Page 53 - izmir meb ozbakıs dergi deprem özel sayısı456

Öz Bakış

Eğer s z bu acı haber vereb lecek durumda olmadığınızı h ssed yor-
sanız çocuğunuzun çok güvend ğ ba ka b r yet k nden yardım
stey n. Çocuğunuz kaç ya ında olursa olsun, o sırada h ssett ğ n z
üzüntüyü saklamaya çalı mayın. Çocuğunuza bu acı haber
ver rken “öldü” fades n kullanın. Her zaman en y b lg , doğru
b lg d r. Kısa, bas t, net: “Öldü” (Kuloğlu Türker ve Yüce; 2020).
“Uyuyor” dersen�z uykudan korkmasına ya da uyanacağı
beklent�s�ne kapılmasına neden olab�l�rs�n�z. “Uzaklara g�tt�”
dersen�z terked�ld�ğ�, vedalaşmaya b�le değer bulunmadığı
duygusu yaratab�l�r ya da ger� dönmes� beklent�s�ne g�rmes�ne
neden olab�l�rs�n�z. “Cennete g�tt�” dersen�z ve o da “cennete
g�tmeye” kalkışırsa ne yapacaksınız? “Gökyüzünden, bulutla-
rın üzer�nden b�ze bakıyor” dersen�z fırtınalı günlerde ne
yaptığına da�r açıklamanızı nasıl yapacaksınız? Ya da sürekl�
tak�p ed�ld�ğ� düşünces�n� nasıl ortadan kaldıracaksınız?
“Allah çok sev�yordu yanına aldı” dersen�z ve o Allah tarafın-
dan sev�lmed�ğ�n� düşünürse ya da sevd�ğ�n� kend�s�nden
ayırdığı �ç�n kızarsa bu durumu nasıl düzelteceks�n�z? (Kuloğlu
Türker ve Yüce; 2020).
Çocukların Ölüm Konusundak Soruları
“Ölü”, “Ölüm” ne demekt�r?
“Ölü, artık ya amayan demekt r. Tüm canlılar doğar, büyür ve ölür.
Ölü b r nsan konu amaz, oynayamaz, gülemez, ağlayamaz, nefes
alamaz. Ölü nsanların artık organları çalı madığı ç n yemek
yemes , uyuması ya da sıcak kalması da gerekmez.”
Ölen �nsanlar nereye g�der?
Cansız bedenler gömülür. B ze kalan se ölen nsanlarla lg l
hatıralarımızdır. Ölenlere ne olduğu konusunda nsanlar farklı
eyler dü ünürler. K m ölenler n cennete g tt ğ ne nanır k m se
yok olduğuna nanır, bazıları farklı bedenlerde tekrar dünyaya
geld ğ ne nanır ama k mse tam olarak ne olduğunu b lemez.
B lg : Ölüm gerçekle meden önce süreğen b r hastalık ya da
hastanede b r tedav sürec varsa çocuğu da dâh l ederek hazırlan- le olmadığının söylenmes gerek r. Yet k nler, çocuğun olayın
masını sağlayın. Vedala ması ç n fırsat tanıyın. sorumlusu olarak kend s n görmemes ç n kullandıkları sözcükler
Dedem neden hala hastanede? Ne zaman ger� gelecek? özenle seçmel d r.
B l yorsun k deden çok hasta doktorlar onu y le t rmek ç n eller n- Pek�, bu b�r�n�n hatası mıdır?
den gelen yapıyorlar. Y ne de durumu y değ l. Ne zaman ger “Hayır, genell kle b r n n ölümü, k msen n hatası değ ld r. Dü ünü-
geleceğ n ben de b lm yorum. Ne yazık k h ç ger gelmeyeb l r, len söylenen ya da yapılan ey çok korkunç olsa da, bu b r n n
öleb l r. Bu yüzden çok üzgünüm (Kuloğlu Türker ve Yüce; 2020). ölmes ne sebep olmaz.”(Jay, Thomas, 2021, 12). Bütün canlılar ölürler. Çok çok ya landığın zaman d ğer bütün etmes , ç nden gel yorsa ağlaması, öğrenc ler n duygularını
daha da fazla payla masını sağlayacaktır. Bu durum hem yas
canlılar g b sen de öleceks n. Bu çok normal b r ey ama o zamana
B lg : Çocuklar genell kle olanlardan kend ler n sorumlu tuttukları Sen de ölecek m�s�n anne? kadar kend ne çok y bakmanı st yorum. Ya arken sağlıklı ve mutlu sürec ndek öğrenc hem de d ğer tüm öğrenc ler ç n geçerl d r.
ç n yet k nler konu urken meydana gelenler n, onların söyled kle- olmamız öneml d r. Bunun ç nde el m zden gelen yapmalıyız
r b r söz, yaptıkları b r davranı ya da dü ündükler b r ey neden y- Evet. B r gün herkes g b ben de öleceğ m ama md değ l. O (Kuloğlu Türker ve Yüce; 2020). Yas tutmanın ne demek olduğunu açıklayın. Sevd ğ m z b r Öğretmenler n ölüm ve yasa da r deney mler n , öğrenc ler n anla ılmadığını dü ünmes ne yol açab lecekt r. Bu nedenle
Ölüm, hayatın doğal b r parçasıdır ancak buna rağmen çocuılarla ncelemek, çocukların ölümü somutla tırab lmeler açısından zamana daha çok var. Sen büyüyeceks n, anne-baba olacaksın, öldüğünde üzülmen n, ağlamanın, b r süre h çb r ey yapmak ya ına uygun b r b ç mde ve detaylı olmayacak ek lde payla ı- öğrenc n n “ölümün kaçınılmaz olduğunu” sadece duymaya
bu gerçeğ nasıl konu mamız gerekt ğ noktasında zaman zaman yararlı olacaktır (Kuloğlu Türker ve Yüce; 2020). çocukların olacak, ben anneanne-babaanne olacağım, çok ya lana- Ölen �nsanları neden mezara koyuyoruz? Burada yatağında stememen n normal olduğunu ama ger de kalanların en mı, onların ölümün ve ya anan yasın herkes n ba ına gelen b r değ l h ssett ğ acının/korkunun/kızgınlığın/umutsuzluğun
kend m z yeters z h sseder z. Yapılan öğretmen ve vel görü mele- Hastane, cenaze törenler ve mezarlık g b yerlere z yaretler n cağım ancak ondan sonra öleceğ m (Kuloğlu Türker ve Yüce; 2020). kalmaya devam edemez m�? sağlıklı ek lde ya amaya devam etmeler n n gerekt ğ n , bu durum olduğunu kabul etmes açısından yararlı olacaktır. d nlenmes ne de ht yacı olduğu unutulmamalıdır (Kuloğlu
r nde de yet k nler n çocuklarla bu tür olaylar hakkında nasıl yapılab leceğ en y zaman, kr z olmayan dönemlerd r. Çocuğunu- Ya sen de hastalanırsan? Hayır, edemez. Ölen k ler n kaldığı yere mezarlık den r. B z de yüzden b r süre sonra oyun oynamanın da s nemaya g tmen n Kaybed len öğrenc ç n okul ortamında tüm a les n n, tüm Türker ve Yüce; 2020).
konu ulacağı, nasıl b r yakla ım ç nde olunacağı konusunda “b lg zun çok da y tanımadığı, duygusal b r bağı olmayan k ler ç n mezarlığa koymak zorundayız (Kuloğlu Türker ve Yüce; 2020). de doğal olduğunu vurgulayın. öğrenc ler n, öğretmenler n ve çalı anların katılab leceğ b r
yeters zl ğ nden” kaynaklı ted rg nl kler ya adıkları gözlemlenm - yapab leceğ bu tarz z yaretler, sevd ğ ve duygusal bağlarının Bazen ne yaparsak yapalım, bazı hastalıklara engel olamayız. Y ne Kaybett ğ n z yakınınızın özel e yalarını toplamak ç n acele anma tören yapılab l r. Bununla b rl kte b r nt har sonucu ölüm
t r. Bu nedenle çocukların anne-babalarına ve öğretmenler ne bulunduğu k ler le lg l gelecekte ya ama olasılığı bulunan de sağlığıma çok d kkat edeceğ mden ve uzun yıllar ya amaya Toprağın altında nefes alamaz, koymayalım. etmey n. E yaları toplama sürec oldukça duygusal b r süreçt r. söz konusu se durum farklı değerlend r lmel ve anma tören n n KAYNAKÇA:
sordukları sorulara daha somut ve tatm n ed c cevapların yer aldığı durumlarda, kültürünün gerekt rd ğ ek lde ney , nasıl yapması çalı acağımdan em n olab l rs n (Kuloğlu Türker ve Yüce; 2020). Bu süreçle b rl kte ağlamaktan, e yaları ok amaktan, anılarınızı yapılıp yapılmayacağına karar ver lmel d r. Tören n gerekl
b r çalı manın lg l k lere katkı sağlayacağı dü ünülmü tür. Bu gerekt ğ ne da r b lg ler kazandırır (Kuloğlu Türker ve Yüce; 2020). Ya b�r kaza geç�r�rsen? Ölen k ler nefes almazlar. Vücutlarındak h çb r organ çalı maz. Bu ve duygularınızı konu maktan çek nmey n. S z ve çocuğunuz olduğu dü ünülüyorsa kısa b r anma tören yapılab l r. Tören Kuloğlu Türker, Nesl han., Yüce, Sema. Çocuk, Ölüm ve Yas. 2. Baskı. Ankara:
çalı mada; yapılan l teratür taramalarına dayanarak 0-10 ya arasın- nedenle o, toprağın altında olmaktan rahatsız h ssetmeyecek kend n z hazır h ssett ğ n zde toplama n b rl kte yapab l rs - d ğer öğrenc ler ç n kes nl kle özend r c n tel ğe sah p olmama- Nobel Akadem k Yayıncılık, 2020
dak çocuklarla konu urken kullanılması uygun olan fadeler Kaybı Olan Çocukla Konuşma Ben m ölmemden korktuğunu b l yorum. Ben de sevd ğ m k ler n (Kuloğlu Türker ve Yüce; 2020). n z. Bu sürece katılmak stemezse onu zorlamayın, ele t rmey n. lıdır. Jay, Carol ne., Thomas, Jenn . Çev. Buket Konur (İstanbul: Kaplan Ofset,
derlenm ve çocukların duygularını rahatça fade edecekler b r Çocuğun kaybı varsa ölüm haber ver rken çocuğun b ld ğ , sess z, ba ına b r ey gel rse d ye korkuyorum. Ben her zaman çok d kkatl Mezarlığa z�yarete g�tmesek üzülür mü? Fakat önces nde ne zaman toplayacağınızı, topladığınız e yaları 2021), 2. Baskı
ortamın nasıl hazırlanab leceğ konusunda b lg lere yer ver lm t r. sak n ve kend n güvende h ssett ğ b r ortam seç n. davranacağım. Sen n de öyle yapmanı st yorum. Eğer d kkatl nereye k me vereceğ n z , veremed ğ n z e yaları ne yapacağını- Bazı çocuklar duygularını sözel fade etmekte zorlanır. Ya larına https://ps kolaj.com.tr/cocuklara-olum-kavram -nas l-anlat lmal .html
Faydalı olması d leğ yle… davranırsak sağlıklı ve uzun b r süre ya ayab l r z (Kuloğlu Türker ve Hayır üzülmez. B z mezarlığa kend m z ç n, onu özled ğ m z ç n, zı sak n, kısa ve olumlu b r tarzda anlatın. ve gel m düzeyler ne uygun b r b ç mde res m, oyun ve drama
Ölüm haber n vermeden önce “sana üzücü b r haber vereceğ m” Yüce; 2020). yanında olmak sted ğ m z ve mezarını görmek sted ğ m z ç n g b etk nl kler kullanılab l r. Çocuğun duygularını fade etme
Çocuklar İç n Hazırlık d yerek çocuğu hazırlayın. Dedem çok yaşlı o zaman önce o ölecek! g d yoruz (Kuloğlu Türker ve Yüce; 2020,242). Çocuğunuza, “sen güçlü olmalısın” demey n o henüz b r çocuk ekl (ağlayarak, tep nerek, vurarak, sözcüklerle vb.) ne olursa
Ya amın doğal akı ı ç nde nsanlar kayıp ya da kayıp olu turacak Ölüm le lg l b lg y olayın hemen arkasından ver n. Aradan zaman Öğretmen Ve Vel lere Öner ler ve h çb r ey ç n güçlü olmak zorunda değ l. Böyle b r fade olsun, duygularının farkında olması ve fade etmes çok öneml -
omuzlarına altından kalkması zor b r yük b nd recekt r. Ergenl k
b r tehd tle kar ı kar ıya kalab lmekted r. Duygusal bağlantımızın geçmes n beklemey n. Bekleme süren z en fazla b rkaç saat olab l r Deden n ya lı olduğu doğru ama herkes aynı ya ta ölmez. Bazı Bazı sorular cevapsızdır. “B lm yorum” fades bazen en y cevap dönem n n sonunda b le olsa henüz hayatının ba ındadır, d r. İz n ver c olan bu yakla ım, çocuğun değerler n , duyguları-
olmadığı durumlarda çocuklarla ölüm hakkında konu mak ama b r gün değ l (Kuloğlu Türker ve Yüce; 2020). Her çocuğun nsanlar çok uzun süre ya arlar. B z de deden n çok uzun yıllar olab l r. henüz b r yet k n olmamı tır ve öğrenmes gereken pek çok ey nı, güçlü ya da zayıf yönler n ke fetmes n sağlayacaktır.
genell kle daha kolaydır. Mesela ç çekler n, böcekler n, yakın duygularını fade ed ve duyguları le nasıl ba a çıktığı kend s ne ya amasını st yoruz (Kuloğlu Türker ve Yüce; 2020). vardır. Öğrenmes gerekenler , kend hızında öğrenmes ç n ona Çocuğun duygularını duymadan, anlamadan ölümü normal
etk le mde bulunmadığı hayvanların ölümü, konu mak açısından özgüdür, ona ht yacı olan zamanı ver n, konu mak sted ğ nde Öğrenc le konu urken sam m ve dürüst olmak öneml d r. fırsat vermeye çalı ın. olarak göstermek doğru değ ld r. Bu tutum çocuk ç n nandırıcı
y b rer fırsattır. Konu manın yanı sıra yapab l rsen z ölen hayvanı saygıyla ve d kkatl ce d nley n. Öğretmen n sabırla d nlemes , üzüntüsünü sam m yetle fade olmadığı g b çocuğa kend s n y h ssett rmeyecek ve okulda

53