Page 36 - akademi 2 e dergisi
P. 36

tanılarda, normallikle anormallik arasındaki ayrım kategorik
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 nörogelişimsel bozukluk ola
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               değil, boyutsaldır. Bir tür sıskalık-zayı ık-normal kilolu-

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 Dikkat eksikliği ve hiperak
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               luk-ha f kiloluluk-balık etlilik vs. obeziteye kadar giden bir
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 etkenlere bağlı olarak orta
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               kilo meselesi olarak düşünün. Birden bir şey bitip öbürü

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 bozuklukta  mekanizma  biyo
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               başlamıyor.  Dikkat  eksikliği  ve  hiperaktivite  bozukluğu

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 yatkınlık kaynakları sosyal
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               normallikle çok iç içe, normallikle devamlılık halinde olan

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 yoksul ve dezavantajlı kesi
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               bir davranışsal durum. Dolayısıyla burada şunu düşünmek

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 daha üst sosyal sını arda d
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               lazım: Birinci olarak, bu tür tanısal durumlar normalliğin

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 İstanbul'da  İzmir'in  Kona
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               aşırıya  kaçmış  bir  durumu olarak  kolay  karıştırıldığı  için

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 zamanda çok gelişen mahalle
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               bazen çok ha f durumların hem gözden kaçırılması ihtimali

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 bir ilçede 2004’te yaptığım
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               çok yüksektir hem de o kadar ağır olmayan durumların

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 ana cadde üzerinde  lanca o
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               daha ağır (ya da ciddi) durumlarla aynı etiketle adlandırıl-

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 hiperaktivite bozukluğu ora
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               ması olasıdır. Böyle bir çelişki oluyor. Dikkat ederseniz

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 yoksulluk gibi etkenlerin o
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               günümüzde, tıptaki başka sorunlarda da bunu görüyoruz.

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 %16-18 civarında. Şunu vurg
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               Örneğin birçok insan diyabet ilaçlarını zayı ama amaçlı

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 var, ama bu, doktorların da
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               kullanıyor. Örneğin, saç dökülmesi, saçın az olması, insan-

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 yazması  çerçevesinin  dışı
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               ların ülkeler aşıp binlerce kilometre kat edip ciddi para

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 içermektedir. Dediğiniz kıs
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               harcayıp  ameliyat  olduğu  önemli  bir  problem haline

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 hastaneleri çocuk psikiyatr
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               döndü. Dolayısıyla insanların bazı sorunları sorun olarak

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 larına dakikalarla ölçülebi
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               görme ve tanımlaması konusunda yirmi beş yıl içerisinde

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 düzende hizmet veriyor. Tan
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               bir değişiklik var. Yine aynı şekilde bu yirmi beş yıl içerisin-

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 ği ve hiperaktivite bozuklu
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               de örneğin astım gibi bir sorunun da yirmi beş yıl öncekine

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 bir artış var ama sorun art
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               göre çok daha sık tanılandığını görüyoruz. Burada tanının

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 sıra eşit,  toplumun ihtiya
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               artıyor olmasını, bazen toplumda tanıyı koyanların bir

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 tedavilerini tamamlayıcı ro
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               yanlılığının ürünü olarak görme eğilimi de var. Hâlbuki bu

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 sağlığına duyarlı bir hizme
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               tür tanılar var olan bir durumu tanımlar. Tanıların artıyor

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               gözükmesinin sebeplerinin arasında genellikle tanı koyan-
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 Bu  tanıyı  almış  öğrencil

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               ların daha çok tanı koyması kadar olası olan tanılanabilir
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 eğitimcilere  ve  dergimizi

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               durumların artmış olması ihtimali de var.  İkinci  olarak,
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 söylemek istersiniz?

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               bazen kaynaklar çoğaldığında insanlar daha çok tanı

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 Birincisi, dikkat eksikliği
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               koymaya başlıyor. Çözümü olan dert daha çok tanımlanma-
                                                                                                                                                                                                                                                                              YAZGAN, Bornova Anadolu Lisesi, Ankara Fen Lisesi

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 taşıma problemi olarak form
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               ya başlıyor. Mesela 1997’de kaynaştırma ile ilgili mevzuat
                                                                                                                                                                                                                                                                              (1977) ve Ege Tıp Fakültesinden (1983) mezun oldu.

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 dikkat eksikliği ve hiperak
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               ilk çıktığında hiçbir yetkili bunun uygulanmasına ihtimal
                                                                                                                                                                                                                                                                              Psikiyatri uzmanlık eğitimini Marmara Tıp Fakültesinde,

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 zaman kendini gösteren bir
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               vermiyordu; RAM’lar bunu uygulamaz, okullar uygulamaz
                                                                                                                                                                                                                                                                              Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi üst uzmanlık eğitimini ise Yale

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 çocukların yüklerini ayarla
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               diye düşünülüyordu. Şu anda RAM’lar özel eğitim ya da
                                                                                                                                                                                                                                                                              Üniversitesi Tıp Fakültesinde yaptı. Uzmanlık alanları

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 taşıyabilirlik kapasitesi v

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               kaynaştırma ayrıcalıkları konusunda rapor yazmaya yetişe-
                                                                                                                                                                                                                                                                              çocuk/genç ve yetişkin psikiyatrisi olan Dr. Yankı Yazgan,

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 mek diğer parçası. Yük ayar

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               miyor. Bu nedenle bunu sadece tıbbi bir konu olarak
                                                                                                                                                                                                                                                                              Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesinde profesör, Yale Child

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 yapabileceği kısım. Yük ned

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               düşünmeyelim. Sosyal, politik, ekonomik yanları da olan
                                                                                                                                                                                                                                                                              Study Center’da öğretim görevlisi olarak eğitim ve araştır-

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 ders dinleyemeyen bir çocuğ

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               konular bunlar. Ama şu kesin, Ege Üniversitesi Tıp Fakülte-
                                                                                                                                                                                                                                                                              ma çalışmalarını sürdürdü. Klinik uygulamalarda ve bilimsel

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 başına alıvermek bir yük ay

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               sinin öncülüğünde yapılmış olan Türkiye çapındaki bir
                                                                                                                                                                                                                                                                              araştırmalarında odak alanlarını nörogelişimsel bozuklukla-

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 kişinin arasından öğretmeni

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               çalışmada ülkemizde dikkat eksikliği ve hiperaktivite
                                                                                                                                                                                                                                                                              rın tanılanması ve multimodal tedavilerinin uygulamaları

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 menle göz göze erişebileceğ

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               bozukluğu prevalansı (yaygınlığı), toplumdaki okul çağı
                                                                                                                                                                                                                                                                              oluşturmaktadır.  Beyin  bilimleri  ve  psikiyatri  alanındaki

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 performansı farklıdır. Çocu

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               çocuklarında % 10’un üzerinde bulunmuştur. %10 civarında
                                                                                                                                                                                                                                                                              bilgilerin herkes tarafından anlaşılmasını ve kullanılmasını

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                Bu  tanının  bu  denli  çok  kullanılıyor  olmasının  bilim
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 değişik düzenlemelerin yapı

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               olan bir durum sorun olarak görülüyor. Buna karşın
                                                                                                                                                                                                                                                                              amaçlayan ‘popüler bilim’ temelli yazı ve kitapların yanı sıra

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                insanları ve eğitimciler için avantaj veya dezavantajları
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 da, daha sık molalar alabil

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               Türkiye'deki çocukların büyük bir bölümü ne tanılanmış ne
                                                                                                                                                                                                                                                                              çok  sayıda  ulusal  ve  uluslararası  hakemli  bilimsel  dergi

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                var mıdır?
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 kısa sürmesi gibi birçok ön

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               de tedavi alıyor. Yani çok tanı aldı, tedavi aldı denen grubu
                                                                                                                                                                                                                                                                              makalesi ve kitap bölümü yazmıştır. İzmir Akademi Yayın

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 ve kaynak kullanım ekonomis

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                Birinci konu şu: Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               toplasanız %2-2,5 civarında. Bunun yanında tedavi, ilaç
                                                                                                                                                                                                                                                                              Kurulu olarak Yankı Yazgan’la özel bir söyleşi gerçekleştir-

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 şeylerdir. Tanıyı almış ola

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                (DEHB) tanısı her zaman popüler bir tanı değildi. Ben
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               tedavisi, sınıf içi düzenlemeler, okul içi destekler bunların
                                                                                                                                                                                                                                                                              dik.

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 rin yanı sıra onların hayat
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                1997'de “Hiperaktif Çocuk Okulda” kitabının ilk versiyonu-
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               hepsini alanlar yüzde % 1’i aşmıyor.


                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 çıktığını anlamak da önemli
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                nu yazdığım sırada “Hiperaktivite de neymiş” diyen milli
                                                                                                                                                                                                                                                                              Sayın  hocam  yoğun  gündeminize  rağmen  dergimize


                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               Bu nedenle biz bazen özellikle büyük kentlerde yani nispe-
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 vite bozukluğu olan çocukla
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                eğitim müdürleri, RAM müdürleri, okul müdürleri, doktor-
                                                                                                                                                                                                                                                                              vakit ayırdığınız için çok teşekkür ederiz. İzmir Akademi


                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               ten daha müreffeh toplumsal kesimlerdeki problem bildiri-
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 maktalar. Bununla birlikte
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                lar, öğrenciler ve veliler vs. çoğunluktaydı. Ne oldu da bu
                                                                                                                                                                                                                                                                              dergisi yayın kurulu olarak sizin gibi değerli bir hocamız-


                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               mini ve tanı ya da tedavinin artışını daha çok göz önüne
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 yor. O yüzden dikkat eksikl
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                yirmi beş yıl içerisinde bu tanının daha çok telaffuz edildiği,
                                                                                                                                                                                                                                                                              la  bir  arada  olmaktan  çok  mutluyuz.  Sizinle  alanınız


                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               alıyoruz, bunlar daha çok gözümüze çarpıyor. Türkiye'nin
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 “Benim çocuğumun hayatında
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                daha çok kabul edilebilir bir tanı haline geldiği, hatta
                                                                                                                                                                                                                                                                              çerçevesinde eğitim üzerine bir söyleşi yapmak istiyo-


                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               genelinde ihtiyacı olan çocukların çok büyük bir bölümü
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 düşünelim. Onun hayatını na
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                birçok durumda “Gereğinden fazla bir şey mi yapılıyor?”
                                                                                                                                                                                                                                                                              ruz. Bu söyleşinin eğitim camiasına ve okurlarımıza katkı


                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               halen bu konuda gereken desteği alamıyor olabilirler.
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 sını mı, akademik performan
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                düşüncesinde olunduğu bir noktaya gelindi? Bir analiz
                                                                                                                                                                                                                                                                              sunmasını dileyerek sorularımıza başlamak isteriz.


                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               Burada başka bir boyut da var. Bu sorunların artışını tetikle-
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 ilişkilerini mi,  hangisini
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                edelim beraberce.


                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               yen nedenler neler oluyor? Örneğin sınıf nüfusları 1997'ye
                                                                                                                                                                                                                                                                              Dikkat  eksikliği  ve  hiperaktivite  bozukluğunun  veliler,
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 gerek. Anne-babaların üstün


                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                Tanılar (psikiyatride ve tıp alanındaki diğer tanılar da dâhil),
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               kıyasla en az üçte bir oranında iyileşti Türkiye'de (DEHB
                                                                                                                                                                                                                                                                              eğitimciler ve hatta öğrenciler arasında sıkça kullanılan
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 çalışmakla başlamak ve bu p


                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                bir durumu tanımlamak ve herkes tarafından aynı şekilde
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               açısından riskleri düşüren olumlu bir gelişme). Ben İzmir'de
                                                                                                                                                                                                                                                                              popülerleşmiş  bir  tanı  olduğunu  görüyoruz.  Bu  tanı
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 probleminin oluşturduğunu h

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                ele alınıp ve aynı şekilde yönetilmesini gözetmek amacıyla

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               Müdafaa-i Hukuk İlkokulundan mezunum. Bizim sınıfta 72
                                                                                                                                                                                                                                                                              ilginç bir şekilde diğer tanılardan farklı olarak daha fazla
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 demek? Bu, bir çocuğun yapm

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                geliştirilmiş mekanizmalardır. Tanı; bir dil ve iletişim

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               kişi vardı, yan sınıf 90 kişiydi. Eskiden arka sıralara oturtul-
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 gerekenler arasında seçim y
                                                                                                                                                                                                                                                                              ön plana çıkıyor. Bilimsel tanı ile yüklenen anlam arasın-


                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                aracıdır. Tanıyı kullandığımızda, ben “a” dediğimde siz de
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               muş çocuklar kendi hallerine bırakılırdı. İlkokul arkadaşları-
                                                                                                                                                                                                                                                                              daki mesafenin fazla olduğunu söyleyebiliriz. Siz bilim
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 vazgeçmeyi öğrenmesi ile il

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                aynı şeyi anlıyorsunuz. Fakat psikiyatrik tanılar özellikle

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               mın büyük bir bölümü iyi eğitim alamadı. Aralarında kim
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 bilecek o sıkıntıya katlana
                                                                                                                                                                                                                                                                              insanı olarak dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu-
            MAKALE                                                                                                                                                                                                                                                            Çocukluk ve gençlik yıllarını İzmir’de geçiren Yankı   nun bu farklı popülerliğini nasıl değerlendiriyorsunuz?                   nörogelişimsel diye tanımladığımız tipteki DEHB gibi   bilir kaç kişide, DEHB
 edeceğini bilememek, başkalarının sağladığı olanakları   ranslarını vb. değil; bir güvenli ortamı, güvenliğinizi göze-
 etmeyi öğrenmek, birbirimizi kollamak, nedeni/ başkalığı   zorunluluk olmadığı halde yaptıklarınızı unutmayalım.   çocuğuna sağlayamamış  olma  durumu birçok aileyi  hem   ten ortamı kastediyorum.
 dışlama nedeni yapmamak. Bir diğerinin ne durumda   Gençlerden yüksek lisans yapanlara sorunca hayatı biraz   korkutuyor, hem de üzüyor.   Özellikle akademik başarı kaygısının, veliler ve dolayı-
 olduğunu, okula iki gündür gelmeyen arkadaşımızın neden   ötelemek, henüz hazır hissetmediği durumlara girmeyi   Diyelim ki, işte LGS, AYT vs. sınavlardan bahsettiniz. Birçok   sıyla  çocuklar  üzerinde  giderek  artan  bir  baskı  hâline   bir kere başka şeylere yer olmuyor. Peki, nasıl oluyor o   Umut, umutla iyimserlik arasındaki farka burada dikkat   çok değişik ciddiyet düzeylerinde karşımıza çıkıyor. Özellik-  okuyabilir. O günkü key ne göre bazen sayfaları atlayar
 gelmediğini merak etmek gibi basit şeyleri söylüyorum.  Ya   geciktirmek için diye cevaplıyorlar.   aile diyor ki ben çocuğumu en iyi hocaya gönderebilmek   geldiğini  görüyoruz.  Bu  durum  çocukların  kendini   zaman bu? Evde zeytinyağlı pırasa piştiyse dışarıdan pizza   çekeyim. İyimserlik bir şeyin kendiliğinden iyi olacağını   le RAM’larda çalışan arkadaşlarımız yakından biliyorlar. Son   okur, bazen seslendirir. İnsan ilişkilerinin ve sosyal dünyanın
 da diyelim ki bir mezuniyet partisi yapacaksak herkesin   Psikolojik verilerle açıklanabilir gibi gözüken konuların   isterdim ama yapamıyorum ve bunun verdiği pişmanlık,   gerçekleştirmelerinde  sadece  akademik  başarının   söylenmez. Ama evlerimizde artık öyle. Çocuklar “Ben   düşünmek. Umut ise benim gayretimle bazı şeylerin iyi   10 yıl içerisinde ilk bakışta otizm ile ilgisi yokmuş gibi gözü-  değişkenliğini yansıtan bu durumu  algoritmanın tanımı
 gücünün yetebileceği, kendini dışarıda hissetmeyeceği bir   altında daha ziyade ekonomik, politik ve sosyal bazı   eziklik, mahcupluk, görevini yerine getirememişlik duygu-  geçerli görüldüğü tek boyutlu bir ihtiyaç hâline geliyor.   pırasa istemiyorum, pizza yok mu?” diyor ve hatta kendisi   olabileceğine olan inançtır. İkisi arasında ince bir fark var.   ken birçok çocukta otizm spektrum tanısı ile uyumlu   içerisinde hep aynı tepkiler veren ekran ya da araçlarda
 yerde ya da bir biçimde yapmayı düşünme de takım olma-  gerçekler de var. Kafamdaki cevap şu: Ergenlik uzadı çünkü   sunu yaşıyor. Bu gibi duygular, bazen anne babanın sağlıklı   Çocukları bu kıskaçtan kurtarmanın yolu nedir sizce?  çağırıyor pizzacıyı. Pizzaya da hiçbir düşmanlığım yok, her   Birisi ben oturacağım gökten benim önüme düşecek. Öyle   özelliklerin belirlenmesi ile bu tanının konduğunu da   bulamayabiliriz. İnsan ilişkilerinde karşımızdakine hep aynı
 nın parçası, bir diğeri için vazgeçebilmek. Aynı toplumsal   hayat daha çapraşıklaştı. Eğer ergenlik ve gençlik hayata   düşünmesini, çocuğuna gelişmesi için gereken özgürlüğü   akşam da yiyebilirim. Ancak teknoloji kullanımından ziyade   bir şey yok, hiçbir yerde yok! Güvenirseniz sıranızı beklersi-  görüyorsunuz. Çünkü spektrum kelimesini ifade ettiği   reaksiyonu verdiğimizi düşünelim. Böyle her durumda aynı   MAKALE
 empatinin bir parçası olduğunu düşünüyorum. Hiç kimse-  hazırlık için bir dönem ise hayat daha çok hazırlanmak   ya da bağımsızlığı vermesini engelliyor. Çünkü kaygı içinde   Akademik başarı (hele bunu arzu etmek) ayıp ya da kötü bir   bir yaşam düzeni meselesi haline geliyor. Yaşam düzeni de   niz. Güvenmiyorsanız, araya adam koyarsınız, öne geçme-  şekildeki  yelpaze  ya  da tayf  olarak  düşündüğümüzde   reaksiyonu veren bir insanı “Sen robot musun?” diye
 nin dışlanmadığı, başkalaştırılmadığı ortamların gerekliliği.   gereken bir nitelik kazandığında bu süreyi uzatmak mantık-  olduğumuz zaman durumu daha çok kontrol etmeye   şey olmadığı gibi akademik başarısızlık da öyle değil.   sadece zevkli şeylerin, sadece anında tatmin sağlayan   ye çalışırsınız. Çünkü beklediğinizde sıranızın gelmeyeceği-  değişik tonlarda aynı problemin değişik görüngülerinin   sorgulamazlar mı? Robotik  olmayan bir insani  ilişkiye
 Ana  sınıfında,  okul  öncesinden  başlayan  bir  anlayışla   sız gelmiyor. Hatta ne kadar hazırlanırsak hazırlanalım hâlâ   çalışıyoruz. Anne babaların böyle bir ikilemi, böyle bir   Burada, ilkokul yaşlarında başlayan, çocukların öğrenme ile   şeylerin yapıldığı, zor şeylerden uzak durulduğu düzen   ni düşünürsünüz. Mutlaka bir şey yapmanız gerekiyordur.   ortaya çıkabildiğini, yaş, cinsiyet ve sosyoekonomik durum   çocukların ihtiyacı var. Anneme seslendim, hemen ses
 çocukların bir arada barışçıl bir şekilde olmaları ve diğerini   tam olarak hazır hissedemediğimiz bir duruma dönüştüğü   durumu var.   olan ilişkisindeki negati iklerin önüne geçen ‘öğrenme   olursa ne olacak? Bunun için birçok gerekçe var; insanlar   Çünkü  birileri  mutlaka  bir  yerden  başka  birilerini  sizin   gibi etkenlerin problemin fark edilip tanılanabilirliğini   vermedi ya da her zaman ‘canım’ diyordu, bu sefer ‘ne var’   ANTİBİYOTİK
 olduğu gibi kabul etmeyi öğrenmeleri, kendisinden farklı   için birçok becerisi tam olan, yetişmiş, çalışmaya hazır pek   ilişkisi poziti iği’ ortaya çıktığı ölçüde, akademik başarı   çok yorgun, çok bıkkın, yaşam çok zor gibi. Çocuk oturup   önünüze geçiriyordur. Bu iltimas, adam kayırmacılık gibi   etkilediğini görmekteyiz. Örneğin, son yayınlarda bildirilen   dedi. Bunu benim zihnimin alabilmesi, değerlendirmesi,
 olandan rahatsız olmamayı, daha önemlisi onu kendi   çok birey hayata girme konusunda tereddüt ediyor.   Küçük çocuklardan sosyal ve ekonomik duruma bir örnek   olmasa bile öğrenmenin gerçekleşebileceğini düşünüyo-  iki  saat ders  çalışmıyor,  youtube  ‘da öğretici  videoları   güven hissini zedeleyerek tahrip ediyor.    36 çocuktan  birisinde otizm  spektrum  bozukluğu var,   nüanslardaki farklılığı kendi repertuvarına katması önemli.   KULLANIMINA
 kafasındakine uydurma ‘re eksini’ ötelemeyi öğrenmesi   vereceğim, ailelerin rahatlatılmasının,  özellikle maddi   rum. Öğrenme zevki nasıl gelişir? Yetersizlik hissetmediği-  izlemiyor. Pandemi dönemi bu ekrana fazla düşkünlükten   bilgisi bu durumun net  bir artışından ziyade sosyal ve   Oysa annem bir robot olsaydı, en azından şu andaki robot-
 okul hayatının önemli bir kısmıdır. Evde başladığında daha   Sayın hocam verdiğiniz bilgiler için teşekkür ediyoruz.   olarak rahatlatılmasının çocuğun gelişimi üzerine kritik bir   miz ölçüde. Çünkü küçük yaşlarda hissedilen yetersizlikle-  sorumlu  tutuluyor,   ‘biz  de  ekrana bakmaya  alıştık”   Kendine güvenebilmek çok güzel, kendine güvenmekte   ekonomik eşitsizliklerin, ırksal ve etnik özelliklerin tanı   lardan olsaydı, her seferinde aynı özdeki yanıtı aynı süred
 kolay gelişen, ama ev ile çeliştiğinde okulun etkilerinin   Konuşmanız  sırasında  lise  seviyesindeki  öğrencilerin   etkisi olabilir. Bilhassa yoksulluk sınırında olan toplumun   rin birikimi ile özellikle ergenlikle birlikte başlayan öfke,   durumu, kusura bakmasınlar, bana pek inandırıcı gelmiyor.   bir zarar yok. Ama başkasına güvenebilmek de çok önemli   konmasını daha az etkilemesine bağlı olarak daha önceden   ve standart biçimde verirdi.   AKILCI YAKLAŞIM
 daha net hissedilebileceği bir süreç.  bile  bazılarının  velileri  tarafından  okula  gönderildiğin-  önemli bir kesiminde zaten sorunların çoğunu yaşayan   geride kalıyor olma, hayatta bir yer bulamayacağı düşün-  Bu tip dijital kaynaklı uyarım almanın beyinde genellikle   bir özellik. Benim kendimden başka güvenecek kimsem   hizmete erişemeyip tanı konulamamış olanların da bir tür   İşte buradan şöyle bir tartışmayı açmak isterim. Önümüz-  antibiyotik satışı 2015 yılı
 den bahsettiniz. O örnekten yola çıkarak okul, ders veya   çocuklar hem ruhsal hem davranışsal hem akademik başarı   cesi ile beraber birçok çocuğun, ergenin davranışını   ha f bir yatıştırıcı, uyku verici bir etkisi var. Uyuyormuş gibi   yoksa  durumum  yaman  demektir.  O  nedenle  çocukluk   ‘radar’a girmesiyle ilişkili. Otizmin özünde ha f veya ağır   ANTİBİYOTİK NEDİR,                      uygulamalar sonucunda günlük antibiyotik tüketimi 2011   gerekmektedir.
 Evet  hocam,  dediğiniz  gibi  sınıf  ortamında  aslında  o   sınav yükümlülükleri açısından ebeveynlerin rol çatışma-  vb. ile ilgili, daha çok dezavantajlı düzeyde kalıyorlar. En   belirlemeye başlıyor. Diyebiliriz  ki ‘herkes  aynı başarıda   başkasına güvenebilmeyi de öğrendiğimiz bir zaman   da olsa ortak ne var? Karşılıklı sosyal ilişki kurma arzusunun   deki  dönemde  yapay  zekâ  ve  robot teknolojisi o  kadar   yılında 42,28 günlük doz/1.000 hastadan, 2018 yılın
 dayanışma,  ortak  hedefe  birlikte  hareket  edebilme,   sına düştükleri söylenebilir mi? Mesela, öğretmen anne   sıkıntılı  kesime  önceliği  vermeliyiz.  Benim  aklıma  ister   olacak’ diye bir şey yok. Herkes aynı ders başarısını ürete-  oluyor beyin. Bir şey yapıyorsunuz, ama sizi yormayan bir   dilimi. ‘Ben başkalarına güvenebilirim. Bana zarar vermez-  yeterince güçlü olmaması,  ziksel dünyaya olan ilgi ve   gelişecek ki, algoritmalarındaki bu sınırlılığı da aşaca
 empati kurabilme ve birbirlerine saygı duyma becerileri-  babaların  bile  LGS  ve  TYT’ye  girecek  çocuklarından   istemez ilkokuldaki sınıfımın arka sıralarında oturan, okuma   bilecek kapasitede olmayabilir, bunu tartışmıyorum. Ama   şey yapıyorsunuz. Zahmetten kaçınma eğilimimizi bir tür   ler. Benim iyiliğimi düşünürler.’ Çünkü güvenemediğimizde   bilginin sosyal dünyaya olana göre daha güçlü olması ve   insanlardan ayırt edemeyeceğiz. O zaman sorun yok,   NE DEĞİL
 nin  geliştirilmesi  oldukça  önemli.  Toplum  hayatına  da   daha  fazla  çaba  içerisine  girdikleri;  öyle  olunca  da   yazmayı  bile sökemeden  okulu  bırakmak zorunda  kalan   tam da bu farklılık ve değişkenlik nedeniyle öğretimin   istismar eden bir araç haline dönüyor o zaman bu teknolo-  zorluklar,  güvenin olmadığı yerde şiddet başlıyor. Öğret-  kalıpçı algoritmik  öğrenme tarzının öğrenmeye hâkim   bence.  Zaten zihinsel dünyamız ona göre gelişecek. Ama   rula
 hazırlamak  aslında  bir  anlamda.  Siz  de  psikolojinin   kendilerine vakit ayıramadıkları yani çocukları dışındaki   çocuklar geliyor.   bireyselleştirilmesi, farklılaştırılması gibi kavramların hayata   jik araçlar. Devamlı yorulmamız gerekmiyor ama devamlı   mene güvenemiyor öğretmenin yaptığı işi kötülüyor,   olması, dışarıdan öğretilmeye yeterince açık olmayıp   şu anki duruma baktığımızda otizm spektrumu ile ilgili   Uzm. Dr. Yeşim EYLER*  yılında bu oran %25’e g
 toplumsal  bağlamdan  ayrı  düşünülmeden  ele  alınması   kişisel  hayatlarını  yeterince  değerlendiremedikleri   Amerika Birleşik Devletleri'nde yapılmış bir çalışmanın ilk   geçirilmesi ön plana çıkıyor. Başarısız olunabileceğini kabul   çoklu gelişme imkânlarının artmasıyla mümkün olacaktır.   olduğu düşünüldüğünde ebeveynlere çocukların gelişim   sırtüstü de yatamayız. Kimsenin sırtüstü yatmasına itirazı-  doktora güvenmiyor doktora saldırıyor. Anlatabiliyor   birço
 gerektiği  görüşündesiniz.  Söylediklerinize  paralel   bilinmektedir.  Dolayısıyla  bu  zorlu  süreçleri  verimli   basamağında yoksulluk sınırında yaşayan çocukların beyin   etmek gerekir. ‘Her şeyi’ başarmak zorunda değiliz. Bir   Bazen bunu beş derslikli küçük bir okulda bir öğretmenin   sürecinde  teknoloji  kullanımını  dengede  tutmalarına   mız yok. Yan gelip yatmak güzel bir şeydir ama yorucu bir   muyum? Eğitimin belli ilk işlevi, okul öncesi dönemde,   rinde g
 olarak  ergenlik  dönemi  özelliklerinin  kültürel  kaynaklı   yönetmek isteyen eğitimci ebeveynler olarak bize neler   gelişimi üzerinde gelir düzeyinin düşüklüğünün negatif   diğer konu, başarma alanlarının sınırsız ve açık olduğunu,    başarabildiğini görebiliyoruz. Bu bir bakış açısı meselesi.   yönelik önerileriniz neler olabilir?  günden sonra yan gelip yatmak daha güzeldir. Bir denge   başkalarına güven duygusunun, hakkımızı alacağımıza olan   rol  oynuyor.  Örneğ
 bir algı olduğuna yönelik görüşler de dile getiriliyor. Bu   tavsiye edersiniz?  etkileri ortaya konuyor. Özellikle yoksullarda, çocuğun   bir alanda olmasa da başka bir alanda başarılı olunabilece-  Beraber şarkı, türkü söylemek, dans etmek, oyun oynamak;   Velilerin çocuklarıyla gurur duyması hoş bir şey ama gurur   lazım.  inancın yerleşmesi.    edilebilir olan bilgiyi öğrenme kabiliyeti daha yüksek olan   malarını sağlamaktır. Bu bir sınıf ortamı ise, gün akışının
 kültürel  farklılıklara  dayalı  olarak  ergenlik  döneminin   beyninin yüz ölçümü daha düşük kalıyor: Ne kadar düşük   ğini bilmek,  başarısızlığa, kayba  tahammülü de  arttırır.   sınıfın dekorasyonunu çocuklarla beraber yapmak gibi   vesilesinin teknoloji kullanımı olması çocuklara çok gurur   Anne babalar üzerinden gitmişken şimdiye kadar olan   bu çocukların bir bölümünde özellikle zekâ ve dil gelişimi   nasıl olacağını bilmek, kendisinden beklenenleri bilmek, o   m
 uzadığı  da  dile  getirilenler  arasında.  Sizce  ergenlik   Bir kere anne-  babalık rolü; eğitimci, doktor, mühendis,   kazanç, o kadar zayıf beyin gelişimi. Bunu ortaya koyan   Sadece sanat ya da spor gibi performans alanlarını düşün-  faaliyetler buna bir örnek.   vermiyor, hoşlarına  gitse de.  Televizyon,  radyo,  tuşuna   konuşmamızı  bir  çerçeve  içinde  toparladığımızda   Bir  hemencilik var,  güven  olmadığında.  Hemen olması   iyi olunca önemli bir kısmının o
 döneminin uzadığına ilişkin algı yaşadığımız çağın kültü-  şoför, polis, profesör vb. her türlü rolümüzden daha   araştırma ekibi 2015’te bunu yayınladıktan bir süre sonra   meyelim. Öğrencinin kendini ortaya koyabildiği alanların   Diğer yandan, başarı ve okuldaki gündelik hayatın geliştiri-  bastığınızda çalışan her alet, bir teknoloji ürünü. Bunları   aslında okul yaşantısı öncesinde ebeveynlerin çok büyük   gerekmiyor birçok şeyin. Geleceğe güveniyorsanız bekle-  sit
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 America and the Society for
 rel  yapısından  kaynaklı  olabilir  mi?  Bu  konuda  neler   kuvvetli bir rol. Kuvveti nereden geliyor? Bizde yarattığı   takip çalışmasını yaptılar. Şöyle dediler, peki biz acaba bu   çoğalması, okulda birçok durumda başarısızlığa tahammül   ci etkisi üzerinde düşünürken öğretmenlerin üzerindeki   kullanmak çok yüksek bir beceri gerektirmiyor. Baktığımız-  rolleri  var  Özellikle  erken  çocukluk  döneminde  belirli   yebiliyorsunuz. Marshmallow Testi’ni düşünün, hemen
 paylaşmak istersiniz?  duygu çok daha güçlü, biyolojik yanı,  tetiklediği değişik   etme ‘fırsat’larının ortaya çıkmasını getirir. Örneğin,   yüklerin daha iyi tanımlanmasına da ihtiyaç var. Özellikle   da tablet  teknolojisi vb.  şeyler mümkün  olduğunca çok   yemeden beş dakika sonra tekrar gelmemi beklersen bir   yaşta gözlenebilir vakaların da tanı havuzuna girmesiyle   kadar öne çıkartılması,  otizmli yanı besliyor gibi düşünüle-  etken patojenin yok olmasıyla bir s
 hormonal aktiviteler ve beraberinde gelen güçlü duygular   yoksul ya da dezavantajlı gruplarda tek başına çocuk büyü-  okuldaki ‘kabadayı  çocuklar’, ‘efeler’  ve ‘bitirimler’in bir   öğretmeye çalıştığımız bilgilerin çokluğundan ötürü. Çok   hazır  oluşlarla  altyapıyla  geliyor  çocuklar  okula,  okul   tane daha vereceğim diyor öğretmen 4-5 yaşındaki çocuk-  bilir.  O ihtiyacını karşıladığınızda çocuğun da gündelik   azalır. Antibiyotikler sadece bakterilerin neden ol
 Teşekkürler, yine önemli bir nokta. Ergenlik uzuyor ama bir   var. Bu duygu, anne babanın beyninde, özellikle çocuğun   ten kadınlar, siyahlar, Latinler, Amerika'daki hani en düşük   insanın kolayca kullanabileceği sadelikte ve basitlikte   öncesi  eğitim  kurumu  ya  da  anasınıfından  başlayarak.   lara. Bekleyenler var,  beklemeyenler var. Bekleyenlerin   oluyor. Özellikle ortaokul ve lise yaşlarında bu sorunların   hayatın belirsizliklerinden kaynaklanan endişesini h
 kısım insan da diyor ki ergenlik erken mi başlıyor? Hatta   hayatının ilk üç  yılında, bu aktiviteler çok  yoğundur. Bu   sosyoekonomik kesimdekilere, ayda 1000 $ para verelim,   kısmı kendi emekleriyle elde ettikleri bir kazanım olmayan,   şey öğretmeye çalışırken hiçbir şey kazandıramamış olmak   yapıldığı için çok ilginçler. Bu ürünler Afrika’daki bir insanın   Ve bu altyapı ile birlikte az önce bahsettiğimiz sosyal   hayatları genelde daha çok yolunda gidiyor, 30 yıl
 çocukların  ziki gelişimlerine baktığınızda hakikaten birkaç   arada herkes bu duygusal değişimin sadece annede   başka hiçbir şey yapmayalım; bir kontrol grubuna da 50 $    ziki kuvvet, yakışıklılık veya güzellik gibi, sonuçta dönüp   gibi bir gerçek de  var. O  nedenle akademik başarıyı sırf   da 90 yaşındaki bir insanın da Latin Amerika’da dağdaki bir   motivasyon, ekip ruhu bu tarz etkinliklerde ya da okul   edilmiş bir çalışma.  Ayrıntılı bakıldığında her bekleyeme-
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 Agents Chemother, 58(3), 14
 önceki kuşağa kıyasla hem boy pos hem ikincil cinsel karak-  olduğunu düşünür ama annede de babada da var. Erkekte   verelim, takip edelim. Çocukların beyin gelişimlerini   dolaşıp onları tatmin etmeyecek olan özelliklerini öne   öğrencilerin meselesi  olarak  da görmemek  lazım.  Aynı   köylünün de herkesin kullanabileceği, hatta okuma yazma   içi çalışmalarda çocukların aileden getirdiği bir kültür ya   yen de aynı seviyede değil. Mesela siyah çocuklar, Ameri-  kendi k
 teristikler vs. gibi özellikler çocuklarda biraz daha erkence   kadına yakın ölçüde güçlü olduğunu, daha gecikmeli   ölçelim ve nasıl gittiğine bakalım. Karşılaştırıldığında aylık   çıkartarak başarısızlıklarına tahammül edebiliyorlar. Ama   şekilde öğretmenlerin de meselesi. Öğretmenler de ‘başa-  bilmeden işletebileceği şekilde yapılmaya çalışılıyor.   da  bir  eğitim  çok  etkili  sınıf  içi  uygulamalara  adapte   ka'da yapılmış olan bu çalışmada, ortalama yedi saniy
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 the seventeenth internation
 ortaya  çıkıyor. Bunun beslenmeyle ilgisi olduğu söyleniyor.   olarak ortaya çıktığını görüyoruz. Erkeklerin çocuklarından   ciddi bir gelir güvencesi verilenlerin, geçim güvenliği   ortaokul ve lise çağlarındaki başarısızlıklarına tahammül   ramayanlar’  olarak görülüyorlar.  Ben müfredat  yükünün   Hayranlık uyandırıcı aletler. Ancak anne babalar adına ciddi   olurken.  Bu  anlamda  baktığımızda  özellikle  0-5  yaş   bekleyebiliyor. Çünkü diyor ki “Ben bulmuşken yemel
 Yediklerimizde, içtiklerimizde istenmeyen şeyler mi var?   uzak durması; bu re eksin tetiklenmesini ve doğurduğu   sunacak kadar yardım yapılanların çocuklarının beyin gelişi-  etmelerine yeten, ‘hiç  kaybetmeyen  hep kazanan’  gibi   başarı üzerinde olumsuz bir etkisi olduğunu düşünüyorum.   bir yanılgı var. Bu teknolojiyi kullanmak, ilerde teknoloji   döneminde çocukların öngörülebilir yaşamlarının olması   getirip getirmeyeceğini bilemem.”  Bu da güven duygusu-  sorun
 Bunların sebepleri kesin değil. Ergenliğin uzaması bir parça   duyguların güçlü biçimde ortaya çıkmasını geciktiriyor,   mindeki kazanımları belirgin biçimde  saptandı. Nakit   gösteren bu özellikler, 20'li yaşlara geldiklerinde pek prim   Her yıl birçok öğretmenle konuşuyorum. Gördüğüm şey,   üreten birisi olmak anlamına gelmiyor. Çünkü bırakın on yıl   gerektiğinden  bahsediyorsunuz  ve  kendi  sınırlarını   na dayalı. Okul paydaşlarının birbirine güvenebilmesine ve
 bebekliğin uzamasına da benziyor. İnsan bebeği, insan   hatta engelliyor. Bebekle daha çok zaman geçirmiş baba-  transferi denen bu yöntem toplumsal eşitsizliklerin derin   yapmadığında, çok ciddi depresyonlar ya da değişik   herkesin sürekli bir şeyler yetiştirme derdinde olduğu.   sonrayı beş yıl sonra  bile şu andaki teknolojik araçlar   görmeye ihtiyaçları olduğunu vurguluyorsunuz. Peki bu   iyi davranmasına dayalı okul iklimi çalışmaları bu ihtiyacın   lilik gibi öz
 yavrusu gelişiminde diğer memelilerden farklılıklar gösteri-  nın hem bağ kurmayla ilişkilendirilen hormon düzeyinin   olduğu yerlerde temel ihtiyaçların karşılanmasıyla ilgili   bağımlılıklar ortaya çıkıyor. Bu bize şunu gösteriyor: Başarı-  Herkes  hep  geriden gelme, yetişememe,  tam  yapmak   demode olmuş olacak. Diğer yandan, bize anında sonuç   dönemde anne babaların tutumları nasıl olmalı? Az önce   okul ortamında karşılanmasına dayalı. Okul iklimi kavramı-  olası
 yor, mesela  l yavrusu, bugün  llerden gidiyoruz. Fil   hem de davranış tarzının kendine özgü ama özünde anne-  güvenceler sağlanan annelerin çok önemli bir bölümü   sızlık acı verici bir şeydir, insan acıyla başa çıkmak için   istediklerini yapamama duygusu içerisinde. Pandemi   veren etkileşimlerin, daha tatmin edici olduğunu, daha   de sınırlardan bahsettiniz. Bu sınırlar, ödüller, yaptırım-  nın özünü çıktısını da sosyal,  ziksel ve duygusal gelişime   durumun gözden
 doğduğundan  neredeyse  üç saat  sonra  ayağa  kalkıyor,   den çok da  farklı olmadığını gösteren çalışmalar var. O   çocuğunun ihtiyaçlarıyla ilgili rahat hissetmesiyle beraber   değişik yollar bulabilir. Bu yolların bir kısmı negatif bir   dönemi aslında müfredatta radikal değişiklikler yapmak   kolay alışkanlık yarattığını biliyoruz. Anında sonuç aldığımız   lar  vb.  Bu  çerçeve  içerisinde  nasıl  yönlendirebiliriz   olanak veren güvenlik oluşturuyor. Ben ‘ben’ oldu
 neredeyse  ertesi  gün  annesi  babasıyla  birlikte yemeğe,   nedenle mümkün olduğunca erken yaştan itibaren çocuk-  bebekle daha iyi zaman geçirdiğini, ona daha çok vakit   şekilde, başka bir gelişim alanını bozarak uyum sağlamayı   için bir fırsattı (bu konuşma yapıldığında Maraş depremleri   her şey bizi onu daha çok kullanmaya yöneltir. Basit bir   ailelerimizi?  bana kötü bir davranış olmayacağına inanıyorsam, güven-  Otizm spektrumunda çevresel etkenlerin aslında k
 çevreyi araştırmaya çıkıyor. İnsan yavrusu ise kendine gelip   larla zaman geçirmek erkekler için de kritiktir. Mesela   ayırabildiğini, daha çok etkileşime girebildiğini ifade etmiş.   getiren durumlar oluyor. On iki yaşından sonra evin   henüz olmamıştı). Bu fırsat henüz kullanılamamış gibi gözü-  örnek; fast food denen yiyecekler anında insülin salınımına   de hissediyorum.  olmakla birlikte DEHB’ye göre daha sınırlı. Örneğin,   mi’de bir İzmir anısı kalsın isteriz.
 de şöyle bir sağa sola bakana, kafasını kaldırana kadar üç   babalık  izni  bunu  sağlayacak,  sanılanın  aksine  babaların   Mesela bu okullarda yemek çıkması konusu bir süredir   gelişimdeki yeni etkisi iyice azalıyor. Bu tıkanıklıkların   küyor. Eğitim uzmanı olmamakla birlikte konuların seyreltil-  yol açacak kadar şekerli ya da şekere dönüşebilir madde   Bir ahenk olmasından bahsediyorsunuz aslında. Bir uyum-  1950’lerde 1960’larda anne babanın tutumlarının bu   İzm
 ay, ayağa kalkıp düz bir çizgide yürüyene kadar 1-1,5 yıl, iki   rolünün çok daha şefkatli, çok daha yol gösterici olmasını   talep olarak gündemdeydi, bu yönde olan bir uygulama.   aşılması, okulda farklı alanlarda kendini gösterme fırsatları-  mesinin ve az ama derinlemesine öğrenmenin arttırılması-  içerdikleri için bizi biraz daha yemeye yönlendirir. Patates   luluk  üzerine.  İnsanın hayatının  içinde uyumluluk  sadece   Sayın hocam biraz önce dikkat eksikliği ve hi
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 https:// amr-review.org.
 kelimeyi bir araya getirene kadar 2-2,5 yıl geçiyor. Sizler   sağlayan , çocuklarla yakın zaman geçirmeye imkân veren   Çocuğunun aç olmadığını okulda doyurulduğunu bilmek,   nın doğmasıyla mümkün olur. Eskiden korolar, halk oyunları   nın olumlu bir etkisi olabileceğini düşünüyorum. Başarıyı   kızartması böyle bir şeydir. Bu tür anında tatmin olabilme   benzerlerden olmuyor. Acılı ekşili soslar ya da tavuktan   tanısından  söz  etmiştik.  Bir  de  son  dönemde  otizm
 öğretmen olarak çok daha iyi biliyorsunuz, lise talebesini,   bir düzenleme. Bu bakımdan kamuda çalışanlardan başla-  insanların okula karşı olan bakışını değiştirmez mi? Bu   grupları gibi mahalle arasındaki okullarda bile bulunan   çok zorlaştıran bir yanı olduğu gibi üstün başarıyı da   kötü bir şey değil. Sakın yasaklanması gereken bir şey   yapılmış tatlılar, ilgisiz bileşenlerin bir aradalığı.  Tek tiplilik   tanısı alan bireylerle oldukça yoğun bir şekilde karşıla
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 291-93.
 anası babası yatağından kaldırıp okula getirip bırakıyor.   yarak kolaylaştırılmasını önemli buluyorum.   nedenle okul aslında bir toparlanma, bağları güçlendirme   şimdi ise  çok nadir  olan  toplu  aktivitelerin beraberlik ve   değersizleştiren  bir  yanı var.  Öte  yandan  binlerce  kişinin   anlamına alınmasın. Her şey çok yararlı olmak da zorunda   değil, tam tersi bir çeşitliliği ahenk içinde bir arada tutabi-  yoruz.  Çalışmalarınızda,  genetik  faktörlerle  birli
 Evet, şimdi o nedenle insan yavrusunun ihtiyaçları güçlü,   yerini alıyor. Anne babanın yapamadıklarını, gücünün   bağ geliştirme üzerine etkisi gibi koruyucu etkenler başarı-  tam puan aldığı sınavlar var. Bir yanda da sınav sonuçlarına   değil dünyada. İnsanlar yanlış ve zararı kendilerine doku-  lecek düzenlerden bahsediyoruz. Bunu yaparken de   çevresel  faktörlerin  de  otizm  tanısı  üzerinde  etkili   olmalarını  ayrı  tutmak  gerek,  anne  baba  tutumları  her
 belli durumlarda bağımlılık yani baştan beri oldukça güçlü.   Anne babanın davranışlarını belirleyen ana duygu korku.    yetmediklerini, kamu adına toparlayan bir yer. Sağlık ihtiya-  sızlığı korkulacak bir durum olmaktan çıkartırken başarma   baktığınızda çocukların bir bölümü okuduğunu anlamıyor.  nan şeyler yapabilirler. Ama buradaki sorun şu: Çocukların   sadece bir kişinin kendisinin istediklerinin olması ya da   olduğunu  ifade  ediyorsunuz.  Okuyucularımızın,  ann
 Bir ihtiyaç var: Birbirimize ihtiyaç. Bu ihtiyaçlar bir ölçüde   Kaygı ve korkunun yol göstericiliği ile hareket ediyoruz   cının karşılandığı, aşısının yapıldığı, karnının doyurulduğu   için gereken işbirliği vb ortamlara da yol açıyor. Kazanmak   Ekran bağımlılığı son yıllarda ruh sağlığı alanında sıklıkla   bunun dışında hiçbir şey yapmıyor olması. “Sadece   devamlı başkalarının istediklerini yapması üzerinden değil,   babaların  ve  eğitimcilerin  daha  da  bilgilenm
 üzerimizdeki toplumsal taleplerle de  bağlantılı. Bir bebek   çoğumuz, çocuklarımız olduğunda. Korkumuz ne? Görevi-  yer. Okulda çalışan herkes, başta öğretmenler, yöneticiler,   ile  başarmak da  çok  sık  karışıyor. Kaybetmek  başarsanız   işlenen bir konu hâline geldi. Ekran bağımlılığının küçük   patates kızartmasıyla beslenmek ne kadar uygundur?”   sırayla. İnsanların bazen kendi sırasını beklemesini öğren-  söz konusu çevresel faktörler nelerdir kısaca özetleyebi-
  zyolojik olarak hazır olmadığı için ileride yapacağı birçok   mizi yapamamak, en başta. Görevimiz ; hayatta kalmasını,   personel, kapıyı açıp kapayan güvenlik görevlisi hepsi   bile yaşayabileceğiniz bir durum.  yaşlardan  itibaren  yaygınlaşmasına  da  tanık  oluyoruz.   sorusu. Bunun zevkli olup olmadığını tartışmıyorum. Bazı   mesi, okul öncesinde en önemli öğrenilen şeylerden bir   lir misiniz? Bir de bu tanıyı alan öğrencilerimiz için anne   dil ve sosyal pragmati
 şeyi yapamıyor. Ama büyüdükçe hayatın gerekleri ortaya   hayatın değişik zorluklarına dayanabilmesini sağlamak.   çocukların hayatında o nedenle unutulmaz yer bırakıyorlar.   Burada sorunuza net bir cevap veremiyorum  ama tartışma-  Teknolojik cihazları çocuklarını oyalamak için kullanarak   çocukların bir youtube videosu izlemekten keyif almaları,   tanesi.  Sadece onu  öğrenseler. Bu  gözle bakarsanız   babalara ve eğitimcilere hangi tavsiyelerde bulunursu-  yaşın altı
 çıktıkça yeni beceriler yapabilme yanı gelişirken yapması   Bunu hemen herkes hissediyor, bunu hissetmeyen çok   Bundan dolayı bu röportajdan çıkmasını istediğim şey,   yı iyice tarif etmek de yetebilir. Bir tarafta akademik başarı   kendilerine zaman ayırmak isteyen ebeveynlerin çocuk-  hatta bazı şeyleri oradan daha iyi öğrenmeleri (mesela,   ülkemizde okul öncesi eğitim tamamen başarısız diyebili-  nuz?  ması,  karşılık  vermeyen  ya  da  sınırlı  seçenekler  içinde
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 ce of Experts Nairobi, 25-2
 beklenenler de artıyor.  Sizin gruptaki öğretmenleri   nadir insan var, bu bir. İki; en ideal koşullarda yaşayanlarda   okulların bütün bu konuştuğumuz konularda (derslerle   çok önemli iken, diğer tarafta ise akademik başarının hiç   ların  basit  temel  becerileri  gerektiren  davranışlarla   bazı İngilizce kelimeleri) mümkündür. Ama gelişim bundan   riz, kimse sırasını beklemek istemiyor. Bekleyememe mese-  Otizm spektrum bozukluğu, dikkat eksikliği ve hiperaktivite
 düşünün; doktora gibi eğitimleri, bir yandan öğretmenliği-  da benzer düzeyde güçlü bir kaygı düzeyi var, sadece para   sınırlı olmayan) çok kritik bir yere sahip olduğu. Okul bunu   önemli olmadığı, derslerin bir öneminin olmadığı, önemli   teknolojik  cihazları  kullanmasını  da  övünme  konusu   ibaret olduğu takdirde, yeterli olmuyor. Ve bu bence sınırlı   lesi mesela dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun   bozukluğuna benzer, kalıtılabilir bir nörogelişimse
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 Regional Of ce for South-Ea
 nizi yaparken bunu yürütmüş olmanızı, burada beklenen-  pul, iş değil. Ama yokluk ve yoksulluk arttıkça tabii ki bu   sağlayan sosyal  ziki ortam, bir toplum birimi, okul iklimi   olanın mutluluk olduğunu savunan bir ekol var. Sanki ikisin-  hâline getirdiklerini gözlemliyoruz. Bu durumun çocuk-  gelişim sağlayan aracın bir özelliği de kendinden başkasına   da önemli bir gözlenebilir göstergesidir.   luk; yaşantıların ve çocuğa sağlanan desteklerin, genlerin   Annemle ya
 den fazlasını yapabilecek somut yaşamsal ihtiyaç ya da   korku ve kaygı da derinleşiyor. Nasıl yapacağını, nasıl   deyince sosyal duygusal gelişim deyince sadece EQ konfe-  den biri olması gerekirmiş gibi. Bu sorunların azaltılması,   ların  gelişim  döneminde  tedirgin  edici  taraflarının   çok yer bırakmıyor olması. Aynı fast food gibi. Alışırsanız   Beklemek nedir? Beklemek aynı zamanda bir umutla ilgili.   kendi aralarındaki etkileşimlerin sonuçlarına bağlı olarak
                                                                 * Uzm. Dr., Sağlık Bilimleri Üniversitesi, İzmir Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi,
                                                                               Acil Tıp Eğitimi Anabilim Dalı, yeşim.eyler@saglik.gov.tr.
 Nörobilim öğretmenlere nasıl yardımcı olabilir? Nörobilim,   nöronlar aktive edilebilir. Nöronlar arasındaki bağlantılar   Uygulama ve tekrarlama ve deneyim-deneme-yanılma   olduğu öne sürülmektedir. O halde bir atasözümüzü de şu
 zayıf bağlantılar, tıpkı bir bahçıvanın bir ağaca veya çalıya   Neden Nörobilimi Anlamak Durumundayız?  öğretmenlerin beynin yeni bilgileri nasıl öğrendiğini   ne  kadar  güçlüyse  bilgiyi  hatırlama  da  o  kadar  güçlü  ve   yoluyla öğrenme, basit ezberlemeye göre daha etkilidir.   şekilde uyarlayabiliriz: “Bir duyunun ve duygunun nesi var,
 istenen şekli vermesi gibi "budanır". O halde beyindeki   Nörobilimi anlamak, öğrenmenin temelidir ve öğretimle   anlamalarına yardımcı olabilir. Öğretmenlerin kendi sını a-  hızlı bir tepki  olacaktır (Gallagher, 2005).  Bilim insanları,   Öğrenciler, detayları ezberlemek yerine, uygulama yoluyla   beş duyunun ve duygunun bütünselliği ve bağlantısallığı
 bağlantıların sağlanması için okul-sınıf içi ve dışı öğrenme;   ilgili becerilerin geliştirilmesine yardımcı olur. Nörobilim;   rını öğrenme-öğretme süreç ve ortamlarını öğrenmeyi   özellikle de  zor konu ya da  işleri, bilgileri, becerileri   konuyu daha iyi anlayacaklardır. Dersleri büyük ölçüde   var.” 2000 yılı aşkın bir süre önce Platon, “Tüm öğrenme-
 deneyim temelli, öğrencinin yaparak yaşayarak öğrendiği   sinir  sisteminin nasıl geliştiğini,  yapısını ve  ne  yaptığını   kolaylaştıracak şekilde uyarlama yapmalarını sağlar. Örne-  öğrenirken meydan okuyarak "mücadele” etmenin öğren-  tartışmaya dayalı yapmak öğrencilerin öğrenmesini teşvik   nin duygusal bir temeli vardır." sözüyle öğrenmedeki
 öğrenme ortamlarına dönüştürülmelidir. Çünkü sinaptik   inceleyen bilim dalıdır. Odak noktası beyin ve onun davra-  ğin; araştırmalar sabahleyin, 30 dakika kadar kısa bir süre   meyi geliştirdiğini ve yeni bağlantılar kurulduğunun bir   eder.   duyguların katalizörlük görevini ortaya çıkarır. Bu bağlam-
 bağlantılar, ancak çok yönlü ve çok duyulu öğrenme ortam-  nış ve bilişsel işlevler üzerindeki  etkisidir. Davranış ve   daha fazla uykunun sınıftaki bilişsel işlevi ve uyanıklığı   göstergesi olduğunu açıklamaktadır.  Uyarım, mizah, nüktedanlık, hareket veya oyun ve oyunlaş-  da beyin üzerine yapılan çalışmalarda da  “ Hiçbir öğrenme
 larında beyinde kodlanmaktadır. Bu kodlamaları sağlayan,   öğrenme ile ilişkisini inceler. Etkili öğrenme için nörobilim   büyük ölçüde iyileştirebileceğini göstermiştir. Bunun yanın-  Öğrenmeyi parçalara ayırın. Parçalara ayırmanın, zor veya   tırmalarla öğrencilerin dikkatini çekmek beyinlerinin   yoktur ki, içinde duygu olmasın” ana teması vurgulanmak-
 bağlantıları geliştirme ve budama sürecini mümkün kılan,   ilkelerini sınıf içi öğretime dâhil etmenin yolları RAS’dan   da öğrenciler, öğrenmeden en iyi şekilde yararlanmak için   büyük metin parçalarını daha küçük parçalara ayırmanın   duygusal merkezini harekete geçirir. Stresten uzaklaştırır,   tadır.O halde öğretmenlerin öğretim yaklaşımlarında öğren-
 beynin çevresine uyum sağlamasına izin veren plastisitedir.   (Retiküler Etkinleştirme Sistemi) geçer.   tekrara ve çeşitli yaklaşımlara ihtiyaç duyarlar. Öğretmen-  öğrencilerin anahtar sözcükleri ve tümceleri belirlemesine,   öğrenmeyi eğlenceye dönüştürerek öğrenmenin kalıcılığı-  menin duygusal perspekti ni her zaman göz önünde
 Beyin plastisitesi veya bilinen diğer adıyla nöroplastisite,   ler, öğretim ortamlarında öğrencilerin performansını   başka kelimelerle ifade etmesine ve metni kendi sözcükle-  nı ,   öğrenci katılımını artırır ve bilginin daha rahat işlenme-  bulundurmaları gerekmektedir.
 beynin yaşam boyunca yeni nöral bağlantılar oluşturarak   RAS, beynimizin uyanık tutulması, gün içindeki bilinçlilik   artırmak için oyunlara, sosyal aktivitelere, grup etkinliklerine,   riyle anlamasına yardımcı olduğu kanıtlanmıştır.  sini sağlar. Daha az stres, beyni kimyasal olarak değiştirir.
 kendini yeniden organize etme yeteneğidir. Nöroplastisite,   durumumuz ve dikkatimizle yakından ilgilidir. Beynin,   molalara,  ziksel etkinliklere ve eşleştirme çalışmalarına,   Sakin bir sınıf ortamında, öğrenciler daha yüksek seviyeler-
 beyindeki nöronların yaralanma ve hastalıkları tela  etme-  hedef belirleme eylemlerimizi düzenlemede çok önemli rol   çeşitli yeni yazılım uygulama çalışmalarına daha sık yer   Nöronların aktivasyon aralığını dikkate alın. Daha sık ama   de performans gösterme fırsatına sahip olurlar.
 sine ve yeni durumlara veya çevrelerindeki değişikliklere   oynayan bir parçasıdır. RAS, odaklandığımız şeyi elde   vermelidirler.   Öğretmenler aynı zamanda “kullan ya da   daha kısa süreli pratikler yaparak ders yapın, ders çalıştırın
 yanıt olarak aktivitelerini ayarlamasına izin verir. Öğrenir-  etmemiz  için bizi  yönlendiren  bilgileri   ltreler. Bundan   kaybet” ilkesini bilerek; sürekli olarak yenilikçi, yaratıcı ve   (Blanchette vd., 2020)  Nöronların aktivasyonunu aralaya-  Statükoya ters analojiler öğrencinin dikkatini, merakını,   KAYNAKLAR
 ken nöronlar arasında yeni bağlantıların oluşturulması da   dolayı öğrenme-öğretme süreç ve ortamları; tehdit edici,   analitik eğitim etkinliklerine sınıf /okul ortam ve süreçlerin-  rak-mola vererek çalışmak öğrenmeyi kalıcı hale getirir.   ilgisini çeker. İhtiyaç ve beklentilere dayalı bir ders tasarımı   Blanchette Sarrasin J., Brault Foisy L., Allaire-Duquette G. and Masson, S.
 dâhil olmak üzere beyinde önemli derecede biyolojik,   korku, stres ve kaygıdan uzak olmalı; kolaylaştırıcı, meydan   de yer vermelidirler.   Örneğin 2 saat üst üste durmadan çalışmak yerine birkaç   beyin temelli bir ders yapılandırmasıdır. Beyin jimnastiği,   (2020) Understanding your brain to help you learn better. Frontier for Young
 kimyasal, elektriksel ve  ziksel değişiklikler meydana gelir.   okuyucu, müjdeleyici, ödüllendirici ve en önemlisi cesaret-  Bu öğretmenler için ne anlama geliyor? Öğrencilerin yeni   gün boyunca 30 dakikalık 4 ders çalışmak, beynimizin mola   beyin fırtınası  teknikleri kullanılarak  azaltılmış stres, artan   Minds. 8(54).
 Ne kadar çok pratik yapılırsa bu bağlantılar o kadar güçlü   lendirici fırsatlarla donanmış hale getirilmelidir.   bir şey öğrendiklerinde bunu  bildikleri bir şeyle ilişkilendi-  vermesini ve uyumasını sağlayarak uzun vadede daha iyi   hafıza, geliştirilmiş ruh hali, artan odak ve konsantrasyon,   Bruer, J. T. (1997). Education and the Brain: A Bridge Too Far. Educational
 hale gelir. Bağlantılar güçlendikçe mesajlar (sinir uyarıları)   rebilmeleri gerekir. Bu, güçlü nöral yollar oluşturur ve   hatırlamasına yardımcı olur. Pratik yapmaya kısa bir ara   motivasyon ve üretkenlikte artış, geliştirilmiş yaratıcılık ve   Researcher, 26(8), 4–16. https://doi.org/10.3102/0013189X026008004
 giderek daha hızlı iletilir ve bu onları daha verimli hale   Öğrenme, dikkate dikkat etme serüveni ile başlar. Başta   hatırlamayı kolaylaştırır. Nörobilim eğitimi almış öğretmen-  verdiğinizde diyelim ki 20 dakikalık bir teneffüs, nöronların   zihinsel esneklik, geliştirilmiş düşünme ve reaksiyon süresi   Bruer, J. T. (2006). Points of view: on the implications of neuroscience
 getirir (Kania vd., 2017). Nöroplastisiteye göre beyin   uyarılma-dikkat stratejileri işe koşulur.  Bunun için temel   ler bir öğrencinin beyninin tamamını nasıl aktif hale getire-  yüzeyindeki reseptörlerin bakımını veya değiştirilmesini   ve özgüven artırımı gibi pek çok etkinlik harekete geçirilir.  research for the science of teaching and learning: are there any? CBE Life
 temelli öğrenme; insanlar yeni kavramlar öğrendiklerinde,   amaç-koşul-ilke; psikolojik rahatlık,  zyolojik güvendir.   ceğini bilir  ve öğrencilerin  öğrendiklerinin kalıcı olmasını   sağlarsınız. Molalar, beyninize pekiştirmesi için zaman verir;   Özet olarak diyebiliriz ki bütün öğrenmeler beyin temelli-  Sci. Educ. 5, 104–110. https://doi.org/10.1187/cbe.06-03-0153
 yeni deneyimler yaşadıklarında  veya belirli uygulamaları   Öğrenciler en çok hata yaptıklarında öğrenirler. Önceki   sağlar.  Beyni anlamak öğretmenler için faydalı olabilirken   yani beyniniz, nöronlarınız arasındaki bağlantılar için gerek-  dir. Beyin temelli bir öğrenmede; öğrenmeyi kolaylaştır-  Bowers, J. S. (2016). The practical and principled problems with educational
 yaptıklarında beyindeki nöral bağlantıların değişmesi,   doğrularını ve yanlışlarını tekrar gözden geçirirler. Analitik   bu bilgi bir öğrenci için de faydalı olabilir.   li yapı taşlarını üretir (Duman, 2010; Duman, 2015). Öğre-  mak için bir eğitim etkinliği sırasında farklı konu kategorile-  neuroscience. Psychological Review, 123, 600–612. [PubMed] [Google
 Scholar]
 yeniden haritalanması ve kendilerini yeniden düzenleme-  ve eleştirel sorgulama süzgecinden geçen hatalara dayalı   nen beyni inceleyen bilim insanları, öğrenme dönemleri   rini iç içe geçirmek, detaylandırmak, sözelleştirmek,
 siyle gerçekleşir.   her bir deneyim; yeni, yenilikçi, yaratıcı, girişimci, iletişim-  'Beyin uyumlu' bir sınıf, öğrenmenin olumlu duygularla   arasındaki molaların ve uykunun öğrenmeyi artırdığını ve   yazmak, çizmek ve paylaşmak öğrenme sürecini geliştirir.   Cruickshank, W. M. (1981). A new perspective in teacher education: the
 neuroeducator. J. Learning Disabilities, 14(6), 337–341. https://doi.or-
 sel ve iş birlikli bir deneyim sağlar.  Bu ise 21.yy’da öğrenci-  bağlantısını sağlar. Beyin için çoklu algısal kayıt kanalları   unutmayı en aza indirdiğini gözlemlediler.  Beyin, öğrenme   g/10.1177/002221948101400613
 Beyin temelli öğrenme ve eğitimsel nörobilim nedir?   sürecinde bir konunun zamansal açıdan en iyi ilk bölümünü   Bilgi ve teknoloji çağında eğitim, beynin içsel ve dışsal
 lerin kazanmaları gereken, 4C becerileri olarak adlandırı-  kullanılarak algısal zenginlik oluşturulabilir (Duman, 2010).    işleyişini ilkelerini, nasıl öğrendiğini, hatırladığını ve   Duman, B. (2006). The effect of brain-based instruction to improve on
 Eğitimsel nörobilim, öğrenmenin nöral mekanizmaları   lan; eleştirel, yaratıcı, iş birlikçi ve iletişimsel düşünme   Öğretmenler, derslerde müzik kullanmaktan bazı duyuru   ve son bölümünü hatırlar. Buna öncelik-sonralık etkisi   zihinsel süreçlerini anlamakla başlamalıdır.   students’ academic achievement in social studies instruction. Paper presen-
 hakkındaki araştırma bulgularını eğitim uygulamalarına ve   becerileridir.   panosu gösterimlerine kadar pek çok zenginleştirme uygu-  denir. Bu nedenle eğitim seansları ideal olarak 20 dakika-  ted  at  the  9th International  Conference on Engineering  Education,  San
 politikasına dönüştürmeyi ve eğitimin beyin üzerindeki   laması kullanarak tüm öğrenciler için öğrenmeyi artırabilir.   dan fazla olmamalı ve seansları ayıran planlı "beyin molala-  Eğitimsel nörobilim ve nörobiyoloji açısından bakıldığında   Juan, Puerto Rico.
 etkilerini anlamayı amaçlayan disiplinlerarası bir araştırma   RAS'ı etkinleştirmek için birçok faktöre yer verilebilir. Önce-  Bu durum her bir çocuğun güçlü ve zayıf yönlerini düşün-  rı" olmalıdır.  öğrenme beyni değiştirmeyi içerir. Beyin değişimini etkile-  Duman, B. (2010). The effects of brain-based learning on the academic
 alanıdır. Eğitimsel nörobilim, öğretme ve öğrenme süreciy-  likle  öğrencilerin  yaşına,  sınıfına,  hazırbulunuşluğuna   meyi ve anlamayı gerektirir. Farklı seviyelerde nörokimya-  Zamanı  etkili kullanın.  Üç  zaman unsuru, öğrencilerin  ne   yen birçok faktörden biri de strestir. Orta derecede stres   achievement of students with different learning styles. Educational Sciences:
 le ilgili olduğu için bağlanmayı, katılımı ve beyin gelişimi-  uygun aktivitelerin kullanımı sağlanır. RAS sistemini aktive   sallar farklı  duygular yaratır. Öğretmenler; eğlenceli ve   zaman ve ne kadar iyi öğrendiğini önemli ölçüde etkiler.   öğrenme için faydalıdır, ha f ve aşırı stres ise öğrenme için   Theory & Practice, 10(4), 2077-2103.
 nin derinleştirilmiş bir anlayışını kucaklar.    etmek için (Willis, 2010); ses yüksek ve alçak tonlarda   güvenli, dolayısıyla öğrenme için beyinle daha uyumlu bir   Öğretmenler, öğrenmeyi artırmak için sınıfta üç zaman   zararlıdır. Yeterli uyku, beslenme ve egzersiz, güçlü öğren-  Duman, B. (2015). Neden beyin temelli öğrenme [Why brain-based
 kullanılmalı; öğretmenin kişisel görünümü temiz, bakımlı   sınıf ve okul ortamı oluşturabilir.  meyi teşvik eder. Aktif öğrenme beyin temelli bir öğrenme-  learning]. (4th ed.). Pegem Akademi.
 Beyin temelli öğrenme nedir?  Bilişsel gelişim (öğrencilerin   olmalı; içerik hem görünümü hem de içeriğin kendisi   unsurunu (görev süresi, kavrama süresi ve uygun öğrenme   dir. Aktif öğrenme, beyindeki çoklu nöral bağlantıları   Fischer, K. W., Goswami, U., & Geake, J. (2010). The future of educational
 yaşlandıkça, büyüdükçe ve sosyal olarak olgunlaştıkça nasıl   açısından öğrencinin ilgisini çekici senaryolarla örüntülen-  Beyin neden bazı bilgileri ve becerileri diğerlerinden daha   süresi) etkili kullanmalıdır.  uyaran ve hafızayı geliştiren süreçlerden yararlanır. En etkili   neuroscience. Mind  Brain Educ., 4(2), 68–80.   https://doi.or-
 farklı öğrendikleri gibi faktörler de  dâhil olmak üzere)   meli; anahtar noktalar renklendirilmeli; varyasyon olarak   kolay hatırlar?  Öğrencilere nasıl, ne zaman ve neden   Sağlık ve egzersizlerle öğrenciler  ziksel olarak ne kadar   öğrenme, öğrenme görevi için beynin birden fazla bölgesi-  g/10.1111/j.1751-228X.2010.01086.x
 beynin nasıl öğrendiğiyle ilgili en son bilimsel araştırmalara   işaretleme, yazı tipi boyutları uygun düzeyde olmalı;    seçenekler sunmalıyız? İlgili içerik ve öğrenci seçenekleri   aktif ve meşgul olurlarsa öğrenme sonuçları o kadar iyi olur.   nin işe koşulmasını içerir. Bu bölgeler hafıza, çeşitli duyular,   Fuller, J. K., & Glendening, J. G. (1985). The neuroeducator: Professional of
 dayanan öğretim yöntemlerini, ders tasarımlarını ve okul   müzik, dans, fotoğra ar,  lm ve fragmanlar dersin kazanım-  öğrenme için kritik öneme sahiptir. Öğretmenler, öğren-  Örneğin, öğrencilerin derslerde ve gün boyunca yürüyüş   istemli kontrol ve daha yüksek düzeyde bilişsel işlevsellik   the future. Theory Into Practice, 24(2), 135–137. https://doi.or-
 programlarını ifade eder. Duygusal ve bilişsel olarak insan   larına yönelik kullanılmalı; çoğunlukla deneyimsel ve yansı-  meyi  öğrenciler  için daha  anlamlı hale  getirmek  için   molaları vermelerine izin vermek öğrencileri canlandırır,   gibi görevlerle ilişkilidir.  g/10.1080/00405848509543161
 yeni bilgiler öğrenirken  beynin kendini değiştirme,   tıcı öğrenme etkinliklerine yer verilmeli,  akran geri bildiri-  örüntülemelere dayalı  duygu durumlarını  ve  motivasyon   dikkat sürelerini artırır ve onları bilgileri akılda tutmaya   Gallagher, K. (2005). Brain research and early childhood development: A
 yeniden haritalama ve yeniden düzenleme becerisini   mi, aktif etkileşim, tartışma, çoklu duyusal öğrenme gibi   tekniklerini harekete geçirebilir ve yeni bilgileri önceki   daha iyi hazırlar.   Beyin zihin üreten bir sosyal organdır. Düşünceler tohum   primer for developmentally appropriate practice. Young Children, 60(4),
 12–20.
 gösterir. Bilgi etkili yollarla sunulduğunda beyin daha iyi   yaklaşım, strateji ve etkinlikler kullanılmalıdır.  bilgilerle ilişkilendirebilir. Ayrıca öğrencilere seçenekler   gibidir. Onları dikkatinizle besler ve büyümelerine izin
 çalışabilir, dayanıklılığı artar ve genel çalışma zekâsı gelişir.   sunarak motivasyonu ve hafızayı artırabilir ve yetenek   Pozitif duygular başarılı bir öğrenmede katalizör görevini   verirseniz büyümeye, güçlenmeye ve yaşamınızda tezahür   Goswami, U. (2006). Neuroscience and education: from research to practice.
 Nat. Rev. 7(5), 406–413. https://doi.org/10.1038/nrn1907
 Araştırmalar,  beynin  öğrenirken   ziksel  olarak  değiştiğini   Neden beyin temelli öğrenme ya da eğitimsel nörobilim   düzeyleri ile öğrenme stillerini uyumlu hale getirebilirler.   üstlenirler (Duman, 2006; Duman, 2015). Olumlu duygular   etmeye dair doğal bir eğilimleri vardır. Onları güçlü kılan
 göstermiştir. Böylece yeni beceriler ne kadar çok uygula-  gereklidir?  içindeki öğrenciler  ne  kadar mutlu olursa  öğrenmeye  ve   sizin dikkatiniz, ilginiz ve coşkunuzdur. Bir eğitimci, öğret-  Howard-Jones, P. A., Varma, S., Ansari, D., Butterworth, B., De Smedt, B.,
 Goswami, U., et al. (2016). The principles  and practices  of educational
 nırsa öğrenme de o kadar kolay olur. Beyin temelli öğren-  Öğretmenler ders sırasında sadece edindikleri teorik   Değerlendirme ve geribildirim, beyin temelli bir program   etkili düşünmeye de  o kadar istekli olurlar. Öğretmenden   men, akademisyen ya da bir ebeveyn olarak çocuklarınıza   neuroscience: comment on bowers. Psychol. Rev. 123(5), 620–627. https://-
 me, öğretmenlerin bugün kullandığı yenilikçi yaklaşımlar-  bilgiyi  ifade etmekle kalmaz, aynı zamanda bir yandan   yaklaşımında anında dönütler sağlanarak sinaptik bağlantı-  gelen onaylar, öğrencinin benlik saygısını artırmanın bir   ve öğrencilerinize karşı tutum ve düşünceleriniz onların   doi.org/10.1037/rev0000036
 dan yalnızca biridir.  belirli çalışma uygulamaları önererek teorik bir faaliyet   ların doğru yapılanmasını sağlar. Öğretmenler, öğrenme   yoludur.   beyinlerindeki zihinsel yapılarını etkileyip sabit zihniyetli ya   Kania, B. F., Wronska, D., and Zieba, D. 2017. Introduction to neural
 Beyin temelli öğrenme yaklaşımı; eğitimcilerin nasıl ve ne   temelinden pratik bir temele geçiş yaparlar. Beynin öğren-  sürecini geliştiren değerlendirme biçimlerini kullanabilirler.   Öğrenciler hem yetişkinler hem de akranları ile iş birliği   da gelişim zihniyetli bir zekâ algısına ve yapılanmasına   plasticity  mechanism. J.  Behav.  Brain Sci.  7(2),41–8.  https://doi.or-
 Geribildirim hızlı, belirli, çeşitli  kaynaklardan gelmeli ve
 g/10.4236/jbbs.2017.72005
 hizmet edecektir.
 öğrettiklerini, geçmiş  eğitim  uygulamalarına,  yerleşik   me şekli karmaşıktır; öğrenme, eğitimin yalnızca bir parça-  öğrenme sürecine dâhil edilmelidir.  yaparak nasıl ve neden etkili bir şekilde öğrenirler? Sınıfta
 geleneklere  veya  öğrenme  süreciyle  ilgili  varsayımlara   sıdır,toplumun eğitim hede eri psikoloji için bile net değil-  öğrenmeyi optimize etmek için öğretmenler, insan beyni-  Eğitim sürecinde yaşanılan her deneyim sürekli olarak   Roediger, H.L. (2013). Applying cognitive psychology to education: Transla-
 tional educational science. Psychological Science in the Public Interest,
 değil de beyin ve öğrenme bilimine dayandırmaları   dir ve bilimin eğitim pratiğine başarılı bir şekilde çevrilme-  Nöronları tekrar tekrar aktive edin. Çok fazla pratik yapıla-  nin sosyal bir beyin olduğu gerçeğini uygulayabilir. Grup   beyin yapısını şekillendirir ve davranışları değiştirir. Bütün   14(1), 1–3.
 halinde öğrenmenin hızlandırılabileceği ve geliştirilebile-  sinin karmaşık olduğu kanıtlanmıştır (Goswami, 2006;   rak, örneğin bir arkadaşa bir kavram açıklanarak veya sınav   çalışması yapılarak  sınıf arkadaşlarıyla  takım halinde   duygu ve duyulara hitap etmeleri nedeniyle aktif katılımın   Willis, J. (2010). Current Impact of Neuroscience in Teaching and Learning.
 ceğine dair temel varsayımları kabul eder.    Roediger, 2013).  soruları cevaplanarak, hafızadan bilgi almaya çalışılarak   çalışmak, öğrencilerin birbirlerinden öğrenmelerini sağlar.  ve deneyimin beyindeki değişiklikler için bir ön koşul   Mind, Brain, Education. (Ed. David Sousa). Solution Tree.
   31   32   33   34   35   36   37   38   39   40   41