Page 84 - özbakış ekım-2024 -

hmal ve istismar; çocukların fiziksel, duygusal ve zi- 3. Fiziksel istismar: Çocuğun; sağlığına, yaşamına, ge-
İhinsel sağlığını ciddi şekilde etkileyen ve toplumun lişimine, onuruna zarar veren kasıtlı fiziksel güç kullanımı-
her kesiminde görülebilen önemli bir sorundur. Bu konu, na maruz kalmasıdır. Bu tür istismar, çocuk istismarının
toplumların acı bir gerçeği olmasına rağmen genellikle en göze çarpan ve sıkça fark edilen şeklidir. Aral (1997)
sessizlikle örtbas edilmekte ve görmezden gelinmektedir. yaptığı çalışmada çocukların % 65.72’sinin anne ya da ba-
Ancak, çocukların korunması ve sağlıklı büyümeleri bası tarafından fiziksel olarak istismar edildiklerini belir-
için bu konunun açıkça ele alınması ve çözümler üretil- lemiştir.
mesi gerekmektedir.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından “Çocuk ihmâl
ve istismarı; anne, baba ya da bakım veren gibi bir erişkin
tarafından çocuğa yöneltilen, toplumsal kurallar ve pro-
fesyonel kişilerce uygunsuz ya da hasar verici olarak ni-
telendirilen, çocuğun duygusal cinsel ya da zihinsel gelişi-
mini engelleyen ya da kısıtlayan eylem ve eylemsizliklerin
tümüdür.” şeklinde tanımlanmaktadır. İhmal ve istismar,
çocukların temel haklarını ihlal eden davranışları içerir.
Çocuğa kötü muamele dünyanın her yerinde görülen
çok ciddi bir sorundur ve kötü muamelenin tipi; cinsiyet,
coğrafi bölge ve diğer faktörlere bağlı olarak değişmek-
le birlikte, %35’e kadar görülebilmektedir (Gilbert vd.,
2004).
Çocuğun tanımı: Çocuk Hakları Sözleşmesi 1.Maddesi,
5395 Sayılı Çocuk Koruma Kanunu 3. Maddesi ve 5237
sayılı Türk Ceza Kanunu 6. Maddesine göre 18 yaşından
küçük her insan çocuk sayılır.

Çocuk ihmali; başta anne ve baba olmak üzere çocuğa
bakmakla yükümlü kimselerin ve diğer yetişkinlerin çocu- 4. Cinsel istismar: 18 yaşından küçük bir çocuğun ge-
ğun beslenme, giyinme, barınma, eğitim, sağlık ve sevgi lişimsel olarak hazır olmadığı ve anlamadığı cinsel eylem-
gibi temel ihtiyaçlarını karşılama yükümlülüklerini yerine lere bir yetişkin tarafından maruz bırakılmasıdır (WHO,
getirmemeleri sonucu çocuğun bedensel, duygusal, ahla- 2002; 2006).
ki ya da sosyal gelişiminin engellenmesidir (Bahar, Savaş
ve Bahar, 2009; Turhan vd., 2006).

Çocuk İstismarı ise bir yetişkin, toplum veya devlet
tarafından kasıtlı ya da kasıtsız yapılan ve çocuğun sağlı-
ğını, fiziksel, psikolojik ve sosyal gelişimini olumsuz etkile-
yen her türlü davranış olarak tanımlanmaktadır (Benice,
2013).

Çocuğa yönelik istismar dört ana başlık altında ele
alınmaktadır:

1. Duygusal istismar: Tüm istismar çeşitlerinin te-
melini oluşturur. Duygusal istismar çocuğun duygusal
gelişimini ve özsaygısını zedeleyen, duygusal ihtiyaçları- Toplumlar çocuk istismarıyla yüzleştiğinde, zorlu bir
nı karşılamayan, çocuğa yönelik tehdit ve eleştiri içeren gerçekle karşı karşıya kalırlar. Çocuk istismarı, sadece
davranışlarda bulunmaktır (Bozgün, 2017). fiziksel zararla sınırlı değildir; duygusal, cinsel ve psi-
En karmaşık ve en yaygın olarak görülen istismar tü- kolojik açıdan da derin yaralar açabilir. Çocuklar, yaşa-
rüdür. Bu istismar türü çoğu zaman açık bir şekilde fark dıkları travmayı ifade etmekte güçlük çekebilirler ve bu
edilmediğinden tanımlanması oldukça güçtür. Bireyin ya- da onların duygusal gelişimini olumsuz etkiler. Ne yazık
şamında ve psikolojik gelişiminde olumsuz etkileri tüm ki birçok çocuk sessiz kalır; korku, utanç veya tehditler
hayat boyu devam edebilir. nedeniyle yardım isteme konusunda çekimser davranır.
Bu sorunla mücadele etmek, sadece yetişkinlerle sınırlı
2. Ekonomik istismar: Çocuğun eğitim, sağlık gibi te-
mel haklarının ihlal edilmesi ve gelişiminin engellenmesi- değildir; aynı zamanda toplum olarak hepimizin sorum-
ne neden olan faaliyetlerde çalışmak zorunda bırakılma- luluğudur.
sıdır.

84 Özel Eğitim ve Rehberlik Dergisi