğru koca b r dalga g b yükseld ... Bu koyu, kaskatı dalga korkumuz yok... çünkü ölümle ya amın b rb r ne gerekl olduğunu
res m yaparak ç ndek duyguları anlatmaya çalı ırlar. Her b rey, yukarıda tanımlanan altı farklı ba etme kaynağını Sanat terap s nden faydalanmak, ya adığı zorlu deney m b r nuzla b rl kte yapab l rs n z. kıyıya doğru dolu d zg n yakla ırken, kenarları köpüklen p b l yoruz.”
Örneğ n res m ç zerek duygularını açığa çıkaran b r çocukla, kullanab lecek potans yele sah p olmakla b rl kte, ağırlıklı r, b r res m, b r heykel ya da b r müz kle fade etmek ya amına beyazla ıyor ve g tt kçe yüksel yordu... Yükseld ... Yükseld ...
bu res m üzer ne konu ularak etk le me geç leb l r. Açığa olarak b rkaç tanes n kullanılır. Travma geç ren k lere yardım bu deney mle b rl kte devam ett ğ n göstermen n en e s z Sonuç olarak yıkıcı deprem etk ler neden yle zor duygularla Sank pençeler n kaldırmı tı...Hava onun kükremes yle doldu...
çıkan duygular, k n n yalnız olmadığına da r nancını ederken ya da kend m z travmat k b r olayla kar ıla tığımızda sunumudur. ba etmek zorunda kaldığımız b r süreçten geç yoruz ama O büyük dalga okyanusu a arak balıkçı köyüne ula tı... B r anda
güçlend rme özell ğ ne sah pt r. hang kanallar aracılığı le y h ssett ğ m z bulab lmek öneml - unutmayalım k umut her zaman var ve yalnız değ ls n z. Hep köyü sank b nlerce kulaç der nl ğ olan, hızla dönen, öfkel
b rl kte bugünler de a acağız. B t r rken de travma sonrası
DAYANI MA: B rey n kend s n yakın h ssett ğ k lerle d r. Kend m ze y gelen eyler daha fazla yapmaya özen Buraya kadar s zler n travmayı anlamlandırab lmen z adına ps kososyal grup etk nl kler nde sıkça kullandığımız ve bana beyaz köpükler ve kopkoyu b r su kapladı... Dağ b r adacık g b
kalana dek sular yükseld ... ve ... sonra, y ne aynı hızla ç ne
ya antılarını payla arak onlarla kar ılıklı destek alı ver nde gösterd ğ m zde y le me adına b r adım daha atılmı olur. Ne çok y gelen, nsanlarda olumlu b r etk bıraktığını dü ündü- aldığı her ey de sürükleyerek ger çek ld ... KİNO ve babası
bulunmasını çer r. Dayanı ma, b rb r ne sosyal destek kadar çok farklı kanaldan ba etme stratej ler kullanılırsa, der n b r sess zl kle, b rb rler ne sarılmı b r ek lde suların ger
sağlama anlamında nsana en y gelen duygulardan b r d r. y le me o kadar çabuk ve kalıcı hale geleb lmekted r. çek l n , okyanusun esk , o b ld k hal n alı ını zled ler... Sular
Bu nedenle özell kle çocukların travma le ba edeb lmes Travma, ya adığımız dünyanın en acı ver c gerçekler nden tamamen çek ld ğ nde se, balıkçı köyünün bulunduğu kumsal-
ç n akranları le b rl kte olması, duygularını payla ması ve b r d r. Kend m z travmadan korumak, onu unutmaya çalı arak da tek b r ev, tek b r teknen n b le kalmamı tı... Orada ya ayan-
gerekt ğ nde grup ç ndek rolüne göre sorumluluklarını ya da üstünü örtmeye çalı arak gerçekle mez. Travmat k ların heps b rden artık yok olmu tu... KİNO der n b r acıyla
yer ne get rmes ne yardımcı olunmalıdır. Örneğ n, ya ça deney m anlamlandırmak ç n b z y le meye götürecek b r yol ağlamaya ba ladı... Babası onu susturmadı... “JİYA uyandığında
büyük çocuklara kend nden küçük çocukların öğrenme aramamız gerek r. Ne güzeld r k ya adığınız travmaya rağmen ona ne d yeceğ z?” d ye sordu KİNO hıçkırıklar ç nde... “H çb r
sorumluluğu ver lerek dayanı ma duygusu kazandırılab l r. ya ama devam edeb lmen n pek çok yolu vardır. Bu yolu kend ey söylemeyeceğ z, ona sıcak yemek ver p, d nlend receğ z,
DÜ : B rey n hayal gücünü kullanarak ya adığı olayla lg l ba ınıza yolculuk yaparak kend beden n z ve z hn n z arasında- ona sıcak ve güvenl b r ev olduğunu h ssett receğ z” ded
yaratıcı ve farklı çözüm yolları bulmasını çer r. B rey n res m k bağlantıyı kurmaya yönel k çsel çalı malarla bulab leceğ n z babası... “JİYA’nın b r daha h ç mutlu olab leceğ n sanmıyorum”
yapma, yazı yazma ve çten gelen duygularla yaratıcı ve g b , doğru k lerden yardım alarak, b reysel ya da grupla ded KİNO üzüntüyle... “Olacak b r gün” ded babası... “Çünkü
kend s ne y gelen çözüm yolları ke fetmes ekl nde açığa ps koloj k destekle de bulab l rs n z. Bu süreçte belk kafanızda ya am her zaman ölümden güçlüdür. JİYA uyandığında artık
çıkab l r. Çocuklarda ya adığı kr z durumu le lg l olarak; olu an soruların heps ne cevap bulamayab l r ya da rahatla- h ç mutlu olamayacağını dü ünecek, durmadan ağlayacak...
tfa yec l k, kurtarma görevl s , doktorculuk, ambulans makta zorlanab l rs n z. Ancak gerek uzmanların yardımı le B zde bırakacağız onu, ağlayab lmes ç n... ama sürekl ağlaya-
oförlüğü g b oyunlar oynama ekl nde görüleb l r. Bu oyun gerekse yapacağınız b reysel egzers zlerle ya adığınız felaket n maz, b rkaç gün sonra ara sıra ağlayacak... b z gene onun yanın-
esnasında ya anılan durumla lg l olarak yaratıcı ve farklı s z esk s kadar rahatsız etmeyen b r deney me dönü mes ne da olacağız. Üzgün, sess z oturup kalacak... B zler onu kend
çözümler ortaya çıkab l r. Örneğ n; çok katlı b r b nada çıkan ve bu deney m n ya amınızın ç nde s ze e l k etmes ne z n hal ne bırakıp her günkü g b ya amı sürdürmel y z... Sonra
yangına ah t olan b r çocuğun olayla lg l duygularını fade vereb l rs n z. artık gündüzler değ l sadece geceler ağlayacak... Bu arada
ett ğ res mde, a ağı atlayanlar ç n b nanın altına trambol n Sonuç olarak 6 ubat’tan sonra bu bölgede ya ayan nsanlar beden sürekl kend n yen leyecek, beyn y ne dü ünmeye
ç zerek hayal olarak tüm nsanları kurtarmaya çalı ması bu ba layıp onu ya atacak” “A les n unutamaz k !!!” d ye haykırdı

77